Во време на растечко отуѓување меѓу Вашингтон и Берлин, може да изгледа изненадувачки што повеќе од една третина од германските резерви на злато сè уште ги држи американскиот Федерален резервен систем. Неодамна, има сè повеќе барања за враќање на тие резерви во Германија.
„Вратете ни го златото дома“, побара, на пример, Мајкл Јегер, претседател на Европската асоцијација на даночни обврзници. Ваквите барања се дополнително поттикнати од постојаните напади на американскиот претседател Доналд Трамп врз претседателот на Федералните резерви на САД, Џером Пауел, со кои тој отворено ја доведува во прашање независноста на американскиот централен банкарски систем.
Всушност, златните резерви на Германија во странство долго време се предмет на дебати, околу кои се поврзани и разни митови. Самата германска Бундесбанка не е без одговорност за тоа. До 2013 година, точно е дека секоја година објавуваше вкупна состојба на резервите, но најчесто молчеше за тоа како тие беа географски распределени. Тоа значително се промени во меѓувреме: оттогаш, централната банка се обидува да биде потранспарентна.
Колкави се златните резерви на Германија?
Германија има втора најголема резерва на злато во светот, веднаш по Соединетите Американски Држави. На крајот на 2024 година, според извештајот на Бундесбанк, резервите изнесувале 3.352 тони, што одговара на рекордна вредност од 270,58 милијарди евра. Од ова, 1.710 тони, што е околу 51 процент, се складирани на сè уште непозната локација во Франкфурт на Мајна.
Земајќи го предвид силниот раст на цената на златото од околу една четвртина во текот на таа година, пазарната вредност на германското злато моментално е околу 340 милијарди евра. Сепак, мора да се земе предвид дека продажбата на толку големи количини златни резерви веројатно значително би го потресла пазарот, па затоа во случај на продажба, би требало да се очекува значителен попуст во однос на пазарната цена.
Колку германско злато сè уште има во странство?
Малку помалку од 37 проценти од германските резерви, или 1.236 тони злато, се наоѓаат во трезорите на Федералните резерви во Њујорк. Останатите 409 тони, околу 12,2 проценти, се чуваат во Банката на Англија во Лондон.
Помеѓу 2013 и 2017 година, Бундесбанк ги намали своите средства во странство. Вкупно 300 тони злато беа префрлени од Њујорк во Германија. Исто така, сите 374 тони претходно складирани во Париз беа целосно префрлени во земјата.
Потоа, Бундесбанк го објасни новиот концепт за складирање со променетата геополитичка ситуација и ослободувањето на капацитет во домашните трезори.
Јоханес Берман, член на управниот одбор во тоа време, истакна дека златните резерви во Франкфурт претставуваат „сидро на доверба во стабилноста на билансот на состојба“ и „имаат големо симболично значење за граѓаните“.
„Но, златото во Франкфурт не можеше веднаш да се замени за девизни резервни валути во случај на вонредна состојба или криза. Затоа Бундесбанк сè уште чува дел од златото во странство“, рече тој.
Дали се планира дополнително враќање на златото во земјата?
Конкретни планови за понатамошен трансфер не постојат. Бундесбанката се повикува на својот концепт за распределба на златните резерви: „Одлучувачките фактори за распределба на златото се пред сè безбедноста и можноста за трговија, така што златото може да се продаде или замени за странски валути доколку е потребно. Врз основа на овие критериуми, германската централна банка редовно ги оценува своите локации за складирање злато“, објасни портпаролот на Бундесбанката. Исто така, додаде тој, ефикасноста на трошоците за складирање игра улога.
„Филијалата на Федералните резерви во Њујорк останува важно место за складирање на нашето злато“, изјави портпаролот на Бундесбанк. „Немаме сомнение дека Федералните резерви во Њујорк се сигурен и веродостоен партнер во одржувањето на нашите резерви на злато.“
Лондон, од друга страна, претставува најголем и најликвиден пазар на злато во светот, што би овозможило брзо искористување на значителни износи во време на криза.
Зошто германското злато воопшто се чува во странство?
Причините за ова произлегуваат од светскиот економски поредок создаден по Втората светска војна. Со конфискувањето на златото на Рајхсбанк од страна на Сојузничките сили, младата Сојузна Република Германија првично била без никакви резерви на злато. Златото не било префрлено од Германија во САД, Велика Британија или Франција, туку му било припишано од 1951 година како делумна компензација за високите суфицити на земјата.
Имено, вака пропишуваа правилата на тогашната Европска платежна унија (ЕПУ) и меѓународниот монетарен систем од Бретон Вудс. Сепак, тоа злато не беше испорачано во Германија, туку главно остана на главните светски пазари на злато - во САД, Велика Британија и Франција.
До 2013 година, дури 69 проценти од германските резерви на злато беа лоцирани во странство. Безбедносните причини одиграа значајна улога во ова. За време на Студената војна, советската сфера на влијание се протегаше сè до границата на Сојузна Република Германија, па затоа изгледаше разумно резервите да се чуваат подалеку на запад.
Како се контролира состојбата на резервите?
Иако резервите во Њујорк и Лондон би можеле да бидат ликвидирани побрзо, се поставува прашањето колку ефикасно Германија ги контролира своите златни резерви во странство.
За таа цел, Бундесбанк испраќа инспекциски тимови во Њујорк и Лондон „во редовни интервали“. Овие инспектори проверуваат однапред избран примерок од златни прачки што странските централни банки физички им ги презентираат. Во оваа прилика, податоците за прачките и чистотата на златото се споредуваат со податоците што ги поседува Бундесбанк.
„Дополнително, шипките се мерат на лице место и се проверуваат за автентичност со помош на наши сопствени инструменти“, објаснува портпарол на Бундесбанк. „За време на тие инспекции, никогаш немало никакво мешање или ограничување од страна на Федералните резерви во Њујорк или Банката на Англија.“
Во секој случај, пристапот до тоа злато од страна на американските или британските власти е тешко замислив. „Според принципите на меѓународното право, девизните резерви се заштитени од конфискација од страна на извршните власти на земјата домаќин“, наведува Бундесбанк. Бундесбанката ги објавува точните резерви секоја година на својата листа на златни прачки, која во најновото издание вклучува дури 2.373 страници и ги наведува сите прачки поединечно.
Зошто Германија не го претвори тоа злато во пари?
Дискусијата за златните резерви трае веќе долго време: често се случува лошата состојба на буџетот да ги охрабрува политичарите да бараат дел од резервите да се „исплатат“ за да се пополнат дупките во буџетот, да се реформира здравствената заштита или пензискиот систем.
Сепак, според експертите за монетарна политика, таков потег би ја поткопал довербата во еврото, но и во способноста на Германија да ги исполни своите обврски – доверба која веќе е поткопана од значителното ново задолжување. Бундесбанк, исто така, го истакнува универзалното прифаќање на златото како средство за плаќање, неговата улога во диверзификацијата на девизните резерви и отпорноста што ја носи на економијата во случај на шокови.
Токму во Германија, толку големите резерви на злато изгледаат оправдани - дури и покрај изразената емоционална вредност што ја има овој скапоцен метал. Германците доживеаја два колапса на монетарниот систем во 20 век. Затоа резервите на злато, како што вели претседателот на Бундесбанк, Јоаким Нагел, „се одлична основа за доверба на граѓаните“.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
