Израелската армија најверојатно ги продолжува подготовките за копнена офанзива. Декларирана цел: соборување на Хамас. Но, што да направите ако тоа се случи? Постојат различни сценарија. Ниту едно од нив не е едноставно, пишува <a href="https://www.dw.com/hr/gaza-kako-dalje-nakon-mogu%C4%87eg-ru%C5%A1enja-hamasa/a-67223669">Дојче веле</a>.
Израел мобилизираше околу 350.000 резервисти, дел од армијата е стационирана на границата со Либан, а дел на границата со Појасот Газа.
Целта на долгоочекуваната копнена офанзива во Газа, без оглед на деталите, е уништување на милитантниот исламистички Хамас, кој Германија, Европската унија, САД и неколку други земји го класифицираат како терористичка организација.
-Нема алтернатива за овој чекор, вели Мајкл Милштајн, поранешен член на израелската воена разузнавачка служба, а сега истражувач во центарот Моше Дајан на Универзитетот во Тел Авив.
Тој и денес ги има на ум безбедносните интереси на Израел, а неговата оценка за Хамас е јасна:
„Хамас секогаш многу јасно ги формулирал своите цели, а тоа се промовирање на џихадот и елиминација на Израел. Никогаш не гледал на економскиот напредок како на стратешко достигнување и секогаш најавуваше идна офанзива против Израел“, изјави за ДВ израелски експерт за безбедност.
<b>За да се спречи нов вакуум на власта </b>
Но, веќе се поставува едно прашање: како треба политички да се управува со Појасот Газа во иднина по уништувањето на Хамас и неговите терористички структури, кон што цели Израел?
Израелците се уште не дале официјален одговор на ова. Исто така, во овој момент не може да се процени дали - за разлика од претходните обиди - овојпат ќе успеат целосно да го елиминираат Хамас.
Но, едно е јасно, вели Милштајн: не може и не смее да има вакуум за моќ.
„Брзото повлекување по уништувањето на режимот на Хамас ќе создаде вакуум што ќе го пополнат анархијата и радикалните исламистички групи.“
Авганистан, на пример, покажа дека вакуумот на политичка моќ може да привлече порадикални сили, каде што Исламската држава (ИД) ги искористи озлогласените слабости на владините институции за свои цели дури и откако Талибанците ја презедоа власта.
ИД успеа на сличен начин во регионот Сахел, каде слабоста или дури и отсуството на државни структури исто така работеше во нејзина корист.
Дури и Иран, со своите озлогласени антиизраелски фантазии за уништување, сè уште може да има корист од вакуумот на моќта и да биде во искушение, и покрај можната загуба на неговите претходни „партнери“ како Хамас и Исламскиот џихад, да примени нови методи или дури и нови сојузници и да продолжи да му се заканува на Израел.
Под овие околности, како би можел да изгледа новиот поредок во Појасот Газа? Милштајн гледа неколку опции - но сите, вели тој, се проблематични. Истото го верува и Стефан Стетер, политиколог од Универзитетот Бундесвер во Минхен.
<b>Сценарио 1: Израел ја враќа контролата врз Појасот Газа</b>
Можното сценарио би било Израел повторно директно воено да го контролира Појасот Газа, како што беше до 2005 година, со што Израел ќе се врати како окупаторска сила во рамките на Појасот Газа.
-Таквиот потег, сепак, може да предизвика нов отпор кај милитантните сили. Тоа би имало и фатални ефекти врз регионалната рамнотежа во регионот, вели за ДВ политикологот Стетер.
„Тогаш ќе има гласови во Израел кои се залагаат за преселување на Појасот Газа. И тоа, исто така, ќе биде грозница за сите оние кои сакаат да го поттикнат и одржат овој израелско-палестински конфликт“, вели Стетер.
Со тоа би дошло следното: окупаторската сила - барем теоретски, според меѓународното право - има обврски и кон окупираното население.
„Таа задача потоа ќе треба да ја преземе самиот Израел. Финансиски, ќе ги надмине сите можности на земјата“, вели Стетер.
Ова, вели тој, е дотолку повеќе точно бидејќи Израел веќе е економски погоден од нападот на Хамас на 7 октомври.
Наспроти политичкиот отпор на неговите западни сојузници - особено САД - Израел веројатно нема да може да изврши нова окупација.
Дополнително, овој чекор, вели Стетер, значително би ги оптоварил и односите на Израел со арапските држави со кои или веќе има склучено мировни договори или планира да го стори тоа. „Затоа мислам дека таков потег е малку веројатен“, рече Стетер.
И ова сценарио би претставувало уште еден проблем за Израел: тој дополнително ќе мора да се затвори од Појасот Газа, кој е целосно непријателски настроен кон него.
„Израел би станал затворска управа и засекогаш би владеел со огромен затворски логор (со кој Газа одамна се споредуваше)“, напиша неодамна влијателниот политички магазин „Форин аферс“.
<b>Сценарио 2: Преземање на палестинската власт</b>
Алтернативно, палестинската управа (ПА) би можела да се врати во Појасот Газа и да управува со него во иднина.
Овој план има една слабост пред сè, според израелскиот експерт Милштајн: ПА, предводена од Махмуд Абас, сè уште е познат како влада со претседател и премиер на Западниот Брег и де факто контролира само мал дел. Израел има најголем дел од власта на палестинската територија.
„Треба да размислиме колку е слаб и непопуларен Абу Мазен“, вели Милштајн. Абу Мазен е вообичаен прекар за Махмуд Абас, особено во арапскиот свет.
Всушност, ПА и Фатах, која доминира во неа, партијата на Махмуд Абас, се крајно непопуларни на западниот брег.
Корупцијата и лошите перформанси на владата постојано ги поттикнуваат граѓаните на протести.
ПА е обвинета и за недостаток на демократски легитимитет. Последните претседателски избори беа одржани во 2005 година и оттогаш Абас таму владее како „вечен“ палестински лидер без валиден глас.
Додека тој неодамна привлече критики во западните земји главно поради неговите антисемитски изјави и недостатокот на дистанца од теророт на Хамас, значителен број Палестинци на Западниот Брег го обвинуваат дека не е доволно цврст и решителен кон окупаторската моќ на Израел.
Друг фактор ќе влезе во игра, вели Стефан Стетер: „Ако ПА се пресели во Појасот Газа по победата на Израел над Хамас, некои би можеле да ја видат како воен профитер кој ја презел власта на грбот на жртвите од војната“.
ПА, како што вели, мора да се чува од таквиот впечаток.
„Истовремено, ПА треба да игра важна улога во сите други идни сценарија за Појасот Газа“, вели германскиот истражувач на конфликти и експерт за меѓународна политика.
<b>Сценарио 3: Мешана палестинска цивилна администрација</b>
Според експертот за безбедност Милштајн, подобра, но тешка опција би била мешаната палестинска цивилна администрација.
-Таа ќе биде составена од различни претставници на палестинската јавност - вклучително и градоначалници - и ќе има блиски односи со ПА. Таков модел може да биде поддржан од Египет, САД, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), вели Милштајн.
Но, тој вели дека треба да се земе предвид фактот дека таков поредок би бил стабилен само за кратко време.
„Но, тоа би било многу подобро од која било друга алтернатива“, вели Милштајн.
<b>Сценарио 4: Администрација на ОН</b>
Теоретски, Обединетите нации би можеле да ја преземат и управата на конфликтната област по поразот на едната страна во конфликтот, вели Стефан Стетен, наведувајќи ги како пример претходните модели на Косово или Источен Тимор.
„Во Појасот Газа, сепак, тоа не е реално. Во овој случај, би било многу потешко, ако не и невозможно - бидејќи овој конфликт е премногу во фокусот на светското јавно мислење. Можна силна улога на западните земји би можела исто така да се гледа многу критички“, вели овој политиколог.
Дополнително, вели тој, би се поставило и тешкото прашање за соодветниот мандат на ОН.
<b>Сценарио 5: Управување на арапските држави</b>
Истражувачот на конфликти Стетен би претпочитал поинакво сценарио: според него, арапските држави би можеле да го преземат водството во управувањето со Појасот Газа во соработка со палестинските власти.
„Ова би можело да биде во интерес и на некои арапски држави поради други причини - оние кои имаат силни резерви кон Муслиманското братство, од кое Хамас е палестински огранок. Египет презеде акција против Муслиманското братство, а исто така се бори против него во Саудиска Арабија и ОАЕ“.
Дури и ако официјалната владина реторика во споменатите земји, поттикната од антиизраелското расположение меѓу населението, моментално ја нагласува солидарноста со Палестинците и страдањето на палестинското цивилно население, „поразот на Хамас во Ријад и Каиро веројатно нема да биде несакана“, смета Стетен.
Како прво, според Стетен, во такво сценарио, Палестинците можеби би можеле да бидат убедени дека нивните фундаментални интереси - националното самоопределување и решението со две држави - не се загрозени.
„Но, тоа бара комбинирани сили, исто така во соработка со Западот и ОН“, вели Стетен.
-Покрај политичката поддршка, вели Стетен, важна би била и финансиската поддршка за економски да се поддржи таков модел. Овој модел не само што ќе понуди перспектива за Палестинците, туку ќе донесе и поголема безбедност за Израел, наведува Стетен.
Сепак, со оглед на сегашната ескалација со неколку илјади загинати, не е јасно дали и по која цена дури и оние арапски држави кои имаат официјални односи со Израел во моментов би биле подготвени да го преземат ризикот од таква мисија и свој евентуален неуспех. Според Стетен, таков модел би можел да игра улога на среден рок.
<a href="https://vecer.mk/kategorija/svet">Фото</a>: Профи
