Не е познато зошто, но бројот 13 долго време се смета за несреќен. Можеби затоа што е првиот број по бројот 12, кој има посебно значење во многу култури. Имаме 12 месеци во годината, 12 часа на часовниците, има 12 хороскопски знаци, 12 богови на Олимп, 12 апостоли во христијанството.
Бројот 13 се сметал за нецелосен, несовршен и дека ја нарушува природната хармонија, па затоа е несреќен број, а приказната дека Јуда бил 13-ти гостин на Тајната вечера придонесува за ова. И поради ова, дури и денес, многу луѓе практикуваат да имаат повеќе или помалку 13 гости на една маса.
Сепак, Египќаните верувале дека бројот 13 е среќен број. Тие верувале во живот по смртта, а тринаесеттата фаза од животот била поврзана со задгробниот живот. Но, како што египетската цивилизација полека исчезнувала, така исчезнувала и вербата во среќата на бројот 13, а она што останало е потсетник дека бројот 13 имал некаква врска со смртта.
Како петокот стана несреќен ден
Петокот има посебно, несреќно значење во христијанството. Според верувањето, Адам и Ева го вкусиле забранетото овошје во петок. Потопот во времето на Ное се случил во петок, денот кога Исус бил распнат бил петок.
Како петокот и бројот 13 на крајот се поврзале не е сосема јасно.
Еден од првите запишани историски настани што се паднал на петок 13-ти е апсењето на сите членови на Витезите Темплари низ цела Франција, наредено од кралот Филип IV од Франција на 13 октомври 1307 година.
Запечатени пликови со налози за апсење беа испратени низ целата земја неколку дена претходно. Налог за апсење на големиот мајстор Жак де Мол, кој живеел во Париз, бил исто така извршен на 13 октомври 1307 година. Оваа прецизна акција на крајот довела до тоа папата да го укине темпларскиот ред.
Сепак, дури во 19 век петок 13-ти станал синоним за лоша среќа. Комбинацијата од петок и бројот 13 е викторијански изум. Во 1907 година, објавувањето на популарниот роман на Томас В. Лосон „Петок тринаесетти“ ја освои имагинацијата со приказната за бескрупулозен брокер кој користел суеверија поврзани со датумот за намерно да ја сруши берзата.
Лосон немал поим за падовите на берзата во 1920-тите или 1987 година. Сепак, она што е малку застрашувачко е тоа што бродот именуван по него потонал покрај брегот на Англија во сабота, на 14 декември 1907 година, а сè уште бил петок 13-ти во САД.
Нема причина за грижа, сепак...
Не е можно да се најде рационална причина за стравот. Статистичките податоци покажуваат дека на петок 13-ти нема ниту помалку, ниту повеќе несреќи отколку во другите денови.
Сепак, многу хотели немаат соба број 13, некои авиони немаат 13-ти ред седишта, а 13-тиот кат во зградите е означен поинаку. А петок 13-ти е исклучително непопуларен датум за свадби.
Можеби идејата за несреќен датум потекнува од далечното минато, но сигурно се проширила низ целиот свет кога холивудската франшиза на филмови „Петок 13-ти“ станала популарна низ целиот свет.
Не секој има проблем со петок 13-ти
Но, исто како што Египќаните верувале дека бројот 13 е среќен број, така и во многу земји што зборуваат шпански јазик петок 13-ти се смета за среќен ден, а среда 13-ти е несреќен ден. Тие дури веруваат дека петок 13-ти е многу поволен датум за раѓање на дете.
Интересно е што, поради фактот што среда е несреќен ден, филмот „Петок 13-ти“ беше преименуван во „Среда 13-ти“ за светот што зборува шпански.
Познатиот австриски композитор Арнолд Шенберг е роден на 13 септември 1874 година и ужасно се плашел од бројот 13. Очигледно, бил убеден дека ќе умре во целата тринаесетта година. Еден астролог дури го предупредил уште од 76-годишна возраст, бидејќи броевите 7 + 6 прават 13. А Шенберг починал – во петок, на 13 јули 1951 година – на 76-годишна возраст.
Ден кога сè се гледа со доза на претпазливост
Без разлика дали верувате во суеверието за петок 13-ти или верувате дека секој ден е добар ден ако се разбудите со насмевка, едно е сигурно – на тој ден многумина одат повнимателно, проверуваат во ретровизорот почесто од вообичаеното и, да бидеме искрени, нема штета од тоа.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
