Кога во 2020 година нè погоди пандемијата, сите почнавме повеќе да размислуваме за воздухот што го вдишуваме. Освен коронавирусот, станавме посвесни и за сите други ситни штетни честички што можат да лебдат околу нас. Грижата за квалитетот на воздухот што го вдишуваме од година во година сè повеќе расте, па слободно може да се каже дека пазарот на разни прочистувачи на воздух доживеа вистински бум.
– Грижата за квалитетот на воздухот во вашиот дом е важен дел од одржувањето на доброто здравје. Сè што вдишуваме (и доброто и лошото) може да има влијание врз целото наше тело, па затоа има смисла да се отстранат патогените, чадот и штетните хемикалии од воздухот во просториите во кои живееме – вели проф. Даниел Крофт, пулмолог од Универзитетот во Рочестер.
Но, ако толку се трудиме воздухот во нашиот животен простор да биде почист, дали не го правиме токму спротивното кога во домовите палиме мирисливи свеќи? Дали некогаш сте се запрашале дали мирисите на ванила, цимет или еукалиптус, кои толку ги сакате, можеби ви штетат?
Дали свеќите се опасни за здравјето?
Одговорот не е толку едноставен.
– Потенцијалните ризици од палењето свеќи во затворен простор вклучуваат вдишување саѓи од чадот на свеќата, испарливи и полуиспарливи органски соединенија (VOC – Volatile Organic Compounds) и суспендирани честички (PM – Particulate Matter). Низа студии што го анализирале горењето свеќи во внатрешен простор сличен на „нормално“ домаќинство најчесто утврдиле дека количината на создадени саѓи, испарливи материи и честички е значително под прагот на толеранција, без оглед на видот на свеќите што се палеле – вели Меган Е. Ребули, респираторна токсикологинка и професорка по педијатрија на Универзитетот во Северна Каролина. Сепак, некои свеќи можат да ја зголемат количината на загрижувачки хемикалии и честички во затворен простор, особено парафинските и мирисливите свеќи. Но и во тој случај, нивото на тие материи најверојатно не е загрижувачко.
Дали палењето свеќи носи здравствени ризици?
Потенцијалните здравствени последици од палењето свеќи во затворен простор можат да бидат разновидни. За почеток, една студија од 2025 година открила дека палењето мирисливи свеќи може да доведе до значително зголемување на бројот на одредени соеви бактерии во воздухот. Повеќето студии не се занимаваат конкретно со свеќи, но според проф. Крофт, истражувањата сепак покажуваат дека вдишувањето суспендирани честички во долг временски период е поврзано со астматични напади, влошување на ХОББ (хронична опструктивна белодробна болест) и зголемен ризик од несакани срцеви настани, мозочен удар и други невролошки заболувања.
– Понекогаш може да се види видлив чад или саѓи што излегуваат од свеќата, што значи дека сигурно постои одредено ниво на честички што се ослободуваат во воздухот. Големото прашање е дали тоа е премногу и дали е доволно за да му наштети на некого? Мислам дека за луѓето што користат свеќи најважно е да знаат дека во токсикологијата дозата е таа што нешто го прави отров. Значи, ако размислувате за ослободувањето честички од свеќите, бројот на свеќи што ги палите, нивната големина, времетраењето на горењето, големината на просторијата – сето тоа треба да се земе предвид при проценката на изложеноста на штетни материи – објаснува проф. Крофт.
Не се препорачува за астматичари и бремени жени
Засега ниту една студија не го има точно утврдено прагот на опасност, ниту проценила колку точно свеќи во просторија со одредена големина, без вентилација, би можеле да предизвикаат штета по здравјето. Додека тоа не се утврди, проф. Крофт вели дека луѓето самите треба да го проценат амбиентот во кој престојуваат и колку палењето свеќи во него може да биде штетно.
– Вентилацијата е апсолутно најважниот фактор кога размислуваме за квалитетот на воздухот во затворен простор – истакнува проф. Крофт.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
