Тој е „предавник на нашите цели, неверник и роб кој „ползи“ пред американскиот претседател Доналд Трамп“, пишува во најновото издание на неделникот „ал-Наба“ на екстремистичката група позната како „Исламска држава“ (ИС), која не штедеше зборови кога го опишуваше новиот привремен претседател на Сирија, Ахмед Ал Шара, и неговата неодамнешна средба со Трамп.
Непријателството меѓу Исламска држава и бунтовничката група Хајат Тахрир ал-Шам, или ХТС, која некогаш ја водеше ал-Шара, има долга историја.
Помеѓу 2012 и 2013 година, ХТС беше дел од Исламска држава, пред да се сврти кон сојуз со Ал Каеда во 2016 година. Потоа водеше десетгодишна војна против ИСИС во деловите од земјата што ги контролираше. Затоа, критиката на поумерениот и прагматичен политички курс предводен од ал-Шара не е изненадувачка.
Покрај тоа, ИД ги повикува странските борци во Сирија да ја напуштат сегашната влада предводена од ал-Шара и да се приклучат на ИД.
Статијата во „Ал-Наба“ и средбата на ал-Шара со Трамп го пренасочија вниманието кон еден од најтешките проблеми со кои се соочува привремената влада на Сирија: Што да се прави со странските борци во земјата.
За време на состанокот, американскиот претседател побара од ал-Шара да „нареди сите странски терористи да ја напуштат Сирија“, наведувајќи го ова како еден од условите за укинување на санкциите.
Француските и германските претставници дадоа слични изјави, со оглед на тоа што сите се плашат дека Сирија би можела да стане засолниште за групи со екстремистичка идеологија, кои потоа би можеле да дејствуваат на меѓународната сцена.
Кои се странските борци во Сирија?
Тешко е да се знае точно колку странци се бореле во редовите на ХТС. Проценките варираат помеѓу 1.500 и 6.000, при што многу експерти веруваат дека вистинската бројка е некаде во средината.
Најголемата група се Ујгурите, кои многу Сиријци ги нарекуваат „Туркистанци“, а доаѓаат од Централна и Источна Азија, вклучувајќи ја и Кина.
Други борци доаѓаат од Русија и други поранешни советски држави, од Балканот, од Турција и разни арапски земји.
Повеќето од нив дојдоа во Сирија на почетокот на граѓанската војна, како одговор на повикот на Исламската држава, која тогаш се обидуваше да воспостави калифат. Откако ХТС ги прекина врските и со Исламска држава и со Ал Каеда, некои странци ја напуштија ХТС, додека други останаа.
Кон крајот на минатата година, за време на воената операција на ХТС со која беше соборен сирискиот диктатор Башар ал-Асад, неколку групи странски борци - вклучувајќи Ујгури и Чеченци - очигледно одиграа клучна улога во успехот на операцијата.
Ал-Шара рече дека тие треба да бидат наградени за нивната помош, а во јануари неколку странски борци беа назначени на високи позиции во новите сириски вооружени сили - одлука што не беше добро прифатена насекаде.
Колку се важни странските борци за безбедноста на Сирија?
Тешко е да се процени важноста на странските борци за сириската армија, изјави Арон Зелин, експерт за ХТС и виш соработник во Вашингтонскиот институт за блискоисточна политика.
„Во нејзините редови има многу повеќе Сиријци отколку странци.“
Но, некои се поважни од другите, додаде тој. На пример, борците од ујгурскиот контингент сега дејствуваат како еден вид лична заштита за ал-Шара.
„Тие во суштина го штитат затоа што тој им верува; се сметаат едни за други за браќа, ублажени од нивните заеднички борби против Асад“, рече Зелин.
Еден сириски бегалец, кој сега живее во Германија, изјави дека сретнал многу странски борци додека се борел против силите на Асад во Алепо.
„Некои беа добри, некои не толку добри“, вели тој, сакајќи да остане анонимен.
„Тие беа многу фокусирани на борба и многумина имаа салафистички начин на размислување“, рече тој, осврнувајќи се на сунитското конзервативно и фундаменталистичко движење во исламот.
„Тие сакаа да одат таму каде што се водеа битките.“
Но, додаде поранешниот борец, „оние што останаа имаат семејства во Сирија. Затоа, лично, би им дал шанса - особено затоа што ако ги протераме, ќе ги протераме и нивните жени и деца. Освен тоа, не заборавајте дека има многу меѓу Сиријците кои делат барем дел од тој [религиозен] начин на размислување“.
Колку се опасни странските борци?
Странските борци со поригидни религиозни ставови се обвинети за учество во неодамнешното насилство врз сириските малцинства. Тие се обвинети и за надгледување на женската облека и општествените обичаи во големите сириски градови.
До неодамна, ХТС се претставуваше како „бранител на сунитскиот ислам“, објасни истражувачот и аналитичар Орва Аџуб во статија за Италијанскиот институт за меѓународни политички студии во март. Но, по падот на режимот на Асад, групата зазеде полиберален курс, додаде тој во својата анализа.
„Оваа ненадејна промена во наративот претставува значајно прилагодување за обичните борци“, објасни Аџуб.
„Таквата транзиција може да биде предизвикувачка за борците навикнати на тесен, секташки поглед на светот. Многу борци на ХТС, кои никогаш не ја напуштиле конзервативната средина на Идлиб, сега се соочуваат со помалку конзервативни заедници во Дамаск.“
Приклучување кон „Исламска држава“
„Доколку ХТС продолжи со релативно умерен политички тренд - како што е толерирање на жени без хиџаб, продажба на алкохол и учество во политичкиот процес моделиран според Западот, тврдокорните елементи во ХТС, особено странските џихадисти, би можеле да се отцепат, да се приклучат на ИСИС или да соработуваат со ИСИС или Ал Каеда“, предупреди Мохамед Салих, виш соработник во американскиот тинк-тенк Институт за истражување на надворешна политика, уште во јануари.
Но, Зелин вели дека е скептичен во врска со дефинирањето на странските борци во Сирија како „сериозна закана од големи размери“.
Сите оние кои сметаа дека ХТС повеќе не е доволно радикална, најверојатно веќе си заминале, истакна тој, а многу од помалку радикалните кои останаа се исклучително дисциплинирани. Со години, ал-Шара се обидува да маргинализира, апси или протера странски борци кои се спротивставуваат на новиот курс на групата.
Секако, индивидуалните странски борци сè уште би можеле да извршат злосторства или да предизвикаат проблеми, рече тој.
„Но, поголемата закана доаѓа од странските борци кои веќе се во рамките на „Исламска држава“, оние кои продолжуваат со бунт со низок интензитет во источна Сирија, како и оние кои се притворени на североистокот на Сирија од страна на СДФ“, објасни Мохамед Салих, алудирајќи на единиците за притвор, или камповите, поставени од сириските Курди.
Што е следно со странските борци?
По средбата на ал-Шара со Трамп, се појавија гласини дека сириските безбедносни сили извршиле рации во бази на странски борци во Идлиб. Сепак, локалните набљудувачи велат дека не е јасно дали станува збор само за гласини, политички театар или навистина се случило.
Поголема пресметка се чини малку веројатна. Членовите на новата сириска влада тврдат дека странските борци не претставуваат закана за другите земји, дека нема доволно од нив за значително да влијаат врз новата сириска армија и дека, во секој случај, тие се лојални на новата администрација на ал-Шара.
Експертите тврдат дека интеграцијата во новите сириски безбедносни сили всушност може да биде најдобриот начин за справување со странските борци.
Сепак, како што заклучува Зелин, „од сите барања што ги поставија САД, ова е веројатно најтешкото за Сирија. Не мислам дека новата сириска влада навистина сака да се откаже од странските борци, освен ако не сторат нешто нелегално“.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
