Падот на јапонскиот јен на најниското ниво во однос на доларот од 1986 година може да има катастрофални последици за плановите на земјата да се брани во случај на војна.
Се чини дека аспирациите на Пекинг и Пјонгјанг во регионот стануваат се поголеми и поголеми, што ја натера јапонската влада да ја промени својата безбедносна политика.
Јапонскиот премиер Фумио Кишида пред две години најави историска промена во политиката за национална безбедност, со амбициозни планови за двојно зголемување на воениот буџет и масовна мобилизација.
Токио ја напушти својата повеќедецениска политика на пацифизам како одговор на инвазијата на Владимир Путин на Украина и зголемениот кинески притисок врз Тајван.
Но, проблемот е што плановите беа изготвени пред јапонската економија да западне во рецесија поради скромните домашни трошоци, а граѓаните сега може да ја казнат владата затоа што остана фокусирана на вооружувањето додека трошоците за живот се зголемуваат многу побрзо од платите.
Во годините по Втората светска војна, Јапонија се трансформираше од империјалистичка во пацифистичка нација.
Клучна улога во таа трансформација одиграа Декларацијата од Потсдам и членот 9 од Уставот од 1947 година, кој ѝ забранува на Јапонија да користи воени сили за офанзивни операции.
Посветеноста на мирот стана камен-темелник на современиот јапонски идентитет и ја обликуваше нејзината повоена дипломатија и безбедносна политика. Сепак, иако промовираа „проактивен пацифизам“, јапонските власти полека почнаа да ја менуваат својата одбранбена политика со текот на годините.
Ендрју Орос, професор по политички науки на колеџот Вашингтон, во книгата „Јапонската безбедносна ренесанса“ забележува дека јапонските лидери го користеле членот 9 како изговор да не учествуваат во меѓународни воени акции и да не го зголемат својот воен буџет.
Додека тие јавно кажаа дека се посветени на зачувување на мирот по секоја цена, тие всушност планираа да се вооружуваат цело време, но по нивни услови. Ова стана особено видливо во последната деценија, кога за време на мандатот на Шинзо Абе беше укината целосната забрана за извоз на оружје и беше формиран Националниот совет за безбедност, а со тоа се зајакна улогата на премиерот во безбедносните работи.
Најзначајната промена се случи на крајот на 2022 година, кога Кишида претстави нова национална одбранбена стратегија заснована на идејата дека Јапонија треба да биде способна сама да започне контранапад, без да чека Американците да им помогнат.
Планот за изградба на одбраната на Јапонија ќе ја чини земјата 43 трилиони јени (околу 320 милијарди долари).
Токио планираше да ги зголеми трошоците за одбрана во фази во текот на пет години додека буџетот не достигне два проценти од БДП во 2027 година. Сепак, помалку од една година по неговото претставување, стана јасно дека планот е сепак малку преамбициозен.
Проблемот е што пресметката се базираше на курс од 108 јени во однос на американскиот долар, а сега јенот падна на 160 во однос на доларот.
Од 2021 година, јенот изгуби дури една третина од својата вредност.
Тоа значи дека увозните цени на авиони, хеликоптери, подморници, тенкови, ракети и друго оружје значително се зголемени.
На пример, еден борбен авион Ф-35А денес чини 14 милијарди јени, додека Министерството за одбрана планираше да одвои 11,6 милијарди јени за него, што беше претпоставената цена кога го подготвуваа одбранбениот план.
Бродовите опремени со системот Егис се основата на јапонската противракетна одбрана. Но, трошоците за набавка се зголемија на 392 милијарди јени по брод, од околу 240 милијарди јени кога беа направени плановите за нивна набавка.
Дури и домашната воена опрема станува поскапа бидејќи многу делови се набавуваат од странство.
Не е само слабиот јен што ги разниша надежите на јапонските лидери да создадат трет по големина буџет за одбрана во светот, веднаш по САД и Кина.
Имено, стареењето на населението и нискиот наталитет се покажаа како клучна пречка во мобилизацијата на нови регрути. Иако јапонската војска го подобри својот имиџ со текот на годините, особено по нејзините акции во областите погодени од земјотрес и одговорот по несреќата на нуклеарната централа Фукушима, огромното мнозинство од Јапонците сè уште велат дека не се подготвени да се борат за својата земја дури и ако Јапонија е нападната.
Затоа професорот Кристофер Хјуз од Универзитетот во Ворвик во книгата „Јапонија како глобална воена сила“ истакнува дека оживувањето на јапонската армија не може да се окарактеризира како враќање во периодот на јапонскиот империјализам.
Јапонците остануваат скептични за идејата дека повеќе оружје ќе им донесе поголема безбедност, но всушност го прифаќаат планот на владата да ги удвои трошоците за одбрана од прагматични причини за самозаштита во сè понебезбеден регион.
Сепак, прашање е колку долго ќе може да ги поддржува владините набавки и производство на воена опрема додека падот на вредноста на јенот истовремено ги зголемува цените на основните производи како храна и гориво и влијае на потрошувачката на домаќинствата.
Неодамна Јапонија падна на четвртото место во рангирањето на најголемите светски економии.
Владата веќе го намали бројот на нарачки за нови авиони, а официјалните лица предупредуваат дека понатамошните кратења може да бидат неизбежни бидејќи зголемувањето на буџетот во овој момент е малку веројатно.
Јапонскиот јавен долг, имено, е повеќе од двапати од неговиот БДП, а зголемувањето на даноците досега се покажа како крајно непопуларно и штетно за економијата.
Ако Јапонија не најде начин наскоро да плати за огромното зголемување на трошоците за одбрана, може да биде принудена да зависи од САД и другите сојузници, што е токму она што сакаше да го избегне кога Кишида го претстави петгодишната одбранбен план.
Сепак, зајакнувањето на мултилатералните активности се чини дека е насоката во која би можела да оди јапонската влада.
Јапонија и Филипините неодамна потпишаа договор со кој ќе се зголеми нивната способност за спроведување на заеднички воени вежби, а самитот на НАТО во Вашингтон беше фокусиран токму на зајакнување на сојузничката одбрана и партнерство во индо-пацифичкиот регион.
Премиерот Кишида веќе ја отфрли можноста за зголемување на даноците, свесен дека таквиот потег во време кога трошоците за живот незапирливо растат речиси сигурно ќе значи крај на неговото владеење.
Затоа, тој може само да го зајакне партнерството, да ја промени висината на буџетот или дополнително да го одложи купувањето на воена опрема и оружје.
Извор: јутарњи
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
