Летното сметање на времето почнува ноќеска во 02:00 часот кога стрелките на часовникот ќе се поместат еден час напред и наместо 02:00 часот ќе биде 03.00 часот.
Промената на времето кај нас, како и во повеќето европски земји, се случува двапати во годината и тоа последниот викенд во март кога почнува летното сметање на времето и последниот викенд во октомври кога почнува зимското сметање на времето.
Годинава летното сметање на времето ќе трае до 26 октомври во 3 часот по полноќ
Одлуката за воведување на летното сметање на времето е согласно Законот за сметање на времето („Службен весник на Република Македонија“ бр.17/96 и 16/97) и согласно европски директиви.
Освен кај нас, летното сметање на времето ќе го применат и поголем дел од европските земји, освен Русија, Турција, Белорусија и Исланд. Сезонското менување на времето, покрај во Европа, се применува и во повеќето земји од Северна и Централна Америка, како и во повеќе други држави во светот. Европскиот парламент на 4 март 2019 година изгласа да биде укинато сезонското поместување на времето од 2021 година. Но, Советот на ЕУ сè уште нема донесено конечна одлука, па не е сосема сигурно кога ќе биде последното поместување на часовниците. Времето не се менува во Јапонија, Кина, Јужна Кореја, ниту во земјите од африканскиот континент.
Промените во телесниот часовник може да доведат до проблеми со спиењето кои траат со недели, а научните истражувања покажуваат дека постои зголемен ризик од срцеви и мозочни удари веднаш по преминувањето на новото време. Покрај тоа, летното сметање на времето е поврзано и со пораст на сообраќајните несреќи, особено во утринските часови.
Телесниот часовник, или деноноќниот ритам, се регулира преку изложеноста на светлина. Утринското сонце го ресетира ритамот, додека вечерната светлина го одложува лачењето на мелатонин – хормонот кој предизвикува поспаност. Со поместувањето на времето во март, телото тешко се приспособува на новиот ритам, што доведува до замор, недостаток на концентрација и зголемен ризик од хронични болести.
Истражувањата покажуваат дека недостатокот на сон е поврзан со зголемен крвен притисок, срцеви заболувања, дебелина и когнитивно опаѓање. Сообраќајните несреќи со фатални последици исто така се зголемуваат во првите неколку дена по преминот на летното време. Анализите во САД покажале дека ризикот е најголем во утринските часови, кога возачите се најмалку одморени.
Лекарите предупредуваат: Првиот понеделник по промената е критичен
Според Американското здружение за срце, бројот на срцеви удари значително расте во понеделник по воведувањето на летното сметање на времето, додека мозочните удари се зачестени два дена подоцна. Истражувачите не се сигурни зошто ова се случува, но се претпоставува дека ненадејното нарушување на телесниот ритам дополнително ги влошува веќе постоечките здравствени проблеми како што се висок крвен притисок и срцеви заболувања.
Како да се прилагодите на летното сметање на времето?
Експертите советуваат неколку стратегии за полесно адаптирање на новото време:
– Легнувајте 15-20 минути порано во деновите пред промената.
– Будете се во исто време секое утро за да помогнете во регулирањето на телесниот часовник.
– Изложете се на утринско сонце, особено во првата недела од новото време.
– Прилагодете ги дневните рутини, како што се времето за вечера или вежбање.
– Избегнувајте попладневни дремки, кофеинот и користењето на мобилни уреди навечер, бидејќи тие дополнително го одложуваат циклусот на спиење.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
