Иран очекува и се подготвува за нов израелски напад.
И додека во првата војна играше на долг рок и внимателно ги темпираше своите ракетни напади, очекувајќи долготраен конфликт, сега Иран веројатно ќе дејствува решително од самиот почеток, обидувајќи се да ја отстрани секоја илузија дека Израел може да го уништи, пишува „Форин полиси“.
Затоа претстојната војна веројатно ќе биде многу покрвава од првата.
Доколку американскиот претседател Доналд Трамп повторно попушти под израелскиот притисок и ги вклучи САД во конфликтот, САД би можеле да се најдат во тотална војна со Иран - што би ја направило војната во Ирак да изгледа како прошетка во парк.
Со нападот во јуни, Израел не ја таргетираше исклучиво нуклеарната програма на Иран, туку намерата беше да се промени рамнотежата на моќ на Блискиот Исток. Повеќе од две децении, Израел ги повикува САД да преземат воена акција против Иран со цел да го ослабат и да вратат поволна регионална рамнотежа што не можат сами да ја постигнат.
Во овој контекст, израелските напади имаа три главни цели, покрај ослабувањето на нуклеарната инфраструктура на Иран: вовлекување на САД во директен воен конфликт со Иран, соборување на иранскиот режим и претворање на Иран во „нова Сирија“ или Либан - земји што Израел може да ги бомбардира без пречки и без американска помош.
Но, само една од тие цели беше постигната, а Трамп не ја уништи нуклеарната програма на Иран, ниту ја уназади значително.
Со други зборови, нападите во јуни му донесоа на Израел само делумна победа бидејќи САД не се вклучија целосно.
Но, иако Трамп претпочита брза и решителна воена акција, тој се плаши од целосна војна. Неговата стратегија за напад на нуклеарните објекти на Иран затоа беше насочена кон ограничување на ескалацијата, а не кон нејзино проширување.
Одбивањето на Трамп да го ескалира конфликтот беше клучна причина зошто Израел се согласи на прекин на огнот.
Како што напредуваше војната, Израел претрпе сериозни загуби: неговиот антиракетен штит беше ослабен, а Иран стануваше сè поефикасен во пробивањето на израелската одбрана со своите ракети. Израел веројатно ќе го продолжеше конфликтот доколку САД беа подготвени за целосна поддршка, но кога стана јасно дека нападите на Трамп беа еднократни, пресметката се промени.
Израел успеа да ги вовлече Трамп и САД во војната, но не успеа да ги задржи во неа.
Другите две цели беа целосни неуспеси. И покрај почетните разузнавачки успеси - вклучувајќи го и атентатот на 30 високи команданти и 19 нуклеарни научници - Израел успеа само привремено да ја наруши иранската команда.
Во рок од 18 часа, Иран ги замени повеќето, ако не и сите, од своите команданти и започна моќен ракетен напад, покажувајќи дека може да издржи големи жртви, а сепак да пружи жесток отпор.
Израелските напади не предизвикаа колапс на иранскиот режим
Израел очекуваше почетните напади да предизвикаат паника во иранскиот режим и да го забрзаат неговиот колапс.
Според „Вашингтон пост“, агентите на Мосад се јавувале на високи ирански функционери на нивните мобилни телефони на течен арапски јазик, заканувајќи им се на нив и на нивните семејства со смрт ако не направат видео јавно во кое ќе го осудат режимот и ќе дезертираат. Беа направени повеќе од 20 такви повици, но нема докази дека некој ирански генерал подлегнал на заканите.
Спротивно на израелските очекувања, убиството на командант од Исламската револуционерна гарда не предизвика масовни протести или востание против Исламската Република. Наместо тоа, Иранците од сите политички убедувања се собраа околу нивното знаме, а бран национализам ја зафати земјата.
Израел не успеа да го искористи незадоволството од режимот. По речиси две години злосторства извршени во Газа и измамен напад врз Иран во средината на нуклеарните преговори, само мал дел од Иранците - претежно од дијаспората - гледаат позитивно на Израел.
Наместо да го мобилизира народот против режимот, Израел всушност внесе нов живот во наративот за Исламската Република. Наместо да го осуди режимот за инвестирање во нуклеарна програма, ракети и мрежа на сојузнички недржавни актери, многу Иранци сега се лути што тие мерки за одвраќање не беа доволни.
„Порано бев меѓу оние што викаа на протестите дека иранските пари не треба да се испраќаат во Либан или Палестина. Но, сега сфаќам дека бомбите со кои се соочуваме се исти, и ако немаме силна одбрана низ целиот регион, војната доаѓа кај нас“, изјави еден уметник од Техеран за професорката на Универзитетот Џонс Хопкинс, Наргес Баџогли.
Колку долго ќе трае не може да се знае, но на краток рок, израелските напади го зајакнаа иранскиот режим и го намалија јазот помеѓу државата и општеството.
Израел, исто така, не успеа да го претвори Иран во уште една Сирија или да воспостави одржлива воздушна супериорност без американска поддршка.
Иако го контролираше иранскиот воздушен простор за време на војната, не остана неказнето.
Иранците им нанесоа сериозна штета на Израелците. Без значителна американска помош - вклучително и распоредувањето на 25 проценти од американските противракетни пресретнувачи THAAD за само 12 дена - Израел можеби немаше да може да ја продолжи војната.
Веројатност за втор напад
Затоа е многу веројатен нов израелски напад. И министерот за одбрана Израел Кац и началникот на Генералштабот Ејал Замир веќе го објавија ова.
Јунската војна беше само првата фаза, рече Замир, додавајќи дека Израел „сега влегува во ново поглавје“ од конфликтот.
Без оглед на тоа дали Иран продолжува да збогатува ураниум, Израел е решен да го спречи да го обнови својот ракетен арсенал, да ја зајакне својата воздушна одбрана или да инсталира подобрени системи. Стратегијата на Израел се нарекува „косење трева“: превентивни и повторени напади за да се спречи противникот да развие капацитети што би можеле да ја загрозат воената надмоќ на Израел.
Затоа, Израел има поттик да удри брзо бидејќи Иран веќе го обновува својот арсенал.
И кога САД ќе влезат во сезоната на избори за Конгресот, пресметката станува уште понеизвесна и затоа е многу можен државен удар веќе во наредните месеци.
Иранските лидери сакаат да спречат таков исход, па затоа веројатно ќе удрат на самиот почеток на војната за да ги извадат од глава Израелците дека „косењето трева функционира“.
„Доколку агресијата се повтори, нема да се двоумиме да реагираме порешително и на начин што ќе биде НЕВОЗМОЖНО да се прикрие“, напиша иранскиот министер за надворешни работи, Абас Арагчи, на X.
Иранските лидери веруваат дека цената за Израел мора да биде огромна, во спротивно постепено ќе ги еродира ракетните капацитети на Иран и ќе ја остави земјата без одбрана.
Иако јунската војна заврши без јасен победник, исходот од следната ќе зависи од тоа која страна ќе научи повеќе и ќе дејствува побрзо:
Може ли Израел да ги обнови своите пресретнувачи побрзо отколку што Иран може да ги обнови своите лансери и ракетни залихи?
Дали Мосад сè уште има длабока мрежа во Иран или поголемиот дел од средствата беа потрошени за обид за соборување на режимот за време на првата војна?
Дали Иран стекнал повеќе знаење за пробивање на воздушната одбрана на Израел отколку што Израел има за затворање на неговите дупки во законот?
Засега, ниту една страна нема сигурен одговор.
Со оглед на тоа што Иран не може да биде сигурен дека посилниот одговор ќе ја неутрализира стратегијата на Израел, веројатно е дека ќе ја преиспита својата нуклеарна политика.
Одговорот на Трамп на втората војна на Израел со Иран би можел да биде одлучувачки. Се чини дека тој не сака да учествува во долгорочен конфликт.
Политички, неговите почетни напади предизвикаа поделби во рамките на движењето MAGA.
Воено, 12-дневната војна откри сериозни недостатоци во американските залихи на противракетни системи.
И Трамп и поранешниот претседател Џо Бајден го исцрпијаа значителен дел од американските пресретнувачи во регион што ниту еден не го смета за клучен за основните интереси на САД.
Но, со давањето зелено светло за првиот удар, Трамп падна во израелска стапица - и не е јасно дали може да се извлече од неа, особено ако продолжи да инсистира на нула збогатување на ураниум како фундаментален дел од договорот со Иран.
Ограниченото учество веројатно повеќе не е опција.
Трамп ќе мора или целосно да влезе во војната или целосно да се повлече од неа. Но, тој нема да може да ги отфрли барањата на Израел само еднаш и да се спротивстави на нивниот притисок - што се чини дека не е во можност или не сака да го стори.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
