Највисокиот европски дипломат Каја Калас се надеваше дека ќе обезбеди дури 40 милијарди евра воена помош за да и помогне на Украина да ја зајакне својата позиција на бојното поле, но и во идните преговори со Русија.
Сепак, по вчерашната средба на лидерите на ЕУ во Брисел, од планот останаа само фрагменти - тој не беше целосно отфрлен, но неговите амбиции беа драстично намалени, пишува Политико.
Според неколку европски дипломати, проблемите настанале на самиот почеток кога поранешниот естонски премиер не успеал да обезбеди поддршка од клучните земји. Еден дипломат ја сумираше ситуацијата велејќи: „Сè беше лошо поставено од самиот почеток“.
Оригиналниот „план Калас“ предвидуваше испраќање на најмалку 1,5 милиони артилериски парчиња во Украина во текот на 2025 година. Тој предлог, претставен минатиот месец, беше блокиран од Унгарија. Калас потоа се обиде повторно, сметајќи на коалицијата на заинтересирани држави да одвои до 40 милијарди евра од нивните национални резерви и буџети за помош на Украина оваа година.
Но, тој план наиде на реалноста на Европската унија, каде што подготвеноста да се жртвува кон Украина варира многу од земја до земја. Јужните членки, кои помалку ја чувствуваат руската закана отколку земјите на исток или север, не го покажаа истиот ентузијазам. На крајот, дури и Франција, воено најмоќната држава на ЕУ, се воздржа да го поддржи предлогот.
Многу поскромен предлог
Калас сепак се обиде да ја спаси иницијативата. Таа во средата испрати писмо до министрите за надворешни работи и за одбрана со нов, многу поскромен предлог. Таа предложи на Украина да и бидат обезбедени 2 милиони парчиња артилериска муниција со голем калибар како прв чекор. „Реален план сега би бил околу 5 милијарди евра за муниција и токму тоа е она на што работиме во моментов“, им рече таа на новинарите пред почетокот на состанокот. „Оваа количина муниција е достапна на пазарот и може да биде испорачана во текот на 2025 година.
Нејзиниот предлог беше поддржан и од украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој на лидерите на ЕУ преку видео-врска им порача: „Потребни ни се средства за артилериски гранати и ќе и бидеме крајно благодарни на Европа доколку може што поскоро да ни обезбеди најмалку 5 милијарди евра“.
Но, дури и овој многу поскромен предлог сè уште не доби доволно поддршка.
„Таа сè уште се однесува како премиер“
Нов удар дојде во средата кога амбасадорите на Франција, Италија и Словачка истакнаа дека секоја земја мора сама да одлучи дали сака доброволно да учествува. Проблемот не беше само што поединечните држави не беа подготвени да дадат дополнителна помош, туку и фактот што Калас не го подготви добро теренот и не се консултираше со земјите-членки пред да излезе со големи финансиски барања.
„Таа сè уште се однесува како премиер. Таа не сфати дека сега има поинаква улога“, изјави еден дипломат за Политико. Друга голема грешка беше занемарувањето на поддршката од клучните земји како Франција и важните европски претставници како Бјорн Зајберт, влијателен советник на претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, според тројца дипломати на ЕУ.
Неуспехот на Калас да го протурка сопствениот план покажува колку е тешко да се натераат сите 27 земји од ЕУ да се движат во иста насока. „Ако постојано велите, како таа, дека е потребно единство - и таа е во право - тогаш треба заедно да подготвите вакви важни иницијативи“, критикуваше еден висок дипломат на ЕУ. „За ова требаше прво да се разговара.
Орбан
Во моментов не е јасно што ќе се случи со иницијативата на Каја Калас, но Украина се уште ужива силна поддршка од повеќето земји од ЕУ.
Како и обично, 26 земји од ЕУ - освен Унгарија - ја одобрија заедничката изјава во која се потврдува „нивната континуирана и непоколеблива поддршка за независноста, суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина“ и ветија „продолжување на редовна и предвидлива финансиска помош за Украина“.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан остана изолиран. „Орбан го избра патот на изолација и нелиберална демократија, спротивно на јасните интереси на ЕУ, а всушност и на самата Унгарија“, коментира еден дипломат.
Напорите за помош на Украина ќе продолжат веќе следната недела. Францускиот претседател Емануел Макрон најави „коалиција на доброволните“ самит за Украина следниот четврток во Париз, на кој ќе присуствува и претседателот Зеленски.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
