Европа се обидува да го замени рускиот гас со течен гас. Во нови терминали за течен гас се инвестираат милијарди евра, а за да се донесе до Европа и да се трансформира од течен во употреблива гасна состојба треба толку многу пари кои ни богатата Европа - ги нема.
Патем, сето тоа може да испадне како ќорсокак - губење даночни евра и долари за нешто што и штети на борбата против климатските промени, што е еколошки штетно.
На почетокот на март, кога во Украина веќе беснееше руска агресија, шефицата на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, направи интересен лапсус на Твитер. Таа напиша дека ЕУ мора да се ослободи од „зависноста од фосилни горива“ и ја пофали Шпанија како добар пример со висок удел на обновлива енергија и течен гас.
Проблемот е што и течниот природен гас (LNG) е фосилно гориво. Тој се испумпува од земјата, често со контроверзниот метод на фракинг, а потоа се гори и ја загадува животната средина.
Секако, тоа го знае и Фон дер Лајен, па таа упорно го меша ЛНГ со обновливите извори на енергија. Тоа наскоро би можело да испадне дека е скапа конфузија за Европа.
Што сè треба да се изградим за течен гас?
Од почетокот на војната во Украина, испораките на течен гас во Европа се зголемени за 58 отсто. Прво, Германија, Италија и Грција, но и Ирска, Франција, Холандија и Полска се фрлија на изградба на терминали за прием на течен гас. Терминалите се скапи, планираните трошоци се над 18 милијарди евра, а тие не се доволни за да се задоволат сите потреби на ЕУ.
Холандскиот оператор за гасна мрежа Гасуни објави дека нејзината германска подружница потпишала договори за изградба на нов терминал за течен природен гас (ТПГ) во Брунсбутел, Германија, со капацитет од 8,0 милијарди кубни метри проток, кој треба да биде завршен до 2026 година.
Гасуни во соопштение наведе дека компанијата CS Gas Nort ќе гради терминал во близина на Хамбург, а компаниите KonokoFilips, Ineos и RWE Suplaj&Trejding се првите корисници со кои се потпишани договори, пренесува Reuters.
- Изградбата на овој терминал TPG ќе помогне да се намали зависноста од гас од Русија - нагласува холандскиот оператор на гасната мрежа.
Во март, германската влада презеде чекори за развој на проектот Брунсбутел, по руската инвазија на Украина. Не е соопштено колку ќе чини овој проект, а во некои прелиминарни прогнози се споменуваше и цифра од 600 милиони долари, само за овој еден терминал.
Германскиот вицеканцелар и министер за економски прашања и климатски активности Роберт Хабек го посети Катар во обид да обезбеди снабдување со течен природен гас (LNG) за неговата земја да замени што е можно повеќе руски гас што е можно поскоро. Овој емират, кој се наоѓа во Персискиот Залив, најави дека компаниите од двете земји ќе ги „рестартираат дискусиите и ќе ги подобрат“ во врска со долгорочните договори.
Германија всушност во моментов нема никаков терминал за прием на ЛНГ, течен гас, и постројка за регасификација, а ќе и треба за снабдување на домаќинствата, топланите, електраните и индустријата со ова фосилно гориво.
Владата во Берлин неодамна објави дека итно ќе изгради два терминали, но ова само уште подобро ги покажува страдањата на Европа.
„Во Европа во моментов има многу инвестиции во ЛНГ“, вели Пола ди Марија Пераир, аналитичар на пазарот на гас во ICIS, деловна консултантска куќа. „Доколку се реализираат сите проекти, од кои петнаесет до крајот на 2024 година, тогаш капацитетот за претворање на течен гас во гасовита состојба ќе се зголеми за 70 милијарди кубни метри годишно.
Но крајбрежните терминали за примање гас не се единственото тесно грло. Имено, гасот го доставуваат танкери кои носат до 175.000 кубни метри течен гас – што во превод значи 90 милиони кубни метри конвенционален гас. За да се заменат 167 милијарди кубни метри руски гас годишно, потребни се 1.800 испораки со танкери во Европа годишно, односно пет испораки дневно.
Според пресметката на Институтот за поморска економија и логистика од Бремен, за ова би требало да бидат изградени 160 нови танкери. Овие џиновски бродови чинат по 220 милиони долари, така што новата флота би чинела вкупно 35 милијарди долари.
Па, и тука не завршува. Имено, за разлика од рускиот гас, оваа течност би течела низ Европа од запад кон исток, односно од бреговите на Шпанија, Франција и Холандија кон централна и источна Европа. Бидејќи гасоводите најчесто се градат како еднонасочни улици, каде што гасот може да тече само во еден правец, би било потребно да се изградат дополнителни гасоводи. За пример, гасоводот Северен тек 2 од Русија до Германија чинеше 10,5 милијарди долари.
Се чека водород
Сите овие скапи зафати се всушност во судир со климатските цели на ЕУ. Унијата си постави цел да стане климатски неутрална до 2050 година, Германија планира да стане пет години порано. Но, колку повеќе течен гас, толку повеќе штетни емисии на гасови.
„Нема смисла да се инвестира во ЛНГ, особено во Европа“, вели Гана Гладкик, експерт во Европската мрежа за истражување на енергијата. „Дури и Меѓународната агенција за енергетика вели дека од денес не смее да има повеќе инвестиции во фосилни горива. Само така можеме да ги достигнеме климатските цели.
Решението треба да бидат гасови чие производство и согорување не ја оптоваруваат животната средина. Наместо природен гас, тоа би можело да биде амонијак и течен водород.
„Политичарите ја продаваат приказната дека инвестициите во инфраструктурата за ЛНГ не се залудни бидејќи истата инфраструктура подоцна може да се користи за течен водород, кој е поеколошки“, вели Гладкик.
Сепак, според некои експерти, воопшто не е јасно дали денешните гасоводи и терминали навистина ќе можат да служат за водород или ќе треба да се користат како старо железо. „Ќе бидат потребни значителни дополнителни инвестиции“, тврди Рајнер Квиков, истражувач во Институтот за истражување на трансформативна одржливост во Потсдам. Бидејќи, како што вели, водородот е значително поексплозивен, па затоа бара други легури и материјали.
Меѓународната агенција за обновлива енергија проценува дополнителни трошоци за замена на пумпи, вентили, инструменти и безбедносни системи до 20 отсто од трошоците за терминалите за ЛНГ. Бидејќи водородот мора да се излади до минус 260 степени, додека течниот гас оди на минус 160. Затоа, велат од агенцијата, денешните танкери и терминали се неупотребливи.
„Кога се знае сето тоа, би рекол дека се работи за неумерени инвестиции“, ја критикува Гладкик европската, а особено германската енергетска политика.
Квицов вели дека во иднина ќе биде потешко да се напушти гасот бидејќи „кога веќе имаш терминали и капацитети, тешко е да заборавиш на нив токму затоа што чинат многу“. Како што додава тој, планетата ќе страда од таква логика.
Рускиот гас беше подобар за климата
ЛНГ има лоши карактеристики, дури и во споредба со класичниот руски гас. Не само што се случуваат помалку штетни емисии за Европа за време на пумпањето во Русија, туку компресирањето на гасот во течна состојба и неговото претворање во гас троши околу една четвртина од енергијата од вистинската количина на гас што се пренесува.
Дополнително, колку подолго е патувањето на течниот гас со танкерот, толку е поголема штетата на климата. Да речеме, нивното пренесување од Австралија во Европа прави пет пати повеќе еколошки штетни емисии отколку од Алжир.
И во Москва се потпираат на течен гас. Зашто, дури и војната во Украина да заврши наскоро, постојат сите шанси Европа од политички причини повеќе да не смета на руските гасоводи. Затоа Русија планира терминали за ЛНГ со цел самата да продава течен гас на клиентите, особено на Далечниот Исток.
Експертите не се сигурни дека Русите можат сами да ја совладаат техниката потребна за ова. Се додека траат санкциите, не можат да сметаат на помош и технологија од Запад.
Организациите и лобистите за напуштање на фосилните горива сметаат дека на Европа не и требаат нови терминали доколку е сериозна во борбата против климатските промени. Во две анализи се наведува дека планот на Европската комисија „Fit for 55“ може да компензира 20 отсто од потребите за гас. Дополнителни 45 проценти би биле заштедени со масовно префрлање на топлински пумпи, изолација и обновливи извори на енергија.
Би останала третина од рускиот гас, кој допрва треба да се замени со друг гас, а за тоа, велат од овие организации, е доволна постојната инфраструктура.
Научниците и активистите добија поддршка од највисоките места. Неодамна, генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш ја означи фосилната енергија како „пропадната инвестиција каде што милијарди се трошат на бескорисна инфраструктура“. Државите, рече Гутереш, мора да се откажат од јагленот, нафтата и гасот бидејќи зависноста од нив е „лудост“ и „гаранција за уништување“.
Лесно е да се каже, изговори таква проценка, но исклучително е тешко постојните потреби на индустријата а и домаќинствата да се здоволат со алтернативна енергија која бара нови вложувања, а тие пари ги нема и доколку кризата со војната потрае ќе ги има уште помалку, и бара децении прилагодување во кое индустријата може да забавува и плаќа тешки последици.
Како расте побарувачката за ЛНГ, така расте и неговата цена, и никој не може со сигурност да каже која ќе биде цената догодина, а пресметките за префрлање од природен на течен гас се прават според цени кои одамна се сменети. Таквите високи цени на течниот гас, плус големите трошоци за префрлање на новите технологии, сериозно ја подриваат европската индустрија која станува се помалку конкурентна на САД и Кина и ги губи пазарите создавајќи дома социјални тензии, пред се на Германија, водечкта европска индустрија, која благодарејќи и на евтиниот руски гас и сировини успеа да изгради лидерска индустрија во Европа, сега таа привилегија и предност и се препушта на Кина.
Vecer.mk
