До неодамна, повеќето американски сојузници во НАТО се плашеа од Доналд Трамп и неговото потенцијално враќање, бидејќи не се сигурни каква позиција ќе заземе за голем број клучни прашања релевантни за оваа воена алијанса - дали ќе продолжи да ја поддржува Украина?
Дали ќе инсистираат на уште поголема распределба за војската како процент од БДП?
Кога Џо Бајден победи на изборите пред четири години, многумина од нив здивнаа бидејќи со доаѓањето на Бајден дојде до враќање на препознатливиот модел на трансатлантските односи.
Но, сега ситуацијата ескалира до тој степен што истите американски сојузници се плашат и од Бајден и од Трамп.
До неодамна го премолчуваа она што веќе им беше јасно на многумина - дека Бајден не е во добра когнитивна (и општа) состојба и дека можеби нема да може да ја води државата во овој момент, а камоли уште 4 години, ако тој би можел да го победи Трамп на ноемвриските избори, што се чини се помалку веројатно.
Се чини дека оние сојузници на НАТО - кои оваа недела се собраа во САД на самитот на НАТО во Вашингтон, каде што се слави 75-годишнината од основањето на оваа воена алијанса - најмногу би сакале Бајден да се однесува „разумно“ и да се повлече штом што е можно од идејата дека ќе се кандидира за претседател и веднаш таа улога ќе ја предаде на некој друг, вели потпретседателката Камала Харис.
Самата Харис оди многу лошо во анкетите кога станува збор за рејтингот, односно популарноста, но многумина веруваат дека таа може да биде доволно промовирана во медиумите за да му создаде соодветна конкуренција на Доналд Трамп.
Понатаму, Харис би билa многу безбеден избор.
Сè што сакаат американските сојузници во НАТО, сета таа трансатлантска предвидливост, потенцијалниот претседател Камала Харис може да им го даде сето тоа.
Но, тој план сега е закочен и овие актери, како што со денови потврдуваат неименувани извори, всушност се целосно преплашени од она што го гледаат од Бајден и неговата кампања. Тие се шокирани од многу упорното одбивање на Бајден да се повлече.
Зошто не кажаа нешто порано?
Изворите наведуваат дека за време на состанокот на Г7 во Италија, американските сојузници многу добро и од прва рака увиделе дека „нешто не е во ред“ со Бајден.
Всушност, многу од нив го виделе и знаеле за тоа многу порано, можеби неколку години.
Тие молчеle и тоа не им пречеше бидејќи анкетите сугерираа дека Бајден има шанса да го победи Трамп во ноември.
Тоа беше единственото нешто што им беше важно - само да го одржат трансатлантскиот статус кво.
Тоа статус кво подразбира толку многу работи, од континуираната поддршка за војната во Украина, соработката на американскиот и европскиот воено-индустриски комплекс, одржувањето на либералната центристичка доминација во социјална, политичка и економска смисла.
Поедноставено - за европските политички елити е исклучително важно да имаат структура слична на нивната на власт во САД, бидејќи тогаш таа ги држи и им ја обезбедува позицијата на моќ.
Само што се во подредена положба, никому во Европа од сегашните власти тоа не им пречи затоа што во исто време добиваат многу за возврат, пред се во финансиска смисла.
Доколку дојде до промена во САД, тие промени многу брзо ќе се одразат на Европа, која веќе е на работ на голем политички пресврт.
На власт би почнале да доаѓаат политички сили кои повеќе личат на Трамп и неговата политичка елита, кои сакаат повторно да влезат во Белата куќа со него и преку него.
Така, за европската елита ова сега е точка на голема нервоза бидејќи се плашат од двајцата кандидати.
Ова е без преседан во трансатлантските односи. Дека Европа е толку вознемирена пред американските избори.
Се разбира, тие не би имале ништо против Бајден да добие уште еден мандат и да продолжи да владее со Америка, дури и дементен, инвалид - тие веќе покажаа дека тоа им е сосема ирелевантно и дека самиот Џо Бајден го доживуваат повеќе како церемонијална личност зад која има се пренатрупани редови т.н „длабоки држави“ составени од предни функционери (чии имиња се познати) и оние зад кои можеби во поголема мера ја дефинираат американската политика (чии имиња не мора да се знаат - тие се влијателни донатори, советници, разни моќни интересни групи).
Но, ако Бајден остане во трката, можеби ќе му даде сигурна победа на Трамп.
Затоа што е едноставно невозможно демократската страна да успее да го задржи Бајден до 5 ноември само во „стерилни“ медиумски услови каде Бајден чита подготвени говори или е ставен на интервјуа каде што всушност се е наместено да излезе што е можно подобро.
За американската јавност, односно голем дел од неа, целата оваа приказна за когнитивно оштетениот Бајден беше прилично изненадување и шок.
Зошто?
Затоа што американската јавност е многу силно условена да ги следи само медиумите и изворите кои и го сервираат она што би сакале да го слушнат.
Така, продемократските гласачи поминаа месеци слушајќи за тоа како Бајден е во одлична форма, дека нема проблеми, дека сето тоа се само лаги од злобните трампери, Руси и теоретичари на заговор - додека нивниот претседател конечно не се појави на дебатата на CNN со Трамп беше првaта, сурова средба со реалноста за многумина таму.
Европските лидери на НАТО, од друга страна, многу се плашат од Бајден и неговите лојалисти, бидејќи гледаат дека тој може тврдоглаво да остане во трката, а потоа најверојатно ќе пристигне и Трамп.
Од друга страна, панично се плашат од него затоа што во првиот мандат сè уште беше само „уходување“, и за него и за американските сојузници.
Во меѓувреме, Трамп се радикализираше, а вторите целосно го прифатија наративот дека Трамп е опасен за демократијата, како во Америка, така и пошироко.
Едноставно има премногу непријателство меѓу овие два света за да се замисли каква било коректна соработка.
Понатаму, ако Трамп навистина се врати на власт, тоа ќе биде многу различно од неговиот прв мандат, во кој ниту тој ниту неговите ривали не поминаа добро.
Овој пат, Трамп би можел да ги зацврсти темелите на една многу поинаква Америка која повеќе нема да може едноставно да се врати на оваа постоечка статус кво состојба на трансатлантизмот.
Затоа што и Републиканската партија длабоко се менува одвнатре поради неговото доаѓање на самата политичка сцена.
Демократската партија стана десничарска партија (особено кога се гледа економската гледна точка), а Републиканската партија уште повеќе.
Европа е свесна дека доаѓањето на Трамп би можело да биде моментот кога започнуваат фундаменталните промени.
Не, тоа не би бил крај на демократијата, туку би бил крај на една вкоренета политика која доминираше многу долго време.
Со Трамп би дошле нови актери на кои тоа би им било ветер во грб во Европа, а и некои стари би биле среќни (да речеме, Виктор Орбан).
Може да има голема промена во политичка и идеолошка смисла.
Речиси е невозможно да се каже дали тоа би било добро или лошо.
Тоа веројатно би претставувало многу сложена серија на позитивни и негативни аспекти.
Од една страна, ако таквата длабока промена би ја запрела војната во Украина и би обезбедила Европа да не потоне во тотална војна (а сега е многу блиску), тоа е многу позитивно.
Од друга страна, подемот на десницата во Европа може да биде катализатор за уште поголем број конфликти, особено ако почне да цвета вулгарниот национализам.
За постојните европски политички структури, вклучително и националните и оние во доменот на Европската унија, предност повеќе не е ниту Бајден, ниту Трамп.
Итно им треба алтернатива, а всушност беа шокирани кога во Вашингтон ги пречека Бајден, кој не даде никакви индикации за каква било намера да се повлече од власта.
Очигледно, со оглед на тоа што огромното мнозинство европски лидери се без 'рбет, никој не се ни осмели да му го постави тоа прашање, наместо тоа тие позираа со него со кисела насмевка.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
