Кофеинот, кој се наоѓа во кафето, чајот, чоколадото, енергетските пијалоци и многу безалкохолни пијалоци, има позитивен ефект врз концентрацијата во текот на денот, но има негативен ефект врз сонот.
Во студија објавена во списанието „Nature Communications Biology“, тим истражувачи од Универзитетот во Монтреал фрлија нова светлина врз тоа како кофеинот може да го промени сонот и да влијае на закрепнувањето на мозокот, и физичкото и когнитивното, преку ноќ. Истражувањето го водеше Филип Телке, истражувачки практикант во Лабораторијата за когнитивна и компјутерска невронаука (CoCo Lab) при Универзитетот во Монтреал, заедно со директорот на лабораторијата Карим Џерби, професор по психологија и истражувач во Институтот за вештачка интелигенција во Квебек.
Во соработка со професорката по психологија на спиењето и стареењето, Џули Кериер, и нејзиниот тим во Центарот за напредни истражувања во медицината на спиењето на Универзитетот во Мичиген, научниците користеле вештачка интелигенција и електроенцефалографија (ЕЕГ) за да го проучат ефектот на кофеинот врз сонот, објавува „Сајенс дејли“.
Кофеинот го стимулира мозокот
Истражувањето покажа дека кофеинот ја зголемува сложеноста на мозочните сигнали и ја засилува „критичноста“ на мозокот за време на спиењето, а интересно е што ова било поизразено кај помладите возрасни лица.
Џерби објаснува дека критичноста опишува состојба на мозокот која е избалансирана помеѓу редот и хаосот.
„Како оркестар е: премногу тивко и ништо не се случува, премногу хаотично и има какофонија. Критичноста е златната средина каде што мозочната активност е организирана и флексибилна. Во оваа состојба, мозокот функционира оптимално: може ефикасно да обработува информации, брзо да се адаптира, да учи и да донесува одлуки со агилност“, изјави Џерби.
Кериер додава дека кофеинот го стимулира мозокот и го турка во состојба на критичност, каде што е побуден, поагресивен и пореактивен. „Иако ова е корисно во текот на денот за концентрација, оваа состојба би можела да се меша во одморот ноќе: мозокот ниту би се опуштил ниту би се опоравил правилно“, објаснува Кериер.
Кофеин и спиење
За да проучат како кофеинот влијае на мозокот за време на спиењето, тимот ја снимил ноќната мозочна активност кај 40 здрави возрасни лица користејќи електроенцефалограм. Тие ја споредиле мозочната активност на секој учесник во текот на две одделни ноќи – едната кога консумирале кофеински капсули три часа, а потоа еден час пред спиење, и другата кога земале плацебо во исто време. Телке вели дека тимот користел напредна статистичка анализа и вештачка интелигенција за да идентификува суптилни промени во невронската активност.
„Резултатите покажаа дека кофеинот ја зголемува сложеноста на мозочните сигнали, одразувајќи подинамична и помалку предвидлива невронска активност, особено за време на фазата на спиење без брзо движење на очите (NREM), што е клучно за консолидација на меморијата и когнитивно закрепнување“, рече Телке. Истражувачите, исто така, откриле зачудувачки промени во електричните ритми на мозокот за време на спиењето: кофеинот ги ослабувал побавните осцилации како тета и алфа брановите, генерално поврзани со длабок, реставративен сон, и ја стимулирал активноста на бета брановите, што е почеста за време на будност и ментална ангажираност.
Џерби нагласува дека овие промени укажуваат дека дури и за време на спиењето, мозокот останува во поактивна, помалку реставративна состојба под влијание на кофеинот. „Оваа промена во ритмичката активност на мозокот може да помогне да се објасни зошто кофеинот влијае на ефикасноста со која мозокот се опоравува во текот на ноќта, со потенцијални последици за обработката на меморијата“, рече Џерби.
Студијата, исто така, покажа дека ефектите на кофеинот врз динамиката на мозокот биле значително поизразени кај младите возрасни лица на возраст меѓу 20 и 27 години во споредба со учесниците на средна возраст на возраст од 41 до 58 години, особено за време на REM спиењето, фазата поврзана со сонување. Младите возрасни покажаа поголем одговор на кофеинот, веројатно поради поголемата густина на аденозински рецептори во нивниот мозок.
Аденозинот е молекула која постепено се акумулира во мозокот во текот на денот, предизвикувајќи чувство на замор. Кериер објаснува дека аденозинските рецептори природно се намалуваат со возраста, намалувајќи ја способноста на кофеинот да ги блокира и да ја подобри комплексноста на мозокот, што делумно може да го објасни намалениот ефект на кофеинот забележан кај учесниците на средна возраст. Овие разлики поврзани со возраста укажуваат дека мозоците на помладите лица може да бидат поподложни на стимулирачките ефекти на кофеинот.
Кафето – лек за замор
Со оглед на широката употреба на кофеин низ целиот свет, особено како средство за секојдневно ублажување на заморот, истражувачите ја нагласуваат важноста на разбирањето на неговите сложени ефекти врз мозочната активност кај различни возрасни групи и здравствени состојби.
Тие додаваат дека се потребни понатамошни истражувања за да се разјасни како овие невронски промени влијаат врз когнитивното здравје и секојдневното функционирање, како и потенцијално да се дадат персонализирани препораки за внес на кофеин.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
