Како еден АМЕРИКАНЕЦ СТАНА ПАПА

На папата Лав XIV. надворешниот свет и Соединетите Американски Држави му влијаеле подеднакво. Можеби токму затоа тој е првиот американски папа. Кога новопрогласениот поглавар на црквата во четврток излезе на балконот со поглед на плоштадот „Свети Петар“, тој го шокираше светот. Се сметаше за незамисливо дека конклава на кардинали некогаш ќе избере Американец.

САД се сметаа за премногу моќни – воено, дипломатски, па дури и културно – за еден Американец да управува со еден од највлијателните морални авторитети во светот: од страна на Римокатоличката црква и нејзиното стадо, кое во моментов е повеќе од три пати поголемо од населението на САД, пишува CNN.

Сепак, во четврток, поранешниот кардинал Роберт Превост, познат на пријателите како Боб, постигна она што многумина американски верници мислеа дека никогаш нема да го доживеат, предизвикувајќи бранови гордост и моменти на неверица низ целата земја на неговото раѓање.

Само кардиналите целосно ја разбираат динамиката на изборот на папа

Сепак, во ова време, се поставува интересно прашање, зошто кардиналите избраа Американец? Само избирачите во Систинската капела целосно ја разбираат динамиката што доведе до тоа Лав да го наследи покојниот папа Франциск на вториот ден од конклавата.

Чудна случајност е што првиот американски папа доаѓа во точниот момент кога САД, во вториот мандат на Доналд Трамп, отфрлаат многу сојузи, па дури и внатрешни вредности што тој долго време ги негуваше како најмоќна нација во светот.

Дали кардиналите можеле да имплицираат дека постои друг американски начин?

Тука е местото каде што личната историја на новиот папа би можела да понуди одговор. Превост поминал децении како мисионер и повеќе од 20 години во Перу, каде што е натурализиран граѓанин и каде што служел како епископ. Во своето прво јавно појавување како папа, тој не го спомена своето американско потекло, туку зборуваше италијански и шпански јазик, поздравувајќи ја својата „драга епархија Чиклајо во Перу“.

Како новиот папа да е доволно одвоен од земјата на своето раѓање што не може да се смета за инструмент или потврда на нејзините политики или авторитет. За новата ера - во која национализмот, геополитичката доктрина за силни држави кои ги угнетуваат слабите и авторитаризмот се во пораст - кардиналите избраа папа роден во земјата каде што овие драматични промени се највидливи.

Во услови на растечки гнев од земјите на Глобалниот Југ поради економската нееднаквост и со кулминацијата на десничарското непријателство кон масовната миграција во САД, Римокатоличката црква повторно има водач кој го живеел својот завет за сиромаштија меѓу маргинализираните во Латинска Америка, од каде доаѓаат многу мигранти во САД.

Би било површно да се тврди дека изборот на Лав е осуда на трампизмот

Во време кога американската администрација ја намалува помошта за болните, новиот поглавар на црквата го посвети својот живот на служење на сиромашните. Би било површно да се тврди дека изборот на Лав е осуда на трампизмот. Но, исто така е невозможно да се игнорира дека Римокатоличката црква ги совладала техниките на високата политика векови пред САД да стекнат независност.

Какви и да биле мотивите на оние што го избраа папата Лав, настаните во Ватикан во четвртокот создадоа фасцинантна ситуација.

Сега двајца Американци ќе имаат огромна моќ на светската сцена - едниот политичка, другиот духовна - а имплицитните споредби и потенцијалните несогласувања меѓу Трамп и папата Лав ќе бидат невозможни да се игнорираат.

Ако папството на покојниот папа Франциск е некаков показател, ваквите конфронтации веројатно ќе се интензивираат. Тоа дополнително ќе ја интензивира дебатата за американскиот идентитет и вредности, која веќе беснее во и надвор од земјата. Тоа би можело да поттикне ново размислување за тоа што претставува Америка и каква е нејзината глобална улога.

„Јас сум Американец, ја сакам Америка, ги сакам вредностите за кои се залагаме“, рече преподобниот Роберт Хаган, пријател на Превост, кој го опиша новиот папа роден во Чикаго како човек со длабочина, сила и смиреност.

„Понекогаш не сме совршени, нели, имаме недостатоци“, изјави Хаган за Си-Ен-Ен во четврток: „Понекогаш перцепцијата за нас е оправдана со причина, во однос на работите што би можеле да ги подобриме и на кои би можеле да работиме. Но, мислам дека во Лав XIV навистина го имаме најдоброто што Америка го претставува. Мир и правда.“

„Мислев дека нема да дозволат Американец да ја води Црквата“

Иако Американците можеби бараат причини зошто еден од нивните е избран, постојат многу други можности. Националноста на Превост може да биде случајна во неговиот избор. Новиот папа стана моќна фигура во црквата за време на папството на Франциск, кога му беше доделена клучна позиција во Ватикан, а неговиот избор е имплицитна порака од кардиналите дека доминантната грижа на покојниот папа за сиромашните и релативно прогресивните доктринарни теми на неговиот понтификат ќе продолжи.

Епископот Роберт Барон од Рочестер, Минесота, кој исто така го познава новиот папа, изјави за Си-Ен-Ен дека е шокиран од исходот на изборите: „Денот пред конклавата им кажав на печатот дека никогаш нема да изберат американски папа. Америка владее со светот политички, економски, со голем дел од популарната култура. Мислев дека нема да дозволат Американец да ја води Црквата. Грешев.“

Но, кога ги прашале дали кардиналите сакаат да испратат порака за Америка додека земјата се оддалечува од некои од своите глобални односи, Барон одговори: „Мислам дека избраа човек. Мислам дека го препознаа овој човек како единствено квалификуван. Американец кој работел во Латинска Америка, течно зборува италијански и ја познава Ватиканската курија. Па, тоа е многу квалификуван човек.“

Сепак, бидејќи станува збор за Америка, изборот на Лав XIV. сигурно ќе предизвика поларизација. Некои од движењето „Да ја направиме Америка повторно голема“ веќе се огласија на социјалните мрежи во четвртокот за да го изразат своето незадоволство од неговиот избор. Некои конзервативци се надеваа на нов папа кој ќе се оддалечи од некои од ставовите на Франциск, како што е ставот за климатските промени.

Покојниот папа, исто така, ја осуди политиката на масовна депортација на администрацијата на Трамп и предупреди дека таа може да им го одземе достоинството на мигрантите. Се чинеше дека тој директно го напаѓа потпретседателот Џ.Д. Венс, кој се обрати во католичка вера, за неговата одбрана на програмата од теолошки причини.

Со оглед на блискоста на Лав со Франциск, веќе постојат очекувања дека тој би можел да има слични ставови, иако можеби ќе ги изрази помалку силно во раните фази од неговиот понтификат.

Веќе постои контроверзност околу објавите критички настроени кон Венс и Трамп од сметка на платформата X под името на Превост. Таа корисничка сметка лично не напишала ниту една од критичките објави, туку ги споделила статиите и објавите на други.

Понтификатот започнува во средината на глобалната криза

Иако конзервативците на MAGA можеби посакуваа различен папа, некои либерали сигурно ќе го сметаат неговиот избор и одлуката на Римокатоличката црква да се дистанцира од поконзервативните кандидати како отфрлање на политичката идеологија и политиките на Трамп.

Сепак, прашањата и поделбите што ја преокупираат Католичката црква не секогаш се вклопуваат во длабоко вкоренетите политички ровови на Америка. Иако направи значителен пресврт во прифаќањето на ЛГБТК католиците од страна на црквата, Франциск ги отфрли другите либерални ставови, како што се правото на абортус и ракополагањето на жените за свештеници.

Тие поделби, во време на длабока политичка вознемиреност, ја формираат позадината на нов понтификат што ќе започне во услови на застрашувачки глобални кризи. Ова можеби му било на ум на Лав во неговиот прв говор. „Мир со вас“, беа првите зборови што некогаш ги изговорил американски папа.