Според скандалозниот договор кој македонската влада го склучила со компаниите Бехтел и Енка за изградба на коридорите 8 и 10, без дополнителните трошоци кои во Македонија постојано се јавуваат видено од оваа влада која за автопатот Кичево-Скопје од планирани 320 милиони евра со минатата власт оваа власт надгради дополнителни трошоци од скоро 250 милиони евра (!), километар пат за коридорот 8 и 10 без таа ставка ќе чини најмалку 25 милиони евра.
Македонија не е планинска Австрија или Швајцарија, па конфигурацијата на теренот се смета за равна до умерено сложена за неопходна изгрардба на високи и долги мостови и килиметраски тунели, работната сила и техниката кај нас се далеку поевтини од Европа, ниту пак партечките содржини и расвета се луксузни како во западна Европа. Но, и покрај тоа цената за километар автопат во Македонија е рекордна во Европа - со 25 милиони евра за километар!
За да нема неуки толкувања, земавме алализа од стручниот српски портал Градитељи.рс кој критички пишува за цената на автопатите во Србија која достигнала, според нив, големи 14 милиони евра за километар. Нивните “големи“ 14 милиони за киолометар автопат во Србија се двојно поскапи кај нас. Еве што пишуваат експертите од Градитењ.рс за градењето автопати:
Изградбата на патната инфраструктура во последните години претставува сериозен предизвик, бидејќи инвеститорите не можат да бидат сигурни колку навистина ќе ги чини овој зафат и дали се ќе биде завршено навреме. Како прво, цените на градежните материјали се зголемени од 20 на 300 проценти од прогласувањето на глобалната пандемија на корона вирусот, се зголемува и цената на земјиштето што се купува од сопственикот при експропријација, а нема квалитетен, стручен кадар што е се почест проблем.
Зошто е важно: Како се движат трошоците за изградба на километар автопат во Европа и регионот е прашање што ги загрижува надлежните институции, но и граѓаните кои за секој сантиметар нови патишта плаќаат преку буџетот.
Австрија е рекордер
Студијата за трошоците за изградба на автопатишта во земјите од Европската унија покажа дека во просек најскап километар од изградбата на автопат е во Австрија - околу 12,87 милиони евра по километар.
Следна по рекордна цена за изградба на километар најмодерен пат е Унгарија со просечна цена од 11,21 милиони евра по километар, Словенија со просечни 10,99 евра по километар, потоа Словачка со 9,56 милиони евра. , а Чешка - 8 ,86 милиони евра.
Најниски градежни цени забележаа Данска - само 5,89 милиони евра по километар, Хрватска 6,682 милиони евра и Германија со просечна цена од 8,24 милиони евра по километар автопат.
Истата студија покажа и колку теренот и посебните услови за изградба на автопат може да ги зголемат трошоците за неговата изградба. Сложените изведби имаат многу повисока цена. Рекордни цени постигнаа Словенците, кои на изведувачите на некои најтешки делници им платија 27,7 милиони евра, потоа е Германија, каде изведувачите на делниците во планинските делови на земјата добија 25,99 милиони евра по километар, а по нив е Австрија, со рекордна цена. на километар од 24,97 милиони евра.
Три километри - 60 милиони
Во овој регион рекордот сè уште го држи Хрватска, која во 2018 година плати 520 милиони куни или околу 20 милиони евра по километар, за приближно три километри долгата делница од државниот пат од клучката Шкуриње до пристаништето Риека.
Црна Гора минатата година отвори автопат од Бар до Бољаре во должина од 41,5 километри, делницата Смоковац-Матешева. Отворената акција чинеше речиси една милијарда евра. Станува збор за терен со исклучително захтевни барања каде што на таа мала оддалеченост надморската височина се искачува од 60 на дури 1.100 метри. Има 20 мостови, 16 тунели со вкупна должина од 17,7 километри (од кои најкраткиот е долг километар, а најдолгиот тунел 3 километри) и 4 јамки.
Цената за километар од оваа исклучително сложена делница со20 мостови и 16 тунели е 20,2 милиони евра по километар.
Инаку, Црна Гора изгради само четвртина од делот што треба да ги поврзе границата со Србија и Бар. Вкупната должина на планираниот автопат низ Црна Гора е 170 километри.
Во Република Српска во моментов се изградени 106 километри автопати, а планирана е изградба на 282 километри. Просечниот трошок за изградба на километар најмодерни патишта, според проценката на автопатиштата на Република Српска, досега изнесуваше 5,16 милиони евра. Во Федерацијата Босна и Херцеговина цената за километар изграден пат е нешто повисока. Според податоците на ЈП Аутоцеста ФБиХ, на територијата што ја покриваат се изградени 126,5 километри автопати, а според достапните податоци за вредноста на извршените работи, просечната цена на километар изграден автопат во БиХ е 7,9 милиони евра.
Србија во просек
Во Србија, според податоците на Министерството за градежништво, транспорт и инфраструктура, во моментов има околу 100.000 активни градилишта на кои се работи на инфраструктурни проекти вредни над 20 милијарди евра. Просечната цена на километар изградени автопатишта досега изнесуваше околу 6 милиони евра.
Меѓутоа, во овој случај, пресметката врз основа на просечната цена не дава реална слика. Затоа што просечната цена по километар од изградбата на источниот крак на Коридорот 10 беше околу 5,6 милиони евра, но затоа километарот на можеби најсложената делница во Србија, јужниот крак од Коридорот 10 преку Грделица, чинеше околу 15,3 милиони евра за километар.
На кракот Ипсилон, односно делницата што ја поврзува Келебија со автопатот Белград-Хоргош, трошокот по километар изградба на автопатот бил околу еден милион евра.
Просечната цена на еден изграден километар на автопатот Милош Велики е 6,84 милиони евра. Сепак, тоа не ја одразува целосно тежината и цената што требаше да се плати за одредени делови од овој пат.
Дополнително, поради лошо изведените работи на делницата Уб-Лајковац, која се градеше од 2010 до 2014 година, повторно беа над 2,5 километри од новоизградениот пат.
Тоа се бројките за цени на изграден автопат, од регионалните со слична конфигурација на теренот како во Србија и Босна, до најсложените со многу мостови, тунели и приклучоци како во Автсрија, Германија, Словенија или Црна Гора. Нашиот километар е двојно поскап од најскапиот европски, а четири пати поскап од просечна цена на автопат во Србија, Босна или Унгарија.
