Следот од настаните што започнаа со ненадејниот напад на Хамас врз Израел и масакрот и киднапирањето на цивили на кои наидоа војниците на Хамас, го потсетија светот на војната што трае со години, со огромна цена на човечки животи.

Повеќето луѓе слушнале за Хутите за прв пат во животот кога објавиле дека ќе се приклучат на војната меѓу Хамас и Израел.

 Тие ја изразија својата поддршка со истрелување ракети врз трговски бродови во Аденскиот Залив и Црвеното Море. Според достапните податоци, од средината на ноември минатата година биле гаѓани 25 трговски бродови, од кои некои биле успешни, а некои биле одбиени со помош на морнарицата на САД и Велика Британија.

Неколку товарни бродови беа погодени со балистички ракети и беспилотни летала и покрај тоа што американските воени бродови патролираат во областа и соборуваа ракети и беспилотни летала на Хутите. Тие се обидоа да преземат контрола и врз неколку трговски бродови испраќајќи чамци со вооружени војници, но тие беа потонати од американски воени хеликоптери. Засега се знае дека барем еднаш успеале.

Црвеното Море е една од клучните точки на светската трговија

Воената состојба во Црното Море и Аденскиот Залив ги принуди бродските компании, како што се Медитеран Шипинг Компани, Маерск, Хапаг-Лојд, да го откажат сообраќајот на товарни бродови низ областа.

Секако, тоа драстично ги зголемува трошоците за транспорт, а 12 отсто од светската трговија се одвива преку Црвеното Море. Во парична смисла, околу 1 милијарда долари стока поминува низ теснецот Баб-ел-Мандеб, кој ги поврзува Црвеното Море и Аденскиот Залив.

Огромнен дел на трговијата меѓу ЕУ и Кина се одвива во оваа насока. Важна е за танкери кои превезуваат нафта и гас, поради што по ескалацијата се зголемија цените на овие енергетски производи. Нафтените компании Бритиш Петролеум (БП) и Еквинор исто така го запреа сообраќајот на нивните танкери низ Црвеното Море, па ги пренасочија кон Ртот Добра Надеж во јужна Африка.

Ова го зголемува времетраењето на транспортот за десет дена и дополнителни 3.500 наутички милји, што ќе доведе до зголемени трошоци и доцнење на испораките.

Драстично се зголеми цената на поморскиот транспорт меѓу Кина и Европа

Според јавно достапните податоци од Балтичката берза, која ги обединува компаниите кои се занимаваат со меѓународен транспорт, цената на транспортот на контејнер од 12 метри од Кина/Источна Азија до Медитеранот (индекс FBX14) драстично порасна.

Кон крајот на минатата година за транспорт на еден таков контејнер биле платени 200 евра, а од почетокот на 2024 година цената е драстично зголемена. Сегашната цена е 533 долари, што е зголемување од 266 отсто.

За споредба, индексот што го следи движењето на цените на поморскиот транспорт на рутата од западниот брег на САД до Кина/Источна Азија (индекс FBX02) покажува пад на цените од почетокот на оваа година. 2023 година беше затворена на 374 долари, а моменталната цена е 332 долари.

Некои поморски рути во светот бележат благ пораст на цените, но никаде толку драстичен како транспортот од Медитеранот до Кина и обратно. 

Ракетите на Хутите всушност се многу поголема закана за економските интереси на Кина и ЕУ отколку за САД.

Цените на нафтата и гасот се уште се стабилни

Цените на нафтата на светските берзи пораснаа, но не претерано. На 9 јануари нафтата од типот Брент падна на 76 долари за барел, а до сега поскапе на 79,5 долари за барел. Тоа е дефинитивно силен раст за краток период, но со оглед на тоа што во септември минатата година се тргуваше по цена од 85 до 95 долари за барел, сепак не е кризна ситуација.

Договорите за испорака на гас во февруари на холандската берза исто така не покажуваат преголем скок на цените. На 12 јануари цената се движеше меѓу 31 и 32 евра MW/h. Долгорочно, во периодот од последните неколку месеци, е видлив тренд на пад на цените, кои дури во септември минатата година беа над 50 евра MW/h.

Но, ако ситуацијата продолжи, а Црвеното Море стане непроодно за танкери, веројатно е поостар пораст на цените. 

Среќата во несреќата е што Хутите имаат несофистицирани и непрецизни проектили, па ретко ја погодуваат целта. Поради ова, немаше поголема штета и покрај тоа што некои проектили и беспилотни летала успеаја да ја погодат целта.

Директен удар на танкер кој би предизвикал експлозија би бил катастрофален бидејќи би довел до речиси целосно затворање на Црвеното Море за сообраќај, а би предизвикало и огромна еколошка катастрофа.

Меѓународните компании предупредуваат на доцнење, бродови пловат преку Африка

Меѓународните компании се прилагодуваат на различни начини. На 18 декември нафтената компанија Бритиш петролеум (БП) престана да испраќа танкери низ Црвеното Море со цел да се избегне опасноста од ракетирање од страна на Хутите.

Француската прехранбена компанија Данон потврди дека повеќето од нејзините пратки се пренасочени на алтернативни рути за да се заобиколи Црвеното Море. 

Германската логистичка компанија DHL ги советува своите клиенти да внимаваат на залихите во магацините и да ги приспособат плановите за можни проблеми со транспортот.

Шведскиот Електролукс формираше специјален тим за пребарување на нови алтернативни транспортни рути и оптимизирање на логистиката. Икеа веќе најави дека испораките на некои производи ќе доцнат.

Лидл има своја компанија за испорака, Tailwind Shipping Lines. Управува со шест контејнерски бродови, на кои транспортира непрехранбени производи за свои потреби и за други компании. Најавено е дека засега тие го обиколуваат Црвеното Море преку Ртот Добра Надеж во јужна Африка.

Тесла објави дека производството во мегафабриката во близина на Берлин е стопирано поради недостиг на делови како резултат на пренасочувањето на транспортните рути.

Светска банка: Ова е сериозна закана за светската економија

Во својот последен извештај за глобалната економска перспектива, Светска банка вели дека кризата на Блискиот Исток создала реални опасности. 

„Ескалацијата на конфликтот може да доведе до скок на цените на енергијата, со пошироки импликации за глобалната инфлација. Другите ризици вклучуваат зголемување на реалните каматни стапки, постојана инфлација, послаб од очекуваниот раст во Кина...“, објавија економистите.

Неодамнешните напади врз комерцијалните бродови кои транзитираат по Црвеното Море веќе почнаа да ги нарушуваат клучните бродски рути, создавајќи прекини во мрежите за снабдување. 

Снабдувањето со енергија, исто така, може да биде значително нарушено, што ќе доведе до скок на цените на енергијата. Овој раст може да се прелее на цените на другите стоки и да ја зголеми геополитичката и економската несигурност“, се додава во соопштението.

Светската трговија сè уште не закрепна од пандемијата, а пристигна нов проблем

Од почетокот на пандемијата, светската трговска мрежа не функционира „нормално“, без прекин. 

Политиките за заклучување и сообраќајните контроли во текот на 2020 и 2021 година толку многу ги нарушија трговските патишта што е чудо што немаше големи недостатоци. Во 2021 година беше блокиран и Суецкиот канал.

Сепак, недостасуваа голем број производи клучни за индустријата. Пред се, станува збор за микрочипови, чиј недостиг и наштети на автомобилската индустрија. Но, имаше проблеми и со други производи, а цените на нафтата и бензинот дивееја. Во еден момент во 2020 година цената на нафтата беше дури и негативна.

Светот се промени од корен, тој е понестабилен и понесигурен. 

Постојат неколку критични точки чија блокада може да го наруши целиот свет. Навигацијата во Црвеното Море е дефинитивно една од тие точки, а Хутите ја удираат со месеци.

(<a href="https://vecer.mk/kategorija/makedonija">Vecer.mk</a> <a href="https://www.index.hr/vijesti/clanak/kriza-u-crvenom-moru-je-prijetnja-za-cijeli-svijet-posljedice-ce-biti-najteze-u-eu/2528717.aspx?index_ref=naslovnica_vijesti_najnovije_d">VIA)</a>

Европа трпи последици од кризата во Црвеното Море, но ВИСТИНСКИОТ УДАР допрва се очекува