Зголемувањето на нивото на океаните се заканува да ја потопи островската држава Тувалу.
Од оваа година, Австралија им дава на граѓаните на Тувалу „климатски визи“ и други бенефиции. Дали ова е иднината за другите делови од светот кои се загрозени од климатските промени?
Тувалу е под закана
Тувалу е една од најмалите земји во светот - се состои од девет острови и атоли во Јужниот Пацифик. Вкупно, има површина од само околу 26 квадратни километри.
Главен град е Фунафути, каде што живее половина од вкупното население од нешто повеќе од 10.000 - е корален остров во облик на прстен со лагуна во средината. Приближно 91 процент од населението на Тувалу се христијани, калвинисти.
Тувалу е во опасност: Поради зголемувањето на нивото на морето предизвикано од климатските промени, поплавите стануваат сè почести. Научниците предупредуваат дека целиот Тувалу би можел да исчезне под вода во следните 35 години.
Тоа е егзистенцијална закана за земја каде што 70 проценти од населението е на возраст меѓу 15 и 65 години.
Еден од тројца аплицираат за климатска виза
Затоа секој трет жител на островот веќе аплицирал за првата климатска виза во светот, која од оваа година овозможува трајна имиграција во Австралија, чиј источен брег е оддалечен околу 3.000 километри.
За разлика од повеќето визи, кои се поврзани со работа или студии, климатската виза овозможува слободно движење без обврски. Ова значи дека луѓето можат да дојдат во Австралија за да работат, да ги образуваат своите деца или едноставно да живеат побезбедно.
Кој има право на оваа виза?
Секоја година, со тајно гласање се избираат 280 лица кои ги исполнуваат следниве услови: имаат најмалку 18 години, имаат тувалуски пасош, се родени во Тувалу или имаат родител или баба или дедо кој е роден таму.
Апликацијата за виза е овозможена и за лица со попреченост, хронични заболувања или посебни потреби - категории кои досега честопати беа исклучени од други визи за Австралија.
Оние кои веќе имаат државјанство на Нов Зеланд не можат да учествуваат во лотаријата, бидејќи приоритет им се дава на оние кои немаат други опции.
Повеќе од 3.000 луѓе веќе аплицирале за првата рунда визи, што значи дека некој би можел да чека повеќе од 10 години за одобрување денес. Сепак, договорот предвидува дека бројот на места ќе се зголеми доколку е потребно.
Тувалу останува суверена држава - дури и ако потоне
Имено, како одговор на апелот на Тувалу за помош, Австралија го потпиша Договорот Фалепили со таа земја во август 2024 година - кој вклучува соработка за климатските прашања, достоинствена мобилност и заедничка безбедност.
Од оваа година, стапи на сила „специјален канал за мобилност“, давајќи им на граѓаните на Тувалу право слободно да патуваат меѓу двете земји. И - за прв пат - беше воведена посебна климатска виза.
Патот до постојан престој носи бенефиции како што се субвенционирано образование, здравствено осигурување, осигурување за инвалидитет, даночни олеснувања за семејствата, субвенции за грижа за деца и бенефиции за млади.
Во случај на голема природна катастрофа, здравствена криза или вооружен напад, Австралија е посветена на обезбедување помош на Тувалу.
Спогодбата ја признава „длабоката културна и историска врска на народот на Тувалу со копното и морето“ и гарантира зачувување на државноста и суверенитетот, дури и ако земјата стане непогодна за живеење.
Тувалу е поранешна колонија на Велика Британија која доби независност во 1978 година и е позната и како Елис Острови. Тувалу е парламентарна демократија и членка на Комонвелтот, со Чарлс III како крал. Бидејќи кралот живее далеку, тој е претставен во Тувалу од гувернер, кој го назначува кралот по совет на премиерот на Тувалу.
Климатски мигрант не е исто што и бегалец
Камал Амакране од Глобалниот центар на ОН за климатска мобилност оценува дека договорот со Фалепили е „историска промена“ - бидејќи не ги третира луѓето како класични бегалци, туку им овозможува достоинствена подготовка и слободна одлука дали сакаат да мигрираат.
Сепак, повеќето луѓе сè уште сакаат да останат на островот.
„Луѓето не сакаат да го напуштат местото што го нарекуваат дом“, вели Амакране.
„Значи, прашањето е - како да им се помогне да останат, ако е воопшто можно?“
Други земји - острови - исто така се загрозени
Повеќе од 80 проценти од миграцијата во светот помеѓу 2008 и 2018 година - предизвикана од климата - се случи токму во Азиско-пацифичкиот регион, во чиј центар се наоѓа Тувалу.
Малдивите, Маршалските Острови и Кирибати се соочуваат со слични закани.
Соединетите Американски Држави имаат слични договори со Микронезија, Маршалските Острови и Палау со години - но со ограничен пристап до јавни услуги.
Државите генерално реагираат само откако ќе се случи климатска катастрофа.
На пример, Аргентина воведе хуманитарна виза во 2023 година за луѓето во Латинска Америка погодени од климатски шокови, но само откако веќе беа принудени да ги напуштат своите домови.
Во Африка, Министерската декларација од Кампала за миграција и климатски промени беше потпишана во 2023 година, што треба да донесе регионални одговори на климатските предизвици.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
