Кашлицата е рефлекс на телото што помага во чистењето на белите дробови и дишните патишта од иританти како што се слуз, прашина или бактерии. За време на болест, кашлицата може да стане почеста и да добие различни форми.
Во просек, здравите луѓе кашлаат околу 18 пати на ден, додека за време на болест бројот на кашлање може да се зголеми до 275 пати. Како што се приближува зимата, сè повеќе слушаме различни видови кашлица – од сува и груба до длабока, висока и рапава.
Сепак, спротивно на популарното верување, кашлицата – исто како и болното грло што често ја придружува – не е предизвикана од настинка или спиење со влажна коса.
„Сè уште е чест мит за здравјето што често го слушам како родителите им го кажуваат на своите деца “, вели д-р Ниса Аслам, матичен лекар и главен медицински службеник во Инувија. Но, тоа едноставно не е вистина. Истражувањата покажуваат дека изложеноста само на настинка не ги предизвикува овие болести.
Наместо тоа, најчестите причини за кашлица вклучуваат вируси (како обична настинка, грип и КОВИД), бактерии (како пневмонија и стрептококно грло) кои се шират преку директен контакт со плунка или слуз, алергени, загадувачи на животната средина, па дури и гастроезофагеална рефлуксна болест.
Што ви кажува кашлицата за вашето здравје?
„Кашлицата е всушност заштитен рефлекс и обично укажува дека вашите бели дробови и имунолошкиот систем си ја вршат својата работа“, објаснува д-р Аслам. Кога нервите во вашите дишни патишта детектираат проблем, вашиот мозок предизвикува силно исфрлање на воздух, или кашлица, за да ги исчисти иритантните материи како слуз, прашина, чад или бактерии.
Видови кашлица и што открива за вашето здравје:
Сува кашлица
Грчењето или иритацијата длабоко во грлото, придружена со ненадеен нагон за кашлање, е знак на сува кашлица. Често се влошува ноќе. „Овој вид кашлица не вклучува слуз и најчесто е предизвикан од вирусни инфекции како настинки или грип“, вели Киран Џонс, клинички фармацевт во Оксфорд Онлајн Аптека.
Таа додава дека постојаната кашлица може да биде предизвикана од изложеност на чад, прашина, загадување или како симптом на астма. Најдобриот третман за овој вид кашлица е средство за супресија на кашлицата, особено навечер.
Иритантна кашлица
– Ова е специфичен вид сува кашлица каде што луѓето чувствуваат постојана иритација или скокоткање во грлото, што предизвикува често кашлање, објаснува Џонс. Најчестите причини се респираторни инфекции, алергии или сув воздух. Најдобар третман: Лекови кои ја намалуваат иритацијата и го потиснуваат рефлексот на кашлица.
Продуктивна кашлица
– Продуктивната кашлица произведува слуз за да ги исчисти белите дробови и дишните патишта. Тоа е природен одговор на телото на инфекции како настинки или бронхитис, вели Џонс. Може да биде непријатна, па дури и болна, но е важен дел од закрепнувањето од посериозни инфекции.
Најдобар третман: Експекторанси – лекови кои ја разредуваат слузта и го олеснуваат кашлањето.
Влажна кашлица
– Звукот на кашлицата јасно укажува дека не е сува – најверојатно се произведува слуз или секрет, обично поради респираторна инфекција или постназален исцедок, објаснува д-р Аслам.
Најдобар третман: Експекторанси – лекови кои ја разредуваат слузта и го олеснуваат искашлувањето.
Голема кашлица (пертусис)
– Големата кашлица е многу заразна бактериска инфекција која предизвикува силни напади на кашлање и карактеристичен звук на кога вдишувате, вели Џонс. Ако ги забележите овие симптоми, веднаш посетете лекар бидејќи инфекцијата е особено опасна за доенчиња и мали деца, но може да ги погоди и возрасните.
Најдобар третман: Не користете лекови без рецепт – потребни се антибиотици препишани од лекар.
Хронична кашлица
– Секоја кашлица што трае подолго од осум недели се смета за хронична кашлица. „За разлика од другите кашлици кои исчезнуваат по неколку дена или недели, постојаната кашлица може да укажува на посериозен здравствен проблем“, предупредува д-р Аслам.
Најдобар третман: Секогаш консултирајте се со лекар – немојте да се самолекувате.
Како делуваат лековите против кашлица?
Не сите кашлици се исти, па затоа е важно да препознаете каков вид кашлица имате за да го изберете вистинскиот лек.
Лекови против кашлица
Лековите против кашлица го намалуваат рефлексот на кашлицата со тоа што делуваат на центарот за кашлица во мозокот, што е особено корисно за постојана сува кашлица и овозможува подобар сон.
Експекторансите ја разредуваат слузта во дишните патишта и го олеснуваат кашлањето, но не ја третираат основната причина за кашлицата.
Комбинираните лекови содржат антитусиви, експекторанси, деконгестиви, антихистаминици и аналгетици. „Тие можат да помогнат ако се промени видот на кашлица, но не се секогаш неопходни“, вели д-р Аслам. Одењето во аптека е добар прв чекор во изборот на вистинскиот лек, додава Џонс.
Природни извори на помош
Напиток од мед и лимон го смирува болното грло, хидрира и има благ антибактериски ефект. Медот може да го намали кашлањето, особено навечер.
Сирупите против кашлица содржат растителни екстракти и есенцијални масла кои го смируваат грлото, ја хидрираат слузницата и го олеснуваат кашлањето. Не се препорачуваат за деца под 7 години, бремени жени, доилки и лица алергични на пчелни производи.
Билки и есенцијални масла: бел слез, исландски мов, хељда, мајчина душица, јаглика, еукалиптус, нане, рузмарин и лимон помагаат во намалување на иритацијата и олеснување на дишењето.
Гаргарањето со солена вода може да помогне во намалувањето на отокот и да помогне во исфрлањето на слузта од грлото.
Вдишувањето пареа може да ги смири дишните патишта и да помогне при кашлање. „Пареата е краткорочна мерка и треба да се користи во комбинација со други третмани“, предупредува Џонс.
Чајот од нане содржи ментол, кој може да го олесни дишењето и да ја смири иритацијата, но е ефикасен само за благи симптоми.
Кога треба да посетите лекар?
Д-р Аслам истакнува дека повеќето кашлици не се опасни, но постојаните, силни или невообичаени кашлици можат да укажуваат на астма, ХОББ, срцеви проблеми или психогено нарушување кај децата. Кашлицата што трае подолго од осум недели се смета за хронична. Честите инфекции можат да укажуваат на ослабен имунолошки систем, особено при стрес или хронична болест.
Кашлицата што трае подолго од три недели или се влошува може да биде знак за рак на белите дробови. Тонзилитисот често е предизвикан од вирус, а антибиотиците се користат само за потврдени бактериски инфекции.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
