Деновиве, Лос Анџелес го потресуваат силни немири поврзани со најновите потези на Доналд Трамп, кој - според локалните власти - испрати единици на Националната гарда во градот по сопствена иницијатива за да ги потисне протестите против засилените акции за протерување на мигрантите.
Во позадина на сè е огромно зголемување на тензиите околу федералните рации спроведени од ICE (Имиграциска и царинска служба), но некои веруваат дека ескалацијата би можела да се покаже и како корисно одвлекување на вниманието за Трамп, кој се соочува со низа правни и политички предизвици.
Во исто време, се споменува и можноста дека новата нетолеранција на претседателот Трамп кон Елон Маск би можела да игра одредена улога (одвлекување на вниманието од конфликтот), иако во моментов нема директни докази за поврзаност со сегашниот хаос во Лос Анџелес.
На улиците на градот има исклучително напната ситуација. Се започна со спонтани собири на луѓе кои протестираат против нова серија рации и апсења во кои, според тврдењата на активистичките групи, десетици луѓе се приведени и чекаат депортација. На почетокот стануваше збор за мирни протести, но набрзо се појавија групи, претежно млади луѓе, кои блокираа патишта и напаѓаа кордони за полициска интервенција.
Следеа одговори со солзавец, гумени куршуми и, според тврдењата на некои сведоци, употреба на прекумерна сила.
Размерот на немирите зафати делови од центарот на Лос Анџелес, вклучувајќи ја областа околу затворот Метрополитен и неколку блиски населби како што е Гармент Дистрикт, а потоа, по жестоките полициски интервенции, судирите се прелеаја во периферните области.
Она што особено ја интензивира сериозноста на ситуацијата е фактот дека Трамп, заобиколувајќи го гувернерот на Калифорнија, прогласи она што го нарече „состојба на јавна опасност“ и нареди испраќање до 2.000 припадници на Националната гарда на градските улици.
Ваков потег ретко се гледа во американската историја без согласност на федералната држава, па затоа не е изненадувачки што локалните власти реагираа со обвинувања за злоупотреба на моќ и „федерално мешање“.
Гувернерот Гевин Њусом ја нарече акцијата на Трамп „намерна провокација“ насочена кон создавање политички спектакл.
Тој не пропушти да нагласи дека локалните полициски сили и службите за итни случаи веќе се на терен и дека, и покрај насилството, ситуацијата можеше постепено да се смири без драстични потези од страна на Белата куќа.
Неговиот апел за повлекување на федералната армија, засега, останува без успех, а дополнително масло на огнот додаваат директните објави на Трамп на социјалната мрежа Truth Social, во кои ги нарекува демонстрантите „нелегални криминалци“ и „бунтовници“.
Од друга страна, реториката на Трамп не е нова и многумина веруваат дека тој свесно се држи до тврдокорен пристап за да покаже решителност во спроведувањето на ветувањето за строги мерки против имиграцијата, тема што отсекогаш му носела силна поддршка кај десничарскиот спектар.
Во исто време, истите овие строги мерки инспирираа движења на отпор и протести во бројни таканаречени „градови-засолништа“ (Sanctuary cities)*, меѓу кои Лос Анџелес е еден од најважните симболи.
Сепак, за некои активисти и правни експерти, клучното прашање е дали претседателот ги пречекорува границите на своите овластувања со оваа милитаризирана реакција, дополнително уништувајќи ги веќе затегнатите односи со Калифорнија, која долго време беше на чело на отпорот кон неговата администрација.
***
*„Градовите-засолништа“ (Sanctuary cities) во Соединетите Американски Држави се локални јурисдикции - обично градови, но понекогаш цели окрузи или држави - кои одбиваат целосно да соработуваат со федералните власти во спроведувањето на законите за имиграција. Ова конкретно значи дека локалната полиција и институциите не го пријавуваат имиграцискиот статус на уапсените лица, не ги притвораат по барање на ICE без судска наредба, ниту пак активно учествуваат во постапките за депортација. Оваа политика произлегува од верувањето дека локалните самоуправи треба да се фокусираат на јавната безбедност, наместо на спроведувањето на федералната политика за имиграција.
***
Застапниците на градовите-засолништа тврдат дека оваа практика ја зајакнува довербата меѓу имигрантските заедници и локалната полиција, бидејќи луѓето кои се плашат од депортација не избегнуваат да пријавуваат злосторства или да учествуваат во судски процеси.
Критичарите, вклучувајќи голем број конзервативни политичари, вклучувајќи го и Доналд Трамп, веруваат дека ова ги крши федералните закони и ги штити криминалците без државјанство.
Дебатата за „градовите-засолништа“ стана едно од клучните прашања на американската имиграциска политика, одразувајќи го поширокиот конфликт меѓу федералната и локалната власт, но и продлабочените поделби во американското општество.
Постојат и теории според кои Трамп се обидува да го одвлече вниманието од други работи со овој отворен конфликт.
Пред неколку месеци, медиумите интензивно ги следеа различните правни предизвици со кои се соочува, од истраги поврзани со настаните по 6 јануари, до потенцијални финансиски злоупотреби поврзани со неговите компании.
Секој пат кога има сериозна закана за неговиот углед и правна безбедност, според овие тези, стилот на реакција на Трамп вклучува драматични потези и засилена реторика за „закон и ред“.
Таквиот пристап, особено кога станува збор за спротивставување на „либерални“ или „прогресивни“ градови како Лос Анџелес, честопати ги мотивира неговите најлојални поддржувачи и ја пренасочува јавната дебата кон сцени на насилство на улиците, наместо кон евентуалните судски сослушувања на Трамп.
Некои ги поврзуваат овие настани со тензиите меѓу Трамп и Илон Маск.
По неодамнешната разделба, Маск јавно го критикуваше Трамп неколку пати, а Трамп знаеше и остро да одговори, критикувајќи го Маск за „лицемерие“ и „лажни ветувања“.
Сепак, во сегашната ситуација во Лос Анџелес, нема конкретни индикации дека Маск активно учествува или од сенка.
Вистина е дека некои автомобили на Waymo (што е проект на Google, а не на Маск) беа уништени во немирите, но тоа повеќе личи на случаен вишок отколку на дел од поширок план.
Во исто време, индикативно е што јавните коментари на Маск за Лос Анџелес се ограничени на неколку индиректни најави во кои тој изразува загриженост за безбедноста и функционирањето на градските патишта.
Фактот дека демонстрантите палеа автономни возила би можел да укаже на продлабочување на бунтот против технолошките симболи на моќ, но не мора да биде насочен директно против Маск, туку против целиот систем кој, во очите на некои демонстранти, станува синоним за елитизам, надзор и федерална контрола.
Конфликтот во Лос Анџелес, секако, би можел да ескалира на повеќе начини. Доколку федералната влада продолжи со уште поголеми рации во пошироката област на Лос Анџелес, протестите би можеле повторно да се разгорат, можеби дури и понасилно.
Од друга страна, доколку градските власти и гувернерот Њусом успеат законски да го оспорат присуството на Националната гарда или да постигнат договор со администрацијата, постои можност за брзо смирување на протестите.
Локалните активисти, организациите за граѓански права и синдикатите велат дека нема да се откажат, сè додека, како што тврдат, „мирните семејства и работниците со долгорочен престој во САД“ се третираат како криминалци само затоа што немаат редовен правен статус.
Покрај тоа, загриженоста за безбедноста расте бидејќи секоја нова интервенција го зголемува ризикот од човечки жртви.
Улиците преплавени со воени камиони и единици во полна опрема ги потсетуваат многу жители на Лос Анџелес на болната историја на големите немири од 1992 година, кога одлуката на поротата да ги ослободи полицајците обвинети за тепање на Родни Кинг резултираше со жестоко насилство, со десетици смртни случаи и огромна материјална штета.
Иако моменталната ситуација сè уште не достигнала такво ниво, демонстрантите и новинарите веќе бележат пожари и сериозни конфликти во кои имало и повредени.
Дополнителен фактор се разните екстремистички групи кои би можеле да ја искористат вревата за свои агенди, што дополнително ја зголемува опасноста.
Гледано од перспектива, Трамп се чини дека смета на тоа како овој цврст став против „анархистите и нелегалните имигранти“, како што ги нарекува, политички ќе го искористи неговиот имиџ на „цврст лидер“.
Демократите, од друга страна, сега имаат нова приказна за авторитарен претседател кој дури и не се двоуми да ја наметне својата политика со вооружена сила, игнорирајќи го гувернерот на една од клучните американски федерални држави.
Во поширок контекст, тоа дополнително ќе ја поларизира веќе поделената американска јавност.
Други големи метрополи „засолништа“ како што се Њујорк и Сан Франциско веќе најавуваат масовни протести за солидарност, па затоа постои можност пламенот на немирите да се прошири од Лос Анџелес во други градови.
Засега, Лос Анџелес се чини дека влегува во период на сериозна неизвесност.
Секојдневниот живот е нарушен од блокади, полициски контролни пунктови и страв од нови интервенции.
Дури и временските прогнози за наредните денови би можеле да бидат засегнати: топлината и задушливиот воздух често се катализатори за немири, а луѓето можат побрзо да го изгубат трпението.
Во политичка смисла, потенцијалот Трамп да биде прикажан како „спасител на редот“ или, од друга страна, да биде наречен „архитект на репресијата“ е повеќе од очигледен.
Дали немирите ќе се разгорат и ќе го префрлат центарот на гравитација во други градови, или дали сè ќе се смири преку преговори и исцрпеност на демонстрантите, би можело да стане појасно само кога ќе видиме какви тактики ќе изберат администрацијата и самите демонстранти.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
