Американскиот суд за меѓународна трговија му зададе тежок удар на претседателот Доналд Трамп.
Во пресуда објавена во среда навечер, панел од тројца судии на Американскиот суд за меѓународна трговија пресуди дека администрацијата на Трамп погрешно го применила законот од 1977 година со наметнување на таканаречените тарифи за „Денот на ослободувањето“ на десетици земји. Пресудата се прошири и на претходно воведените тарифи за Канада, Мексико и Кина, кои беа воведени поради проблеми со безбедноста на американските граници и шверцот со фентанил.
Судот заклучи дека извршните наредби на Трамп се „незаконски“ и дека „наредбите за глобални и одмазднички тарифи ги надминуваат овластувањата што му се доделени на претседателот со закон“.
Според Уставот на САД, Конгресот има овластување да утврдува царински политики, но Трамп се обиде да го искористи Законот за меѓународни економски овластувања во вонредни ситуации, наведувајќи „невообичаена и вонредна закана“ за американската економија и безбедност, објаснија судиите, а Фајненшл тајмс го сумираше мислењето на судиите.
„Судот не може, од политички причини, да му дозволи на претседателот да прави нешто што законот не му дозволува“, рече судијата за време на сослушувањето.
Пресудата беше поттикната од две тужби; една од мали бизниси, вклучувајќи го и увозникот на вино VOS Selections, и друга од 12 држави, предводени од Орегон, кои тврдеа дека царините ќе ги зголемат трошоците за јавни набавки.
Администрацијата на Трамп веднаш најави жалба, ставајќи ја судбината на царините на жалба
Жалбата ќе биде упатена до Апелациониот суд на САД за Федералниот округ, кој е надлежен за жалби поврзани со трговски прашања и царини во Соединетите Американски Држави. Судот нема да одржи ново судење ниту ќе сослуша нови сведоци. Наместо тоа, ќе разгледа дали судиите од пониските судови правилно го примениле законот во нивната пресуда. После тоа е можна жалба до Врховниот суд на САД.
Сè уште не е јасно колку брзо одлуката ќе стапи на сила, со оглед на тоа што судот ѝ даде на администрацијата 10 дена да преземе административни чекори за отстранување на царините. Доколку одлуката остане, таа би можела да ги елиминира во рок од неколку дена новите американски царини од 30 проценти за кинескиот увоз, 25 проценти за стоките од Канада и Мексико и 10 проценти за повеќето други стоки што влегуваат во Соединетите Американски Држави.
Затоа, пресудата се однесува на царините воведени на 2 април, кои вклучуваат основна царина од 10 проценти и дополнителни таканаречени реципрочни давачки.
Ова значи дека одлуката не влијае на царините на Трамп за широк спектар на кинески производи воведени за време на неговиот прв мандат, ниту на секторските царини што веќе се воведени за челик и други производи според различна законска основа.
„Ова е државен удар“
Белата куќа остро ја критикуваше пресудата, велејќи дека „не е до неизбраните судии да одлучуваат како да се справат со националната криза“. Советникот на Белата куќа, Стивен Милер, ја нарече пресудата „судски државен удар“.
„Нереципрочниот третман на Соединетите Американски Држави од страна на странските земји доведе до огромни трговски дефицити. Овие дефицити предизвикаа национална криза што ги опустоши американските заедници, ги остави работниците без работа и ја ослабна нашата одбранбена индустрија. Судот не ги оспори тие факти“, рече портпаролот на Белата куќа, Куш Десаи, додавајќи дека одлуката ја донел „неизбран судија“ кој нема право да одлучува како да реши прашање за национална безбедност.
Десаи не мислеше на конкретен судија, туку ја критикуваше одлуката на судот и системот воопшто, сугерирајќи дека одлуките за националната политика не ги донеле функционери избрани од американскиот народ.
Белата куќа се обидува да ја прикаже одлуката на судот како злоупотреба на моќта од страна на судиите, тврдејќи дека одредувањето и спроведувањето на мерките за национална безбедност треба да останат исклучиво во доменот на претседателот, без судска интервенција.
Експертите за американскиот „Блумберг“ велат дека Трамп има други законски опции за воведување целни тарифи, но ниедна не е толку широка како Законот за меѓународни економски овластувања во вонредни ситуации (IEEPA) што тој го повика досега, а кој беше оспорен од суд.
Администрацијата на Трамп веројатно ќе ја интензивира употребата на други законски алатки (член 232, член 301, специфични трговски санкции) за да продолжи со спроведување на трговските политики со тарифите што сака да ги воведе.
Значи, оваа пресуда значи дека Трамп губи една широка правна алатка (IEEPA), но тој останува со други, поспецифични алатки што може да ги користи, но со нешто помала флексибилност и ширина на дејствување отколку што му дозволуваше гореспоменатиот закон.
Сомнителни трговски договори
За потсетување, Трамп неодамна се согласи да ги одложи тарифите од 50 проценти за производите од ЕУ по разговорите со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и постигна договор со Кина за привремено намалување на тарифите.
Но, одлуката на судот, исто така, го доведе во прашање трговскиот договор што Трамп го склучи со Обединетото Кралство на почетокот на мај, кој вклучуваше воведување на американска тарифа од 10 проценти за британските стоки, која ќе биде поништена ако пресудата остане на сила.
Главните трговски партнери на САД, како што се Кина, Европската Унија, Индија и Јапонија, сега ќе мора да одлучат дали да продолжат со обидите за преговори за договор или да ги забават преговорите, верувајќи дека имаат посилна позиција.
Јапонскиот главен секретар на кабинетот, Јошимаса Хајаши, изјави во четврток во Токио дека владата „внимателно ќе ја проучи содржината на одлуката и нејзините импликации и соодветно ќе одговори“.
Австралискиот министер за трговија, Дон Фарел, нагласи дека владата ќе продолжи активно да се залага за отстранување на тарифите што ги смета за „неоправдани“.
„Не гледам зошто некој би преговарал за тарифи кои сега се прогласени за нелегални“, изјави за Блумберг Џенифер Хилман, професорка по право на Универзитетот Џорџтаун и поранешна судијка на Светската трговска организација (СТО).
Поголема неизвесност за бизнисот
Берзите реагираа веднаш. Фјучерсите на S&P 500 скокнаа за 1,5 проценти, додека американскиот долар доби 0,3 проценти во однос на кошничка светски валути.
Европскиот Euro Stoxx 50 порасна за 0,5 проценти, а јапонскиот Nikkei 225 порасна за 1,8 проценти.
Пресудата предизвика нова неизвесност кај американските бизниси, особено кај увозниците на стоки кои моментално се на море.
Дебора Елмс, трговски експерт во Фондацијата Хинрих, рече дека останува нејасно дали бизнисите кои веќе платиле тарифи ќе имаат право на поврат, особено со оглед на претстојната жалба на администрацијата.
Роберт Хачатријан, директор на логистичката компанија Freight Right Global Logistics со седиште во Калифорнија, рече дека неговата компанија во моментов има бродови полни со производи од Кина, како што се играчки и роботи, и дека во моментов е многу нејасно дали овие пратки ќе се царинат.
„Се обидуваме да одговориме на прашањата на нашите клиенти, но немаме доволно информации“, заклучи тој.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
