Позадината на кризата меѓу Кина и Тајван која ја тресе цела планета.
Растат тензиите поради посетата на претседателката на Претставничкиот дом на САД, Ненси Пелоси, на Тајван, која само дополнително ги затегна односите меѓу Вашингтон и Пекинг. Во срцето на несогласувањето е тоа што кинеската влада го гледа Тајван како отцепена провинција која на крајот ќе стане дел од обединета Кина.
Сепак, многу Тајванци го сметаат својот независен остров за посебна нација, без разлика дали некогаш официјално ќе биде прогласена независност, пишува Би-Би-Си.
Инаку, летот со кој Пелоси дојде на Тајван беше најнабљудуваниот лет во историјата на апликацијата Flightradar, која ви овозможува да го следите движењето на авионот.
With 708,000 people tracking the aircraft upon landing in Taipei, SPAR19 is Flightradar24’s most tracked live flight of all time. https://t.co/RifLnVzeMP pic.twitter.com/m2OBIV9RME
— Flightradar24 (@flightradar24) August 2, 2022
https://vecer.mk/svet/amerikanska-shlakanica-za-kina/
Владеењето на кинеската династија
Првите познати доселеници во Тајван биле членови на австронезиски племиња, за кои се смета дека дошле од денешна јужна Кина. Се чини дека островот првпат се појавил во кинеските записи во 239 година од нашата ера, кога императорот испратил експедициска сила да ја истражи областа. Пекинг го користи овој факт за да ги нагласи своите територијални претензии.
По релативно краток период на холандско колонијално владеење (1624 - 1661), Тајван бил управуван од кинеската династија Кинг од 1683 до 1895 година.
Од 17 век, значителен број кинески мигранти почнаа да пристигнуваат во Тајван, честопати бегајќи од немири или тешкотии. Повеќето биле Кинези Хокло од провинцијата Фуџијан или Хака Кинези, главно од Гуангдонг. Нивните потомци сега се убедливо најголемите демографски жители на островот.
Во 1895 година, Јапонија победи во Првата кинеско-јапонска војна и династијата Кинг мораше да им го отстапи Тајван на Јапонците.
По Втората светска војна, Јапонија се предала и се откажала од контролата над територијата што ја презела од Кина.
Република Кина, еден од победниците во војната, почна да владее со Тајван со согласност на нејзините сојузници, САД и Велика Британија.
Меѓутоа, во следните години во Кина беснеела граѓанска војна, а трупите на тогашниот кинески лидер биле поразени од комунистичката армија на Мао Це Тунг.
Чианг и неговата влада Куоминтанг и неговите поддржувачи, околу 1,5 милиони луѓе, побегнаа во Тајван во 1949 година.
Оваа група, наречена континентална Кинеска, доминира со тајванската политика многу години, иако тие сочинуваат само 14 отсто од населението. Чианг воспостави влада во егзил во Тајван, која ја водеше во следните 25 години.
Синот на Чианг, Чанг Чинг-куо, дозволи поголема демократизација по доаѓањето на власт. Тој се соочи со отпор од локалното население, кое беше навредено од авторитарното владеење, и се најде под притисок на растечкото демократско движење. Претседателот Ли Тенг-Хуи, познат како „таткото на демократијата“ на Тајван, ги предводеше уставните промени, кои на крајот на 2000 година го отворија патот за избор на првиот тајвански претседател кој не е од Куоминтанг, Чен Шуи-биан.
https://vecer.mk/svet/bajden-vojskata-ne-podrzhuva-patuvanje-na-pelosi-na-tajvan/
Кој го признава Тајван?
Постои несогласување и конфузија за тоа што е Тајван. Островот има свој устав, демократски избрани лидери и околу 300.000 активни војници во нејзините вооружени сили.
Владата на Чанг во егзил на почетокот тврдеше дека ја претставува цела Кина, која имала намера повторно да ја освои. Таа го имаше седиштето на Кина во Советот за безбедност на Обединетите нации и беше призната од многу западни земји како единствена кинеска влада.
Но, до 1970-тите, некои земји почнаа да тврдат дека владата во Тајпеј повеќе не може да се смета за вистински претставник на стотиците милиони луѓе кои живеат во континентална Кина.
Потоа, во 1971 година, Обединетите нации му пренесоа дипломатско признавање на Пекинг и владата на Република Кина беше протерана.
Во 1978 година, Кина исто така почна да ја отвора својата економија. Препознавајќи ги можностите за трговија и потребата за развој на односите, САД официјално воспоставија дипломатски врски со Пекинг во 1979 година.
Оттогаш, бројот на земји кои дипломатски ја признаваат владата на Тајван драстично се намали на околу 15.
И покрај сите карактеристики на независна држава и политички систем што се разликува од Кина, правниот статус на Тајван останува нејасен.
https://vecer.mk/top-vesti/1093602/
Какви се односите меѓу Тајван и Кина?
Односите почнаа да се подобруваат во 1980-тите, кога Тајван ги олесни правилата за посета и инвестирање во Кина. Во 1991 година прогласи дека војната со Народна Република Кина е завршена.
Кина предложи таканаречена опција „една земја, два системи“, која наводно би му овозможила на Тајван значителна автономија доколку ја прифати контролата на Пекинг. Тој систем овозможи враќање на Хонг Конг во Кина во 1997 година и начинот на кој се управуваше до неодамна, кога Пекинг го зголеми своето влијание.
Тајван ја отфрли понудата, а Пекинг инсистираше на тоа дека тајванската влада е нелегитимна, но неофицијалните претставници на Кина и Тајван продолжија да одржуваат ограничени разговори. Потоа, во 2000 година, Тајван го избра Чен Шуибиан за претседател, на големо разочарување на Пекинг. Чен и неговата Демократска напредна партија (ДПП) отворено ја поддржаа независноста на Тајван.
Една година откако Чен беше реизбран во 2004 година, Кина го усвои таканаречениот Закон против отцепување, во кој беше наведено нејзиното право да користи „насилни средства“ против Тајван доколку се обиде да се отцепи од Кина.
Во 2008 година, Чен беше наследен од Ма Јингју од Куоминтанг кој се обиде да ги подобри односите преку економски договори. Потоа во 2016 година беше избрана актуелната претседателка на Тајван, Цаи Инг-вен, која сега ја води ДПП.
Реториката дополнително се засили во 2018 година, кога Пекинг го засили притисокот врз меѓународните компании да го наведат Тајван како дел од Кина на нивните веб-страници и се закани дека ќе им забрани да прават бизнис во Кина.
Инг-вен освои втор мандат во 2020 година со рекордни 8,2 милиони гласови. Се верува дека тоа било отворен презир кон Пекинг. Во тоа време, во Хонг Конг имаше тековни немири против зголеменото влијание на Пекинг, а многумина во Тајван внимателно следеа.
Подоцна истата година, Кина го имплементира законот за национална безбедност во Хонг Конг кој се смета за уште еден знак на потчинување на Пекинг.
https://vecer.mk/svet/kineski-voeni-vezhbi-vo-tri-pomorski-oblasti-okolu-tajvan/
Колку е проблем независноста на Тајван?
Иако политичкиот напредок е бавен, врските меѓу Пекинг и Тајпеј и нивните економии се зголемија. Помеѓу 1991 година и крајот на мај 2021 година, тајванските инвестиции во Кина изнесуваа вкупно 193,5 милијарди долари.
Некои Тајванци се загрижени дека нивната економија сега е зависна од Кина.
Други веруваат дека блиските деловни врски ја прават кинеската воена акција помалку веројатна поради трошоците за самата кинеска економија.
Контроверзниот трговски договор го поттикна создавањето на Движењето „Сончоглед“ во 2014 година, во кое студенти и активисти го окупираа тајванскиот парламент во знак на протест против, како што велат, зголеменото влијание на Кина во Тајван.
Официјално, владејачката ДПП сè уште се залага за формална независност на Тајван, додека Куоминтанг се залага за евентуално обединување со Кина.
Но, повеќето Тајванци се чини дека се некаде помеѓу.
Истражувањето од јуни 2022 година покажа дека само 5,2 отсто од Тајванците ја поддржале независноста што е можно поскоро, додека 1,2 биле за повторно обединување со Кина што е можно поскоро.
Останатите поддржуваа некаква форма на статус кво, и повеќето сакаа да ја задржат на неодредено време, без да се движат кон независност или обединување.
https://vecer.mk/svet/zaharova-obvini-sad-go-destabiliziraat-svetot/
Каква врска имаат САД со поделбата на Кина и Тајван?
Долгогодишната политика на Вашингтон е „стратешка двосмисленост“ до таа мера што би интервенирала воено доколку Кина го нападне Тајван.
Официјално, САД се придржуваат до политиката „Една Кина“, која признава само една кинеска влада - онаа во Пекинг - и одржува формални дипломатски односи со Пекинг, а не со Тајпеј.
Но, Вашингтон, исто така, вети дека ќе го снабдува Тајван со одбранбено оружје и нагласи дека секој напад од Кина ќе предизвика „сериозна загриженост“.
Во мај 2022 година, американскиот претседател Џо Бајден одговори потврдно на прашањето дали САД воено ќе го бранат Тајван. Набргу потоа, Белата куќа појасни дека позицијата на САД за Тајван не е променета и ја повтори својата посветеност на политиката „Една Кина“.
Тајванското прашање ги затегна односите меѓу САД и Кина. Пекинг ја осуди секоја поддршка од Вашингтон за Тајпеј и одговори со зголемени воени упади во зоната за воздушна одбрана на Тајван.
Фото: Профи
