Русија, Соединетите Американски Држави и Кина изградија нови капацитети и ископа нови тунели на нивните локации за нуклеарни тестирања во последниве години, покажуваат сателитски снимки објавени екслузивно од CNN, додека тензиите меѓу трите големи нуклеарни сили се искачија на највисокото ниво во последните децении.
Иако нема докази што сугерираат дека Русија, САД или Кина се подготвуваат за нуклеарни тестови, сликите добиени и обезбедени од истакнат аналитичар во воените студии за неширење на оружјето ги илустрираат неодамнешните проширувања на три локации за нуклеарни тестови.
Едната е управувана од Кина во далечниот западен регион Ксинџијанг, една од Русија во архипелагот на Арктичкиот Океан и со третата од САД во пустината Невада.
-Сателитските снимки во изминатите три до пет години покажуваат нови тунели под планините, нови патишта и магацини, како и зголемен сообраќај на возила што доаѓа и оди од локациите, рече Џефри Луис, воен аналитичар и професор на Институтот за меѓународни студии Мидлбери.
„Навистина гледаме многу навестувања дека Русија, Кина и САД би можеле да продолжат со нуклеарните тестирања“, рече тој.
Тоа е нешто што ниту една од тие земји не го направила откако подземните нуклеарни тестирања беа забранети со Договорот за сеопфатна забрана на нуклеарни тестови од 1996 година. Кина и САД го потпишаа договорот, но не го ратификуваа.
Пензионираниот полковник на американските воздухопловни сили Седрик Лејтон, поранешен разузнавачки аналитичар, ги прегледал сликите од нуклеарните локации на трите сили и дошол до сличен заклучок.
„Многу е јасно дека сите три земји, Русија, Кина и Соединетите Американски Држави, инвестираа многу време, напор и пари не само во модернизацијата на нуклеарниот арсенал, туку и во подготовката на видовите активности што би биле потребни за тестирање“ наведе тој.
CNN writes that Russia, the United States and China have built new facilities and dug new tunnels at their nuclear test sites in recent years pic.twitter.com/c1DaBrPfm7
— Sprinter (@Sprinter99800) September 22, 2023
Русија
Иако руската војска ја нападна Украина минатата година, аналитичарите забележаа и проширување на полигонот за нуклеарни тестирања во Новаја Земља, архипелаг во Арктичкиот океан. Советскиот Сојуз првпат ја користел локацијата за спроведување нуклеарни тестови во 1955 година, а била активна до 1990 година.
За тоа време, на локацијата беа извршени вкупно 130 експерименти со повеќе од 200 уреди, според прегледот објавен во списанието Science and Global Security.
Сателитските снимки собрани од Си-Ен-Ен покажуваат дека полигонот „Нова Земља“ бил подложен на обемна градба од 2021 до 2023 година, со бродови и нови бродски контејнери кои пристигнуваат на пристаништето и тунели ископани длабоко во арктичките планини.
„Рускиот полигон сега е отворен во текот на целата година, ги гледаме како го чистат снегот од патиштата, ги гледаме како градат нови капацитети“, рече Луис.
-Во близина на тие објекти се наоѓаат тунели кои Русија ги тестираше во минатото, рече Луис.
„Во изминатите пет или шест години видовме како Русија копа нови тунели, што сугерира дека е подготвена да продолжи со нуклеарните тестирања“, додаде тој.
„Прилично ми е јасно дека Русите се подготвуваат за можна нуклеарна проба“, додаде Лејтон, поранешен разузнавач на американските воздухопловни сили, а сега аналитичар на Си-Ен-Ен. Но, тој понуди, како што рече, важни предупредувања.
„Русите можеби се обидуваат да стигнат до работ со тоа што ќе ги направат сите подготовки за нуклеарна проба, но тие всушност нема да го изведат. Во основа, тие го прават ова за да го „плашат“ Западот“ - изјави Лејтон.
Москва не одговори на барањето на CNN за коментар за ова прашање.
Exclusive: Satellite images show increased activity at nuclear test sites in Russia, China and US https://t.co/NH508C4Cuq pic.twitter.com/B7bCFLzcpV
— CNN (@CNN) September 22, 2023
Кина
Зголемена активност е забележана и на полигонот за нуклеарни тестирања на Кина во Лоп Нур, исушено солено езеро меѓу две пустини во ретко населената западна Кина. Сателитските снимки покажуваат дека последниве години е ископан нов, петти подземен тунел и изградени се нови патишта. Споредбата на сликите направени во 2022 и 2023 година покажува дека купот отпад постојано се зголемува, што ги наведува аналитичарите да веруваат дека тунелите се шират, рече Луис.
Во текот на 2021 и 2022 година беше изграден нов магацин кој може да се користи за складирање експлозиви, додаде тој.
„Кинескиот полигон се разликува од рускиот“, рече Луис.
„Кинеската локација за тестирање е огромна и има многу различни делови. Изгледа многу зафатена, а овие работи лесно се гледаат на сателитски снимки. Ако можеме да ги видиме, мислам дека американската влада сигурно може да го направи тоа“, додаде тој.
Во изјава за Си-Ен-Ен, кинеското Министерство за надворешни работи го критикуваше извештајот како „претерување со кинеската нуклеарна закана“ и го опиша како „грубо неодговорен“.
„Од објавувањето на суспензијата на нуклеарните тестови во 1996 година, кинеската страна постојано го почитува ова ветување и работи напорно за да го одбрани меѓународниот консензус за забрана на нуклеарни проби“, се вели во соопштението.
Тие додаваат дека светот треба да биде „многу внимателен“ поради активностите за нуклеарни тестирања на Соединетите држави.
Активност во пустината Невада
САД го изведоа својот последен подземен тест во 1992 година, но Луис рече дека САД долго време се во состојба на готовност за нуклеарен тест.
„САД имаат политика на подготвеност да извршат нуклеарна проба за релативно краток временски период, околу шест месеци“, рече тој.
Комерцијалните сателитски снимки направени над полигонот за нуклеарни тестирања во Невада, официјално познат како Национална безбедносна локација во Невада, покажуваат дека подземниот објект - комплексот U1a - бил значително проширен помеѓу 2018 и 2023 година.
Администрацијата за национална безбедност (NNSA), огранокот на американското Министерство за енергетика што ја надгледува локацијата, вели дека станува збор за лабораторија за спроведување „подкритични“ нуклеарни експерименти, што додава дека е долгогодишна практика наменета за „да се обезбеди сигурност на оружјето“ во сегашните залихи.без опширно испитување.
„Во субкритичните експерименти, хемиските високи експлозиви создаваат високи притисоци кои се применуваат на материјалите за нуклеарно оружје, како што е плутониумот. Конфигурацијата и количините на експлозиви и нуклеарни материјали се такви што нема да се случи нуклеарна експлозија“, се наведува на веб-страницата на NNSA.
Во одговорот за CNN, портпаролот на NNSA потврди дека „инфраструктурните и научните способности“ се докапитализираат на полигонот во Невада, што вклучува набавка на нови напредни извори и детектори, развој на технологија за мерење на реактивност и континуирани активности за тунелирање.
„(Ова) ќе обезбеди модерни дијагностички способности и податоци за да помогне во одржувањето на безбедноста и ефективноста на американските нуклеарни резерви без понатамошни подземни тестирања на нуклеарни експлозиви“, додаде портпаролот.
Која е целта?
Ако сите три земји ги прекинаа нуклеарните тестови од 1990-тите, што би можеле да добијат со рестартирање на овие тестови?
Луис рече дека причината за тестирањето, особено за Кина, е да се добијат најновите податоци за компјутерски модели кои покажуваат што ќе направи нуклеарна експлозија. Додека Соединетите Држави и Русија спроведоа стотици тестови, Кина спроведе само околу 40 и има значително помалку податоци.
„Тие 40 тестови беа направени во 1960-тите, 1970-тите, 1980-тите, кога нивната технологија не беше толку висока. Податоците што ги имаат не се толку добри“, рече Луис.
Соединетите Американски Држави, првата нуклеарна сила во светот, извршиле 1.032 тестови - првите во 1945 година, а последните во 1992 година, велат официјалните податоци на Обединетите нации.
Советскиот Сојуз - денешна Русија - спроведе 715 тестови помеѓу 1949 и 1990 година, а Кина тестираше 45 пати помеѓу 1964 и 1996 година.
Луис смета дека желбата на САД, Русија и Кина први да развијат „егзотични“ оружја на иднината ја наложува потребата од нуклеарно тестирање на овие можни системи.
„Ние сме на работ на научно-фантастичната иднина каде што ги оживуваме сите ужасни идеи од Студената војна“, заклучил тој за Си-Ен-Ен.
Ризик од ескалација
Ханс Кристенсен, директор на Проектот за нуклеарни информации при Федерацијата на американските научници, се согласи дека постои реална опасност од ескалација на тестирањето доколку некоја од големите сили го направи тоа.
„Во моментот кога една од најголемите нуклеарни сили ќе лансира нуклеарно оружје некаде, сите облози се исклучени бидејќи нема сомнеж дека сите повторно ќе се приклучат на бизнисот“, рече тој.
Додава дека верува дека „не е веројатна целосна нуклеарна проба“.
Извор: Си-Ен-Ен
Фото: Профи
