Владејачката германска партија ЦДУ (Христијанско-демократската унија) избра нов претседател на партијата, а Армин Лашет, сегашен премиер на најнаселената германска провинција Северна Рајна-Вестфалија, ја презеде функцијата.
Лашет е центрист, а на вчерашните партиски избори го победи ривалот, тврдокорниот и конзервативен Фридрих Мерц. Иако самиот Лашет сè уште не потврдил ништо, секако се очекува тој да биде кандидат на владејачката долгогодишна ЦДУ/ЦСУ за канцелар на годинешните федерални избори во Германија што ќе се одржат на 26 септември.
Со други зборови, Лашет би можел да стане наследник на Ангела Меркел оваа година, и со сета почит кон францускиот претседател, тој всушност ќе стане најмоќниот човек во Европа, бидејќи Германија е сè уште водечка економска локомотива на Стариот континент.
Разликата на внатрепартиските избори не беше голема.
Лашет доби 521 глас, додека Мерц собра 466 гласа. Пост-изборна драма нема да има, а Мерц веќе му ја честиташе победата на својот ривал и му посака успех во понатамошните важни должности.
Пред да се свртиме кон главното прашање - кој точно е Армин Лашет - краток потсетник за околностите што доведоа до негов избор.
Германија од 21 век е без сомнение Германија обележана со владеењето на канцеларката Ангела Меркел. Таа ја извршуваше функцијата канцелар повеќе од 15 години, од 2005 година, но беше на чело на ЦДУ од 2000 до 2018 година. Иако повеќето Германци ќе ја паметат „челичната канцеларка“ како лидер кој обезбеди години на стабилност и просперитет, критиките започнаа да се натрупуваат во последниве години.
Во октомври 2018 година, владејачката коалиција ЦДУ/ЦСУ (ЦСУ е сестринска партија од Баварија) доби неколку силни удари на регионалните избори, а во декември 2018 година, Меркел објави дека нема повторно да се кандидира за претседател на ЦДУ, но има намера да остане на канцеларската позиција до крајот на нејзиниот мандат, односно до септември 2021 година.
Не е тајна што го потресе претходниот висок рејтинг на германската канцеларка - несомнено мигрантската криза кулминираше во 2015 година. Ставот кон мигрантите ги подели и членките на ЕУ - и меѓу себе и внатрешно.
Додека некои земји, како Унгарија, зазедоа многу строг став кон мигрантите кои масовно се селат од поширокиот Блиски исток (и делови од Азија) и Африка кон Европа, Германија под водство на Ангела Меркел спроведува политика на „отворена врата“ (исто и Шведска).
Германија прими стотици илјади мигранти и бегалци, што резултираше со над 10 милиони странски државјани кои живеат денес во Германија. Можеме да го покажеме на овој начин - од околу 82 милиони жители во Германија, секое осмо лице е странски државјанин. Меркел се обиде да ја аргументира „политиката на отворени врати“ како морален став на Германија, но вистинските причини сепак беа различни, попрактични по својата природа.
Имено, Германија со години има големи проблеми на пазарот на трудот во смисла дека едноставно нема доволно работници. Постојат неколку причини за оваа состојба - производствените капацитети имаат потреба од работна сила, а германското население старее (како и низ цела Европа), демографското обновување е слабо. Со други зборови, мигрантите ќе играат клучна улога во германската економија во следните години.
Сепак, на многу Германци не им се допаѓа оваа ситуација и, како што се очекуваше, дојде до нагло зголемување на популарноста на крајната десница и ослабување на центристичките сили, вклучително и Ангела Меркел.
Доколку Германија продолжеше да спроведува таква политика, внатрешните конфликти можеби ќе ескалираа, но политиката на „отворена врата“ брзо стана политика на „затворена врата“, некаде во времето кога беше заклучено дека има доволно мигранти за пазарот на трудот.
Се разбира, ова е политика што носи многу ризик, но и потенцијален успех. Германското раководство верува дека нивните програми за асимилација ќе го дадат своето и дека на крајот ќе имаат економска корист од мигрантите.
Но, проблемот е и во тоа што ова е пазар на труд на кој наскоро ќе му требаат многу повеќе луѓе, па можно е да се повтори целата оваа приказна.
Во секој случај, Меркел за возврат мораше да се откаже од својата политичка иднина. Ова е нејзината последна година во политиката, а после тоа, како што и самата вели, може да се врати на академијата.
Но, што ќе се случи со Германија? Како ќе се управува?
Секако, Меркел долго време размислуваше за нејзиниот наследник. Со години, таа ја подготвуваше Анегрет Крамп-Каренбауер (АКК) да биде нејзин наследник, лидер на ЦДУ и нов канцелар.
[caption id="attachment_834062" align="alignnone" width="750"]
FILE PHOTO: German Chancellor Angela Merkel and Annegret Kramp-Karrenbauer during a Christian Democratic Union (CDU) party congress in Berlin, Germany, February 26, 2018. REUTERS/Fabrizio Bensch/File Photo[/caption]
Откако Меркел се повлече од функцијата шеф на ЦДУ, планот започна да се реализира. За нов Шеф беше избрана АКК, тогашна вршител на должноста министер за одбрана, и се шпекулираше дека Меркел би можела да се повлече од функцијата канцелар уште пред истекот на крајниот рок за да може АКК да ја замени што побрзо.
Но, АКК се покажа како несоодветна замена - или стигмата на „штитеникот на Ангела“ си го направи своето во време кога популарноста на Меркел се намалуваше.
Што се случи?
Во ЦДУ избувнаа побуна во централната германска област Тирингија. Пратениците не ја послушаа командата на АКК и и дадоа поддршка на десничарската партија АфД (Алтернатива за Германија) со поддршка на кандидатот на ФДП.
Стана јасно дека Анегрет Крамп-Каренбауер нема да може да ја предводи партијата - освен во раскол.
Уште во февруари 2020 година, таа објави оставка од функцијата лидер на партијата и повика на нови внатрепартиски избори за избор на нов лидер.
Во вториот круг на гласање, што се одржа вчера, нов шеф станува Армин Лашет.
Кој е Армин Лашет? Ајде да одиме по ред.
Роден е на 19 февруари 1961 година во малото гратче Бурчејд, близу Ахен, во близина на границите на Белгија и Холандија. Неговите родители, Хајнрих Лашет и Марсела Лашет (родена како Фрингс), го одгледаа во прилично религиозно католичко семејство. Неговиот татко бил рудар, кој подоцна станал наставник и директор на основно училиште.
Семејството Лашет потекнува од белгиската (валонска) провинција Лиеж.
Армин завршил средно училиште во Ахен, а подоцна студирал право на универзитетите во Бон и Минхен.
По дипломирањето во 1987 година, тој се префрлил на студии по новинарство, кои ги завршил во 1988 година. Да споменеме дека тој зборува и француски течно. До 1991 година работел во новинарство и издаваштво.
Потоа работел до 1994 година како главен уредник на католичкиот весник КирченЗајтунг Ахен.
Во тие години, тој исто така влезе во политиката, стана член на парламентот, а на своето деловно патување беше извршен директор на католичката издавачка куќа Ајнхард-Верлаг - која, да споменеме, ја водеше неговиот свекор Хајнрих Малангре пред него.
Во 1985 година, Армин се ожени со неговата девојка Сузана Малангре, со која се забавуваше уште од тинејџерската возраст. Тие се сретнаа како деца во католички хор предводен од нејзиниот гореспоменат татко Хајнрих Малангре, инаку успешен бизнисмен и прилично религиозен католик.
Со сигурност може да се каже дека семејството на неговата сопруга е секако повлијателно од неговото.
Неговата сопруга Сузана е исто така внука на влијателниот политичар од ЦДУ Курт Малангре (кој почина во 2018 година) кој беше член на парламентот на ЕУ и еден од водечките луѓе во градот Ахен.
Со добри семејни врски за добар деловно-политички почеток, Армин се искачи во редовите на ЦДУ.
По федералните избори во 2013 година, тој беше еден од членовите на делегацијата што ги водеше преговорите со СДП во врска со создавањето голема коалиција. Подоцна, во 2015 година, тој беше еден од клучните луѓе во спроведувањето на гореспоменатата „политика на отворени врати“ од Ангела Меркел, а во ноември 2015 година, тој лично го посети бегалскиот камп Заатари во Јордан.
Ја потврди својата политичка сила на регионалните избори во 2017 година кога победи и стана премиер на регионот Северна Рајна-Вестфалија.
Беше огромен успех бидејќи овој регион се смета за упориште на левиот центар што управуваше со него повеќе од 50 години во последните 75 години.
Штом АКК објави оставка од функцијата претседател на ЦДУ, Лашет ја објави својата намера да се кандидира за шеф на партијата.
Оние што го познаваат велат дека тој е човек со исклучителна енергија, оптимист со смисла за хумор.
Но, традиционалистите од ЦДУ нема да бидат премногу задоволни. За нив, Армин Лашет е сè уште премногу либерален и тие сметаат дека тоа е континуитет на политиката на Ангела Меркел, а тоа не им се допаѓа и се надеваа дека нејзиното заминување ќе донесе политички пресврт во партијата.
Се разбира, сè уште не е готово - доволно е да се потсетиме на начинот на претставување на АКК, како „безбеден“ наследник на Ангела Меркел, но таа исчезна дури и пред Меркел да ја напушти канцеларијата.
Лашет е поголем либерал од Меркел. Додека либерализмот на Меркел произлегува првенствено од практичност, а да не зборуваме за пресметана практичност, Лашет навистина верува во концептот (или барем се обидува да остави впечаток).
Со години, далеку пред Меркел, тој тврди дека етничката и верската разновидност е „прилика, не опасност" за Германија. Поради ваквиот изразен позитивен став кон мигрантите, му беше даден адекватен прекар -"Турчин Армин" (турското малцинство е најголемото малцинство во Германија).
Неговата долгогодишна советничка, Серап Гулер, која сега служи како негов државен секретар за интеграција, рече:
„Тој беше првиот политичар во оваа земја што навистина им даде на луѓето од имигрантските заедници чувство на важност, да ги сфатат сериозно нивните проблеми“.
Како што се очекуваше, со таков став, Армин беше голем застапник и бранител на „политиката на отворени врати“ - до таа мерка што во берлинските медиуми го доби прекарот „телохранител на Меркел“.
Конзервативците на ЦДУ секако се „згрозени“ од ваквите ставови, па како планира Армин да преживее на чело на ЦДУ, а можеби и како иден германски канцелар?
Со тоа што не е наивен.
Армин Лашет е многу свесен за целиот политички спектар што денес постои во рамките на ЦДУ и знае како да го задоволи. Ова го покажа и додека го водеше регионот Северна Рајна-Вестфалија.
На пример, тој назначи строг актер за министер за внатрешни работи кој веднаш „се фрли“ во лов на криминални кланови.
Тој во Министерството за труд донесе експерти од левото крило на ЦДУ, додека за шеф на интеграцијата ја назначи веќе споменатата г-ѓа Гулер, ќерка на турски мигранти.
Ако има намера да владее на овој начин на национално ниво, би можел да го направи она што Меркел повеќе не можеше или не го знаеше - да ги обедини сите партии и фракции.
Но, тоа звучи полесно отколку што е. Може ли воопшто да се обединат економските либерали, конзервативците кои стравуваат од пад на семејните вредности и оние со социјална агенда? Може, под услов сите да бидат „решени“ и овде повторно повеќе ќе дојде на ред економијата, а помалку светогледот.
Армин мудро го избра за свој заменик Јенс Спахн, млад министер за здравство кој е популарен кај младите конзервативци, што секако му помогна да победи.
Но, треба да се напомене дека во исто време имаше опаѓање на популарноста во неговиот регион поради пристапот кон кризата со коронавирусот - тој беше неодлучен и честопати не знаеше што да се прави.
Тоа кажува нешто за него. Дека тој има идеја како да собере луѓе од целиот политички спектар, но тој не е некој кој добро се справува со ситуација каде што треба да се управува во кризни периоди.
Партијата, сепак, го избра него, а не неговиот ривал Фридрих Мерц, корпоративен адвокат (и милионер) кој се залагаше партијата да се сврти надесно. Се чини дека сè поголем број гласачи и членови на ЦДУ сметаат дека Армин треба да биде новиот канцелар бидејќи тој може да биде единствената личност што може да ја одржи целата оваа голема „политичка конструкција“ заедно.
Негов ривал најверојатно ќе биде баварскиот премиер од ЦСУ, Маркус Содер - за разлика од Армин Маркус е погласен, подиректен, поостар, но можеби затоа има помалку шанси бидејќи не е во состојба да ги балансира сите фракции во рамнотежа што (наводно) го може Армин.
Што се однесува до надворешната политика, Армин Лашет допрва треба да ги „открие сите свои карти“, но она што го знаеме е дека тој се залага, барем до одреден степен, за поголема интеграција во ЕУ.
Тој има добри односи со францускиот претседател Емануел Макрон, со кого се сретнал дури 3 пати во текот на 2020 година.
Од гледна точка на европската стабилност, француско-германските добри односи се секако позитивни вести.
Да споменеме дека Армин помина 6 години во Брисел како ЕУ претставник (од 1999 до 2005 година).
"Тоа ќе доведе до нестабилност во оваа членка на НАТО. Знаеме дека Русија е подготвена да инјектира милијарди за да и помогне на Грција во такво сценарио", рече тој.
Затоа може да се претпостави дека Лашет барем делумно е поддржувач на ставот „руска закана“.
Но, вреди да се напомене и дека некои од неговите критичари тврдат дека тој e “Russlandverstehe“ - погрдно име за оние кои заземаат премногу благ став кон Русија и рускиот претседател Владимир Путин.
Од друга страна, Армин во 2019 година изјави:
"Бидејќи дијалогот меѓу Исток и Запад беше можен дури и за време на Советскиот Сојуз, мора да бидеме во можност да го имаме денес. Нам ни е потребна Русија поради бројни проблеми во денешниот свет".
Исто така се смета за „благ“ кон Кина бидејќи заштитата на германскиот извоз во Кина му е една од неговите главни мисии.
Во врска со односите со Соединетите држави на состанокот во 2019 година со тогашниот американски амбасадор во Берлин Ричард Гренел, во време кога односите меѓу Берлин и Вашингтон беа во надолна траекторија, меѓу другото и поради добро познатото непријателство меѓу Трамп и Меркел, тој рече:
“Нашиот најважен партнер надвор од Европската унија се Соединетите држави, тие се водечка технолошка земја во светот и се клучни за безбедноста на Европа".
Но, овие денови, критичарите му „ископаа“ некои претходни изјави што ги дал на Твитер, а се доста критички настроени кон надворешната политика на САД.
Во една порака, тој остро го критикува тогашниот државен секретар на САД од администрацијата на Обама, Џон Кери:
"Вие ги поддржувавте ИСИЛ и Фронтот Ал-Нусра против претседателот Асад во Сирија. А тие групи беа финансиски поддржани од Катар и Саудиска Арабија".
Ова не е единствената таква изјава, тој повеќепати сугерира дека го поддржува, во најмала рака, легитимитетот на претседателот Асад.
Се разбира, треба да се очекува дека ова ќе биде нешто што Армин Лашет сега брзо ќе го негира и експресно ќе се одрече од ваквите ставови (како што направи Борис Џонсон кога стана британски премиер).
Во однос на екологијата и климатските промени, Лашет е некаде „на половина пат“ помеѓу зачувување на животната средина и зачувување на индустријата.
Што се однесува до некои други теми, може да се спомене дека тој јавно се спротивставува на воведување на истополови бракови во Германија, што не е изненадувачки со оглед на неговото католичко потекло.
Да споменеме и дека во 2018 година тој ја откажа посетата на германскиот фестивал за музика и уметност Руртриенале поради фактот што организацијата на фестивалот дозволи настапи од членови на движењето БСД (Движење за бојкот, отуѓување и санкции) - движење што промовира притисок врз Израел да престане окупација на палестинските територии.
Секако, сега кога застана на чело на ЦДУ, Армин Лашет може, како и другите политичари, да ги „прилагоди“ своите ставови, а какви ќе бидат тие, останува да видиме.
Сепак, судејќи според поддршката што ја доби и фактот дека денес тој е еден од ретките истакнати политичари во Германија, кој може да собере разни партии, голема е веројатноста тој да стане новиот германски канцелар во септември оваа година.
