Влашките обичаи отсекогаш привлекувале големо внимание, додека волшебниците, магиите, разните ритуали и култови се нешто што се поврзува и со овој регион. Посебно популарно стана последниве недели, кога стана популарна ТВ серијата „Црна свадба“ во која беа прикажани дел од влашките ритуали.
Александар Репеџиќ, со 17 годишно професионално теренско искуство во областа на етнологијата и антропологијата, зборуваше за обичаите прикажани во оваа серија, за ритуалот на ексхумација на мртвите, за „врзувањето“ на мажите, зошто луѓето не одат на лекар-вештер ноќе и зошто поповите повеќе не доаѓаат на црни свадби.
Неготин и Мајданпек се преполни со влашки обичаи
Власите се народ со романско потекло и повеќето од нив се во источна Србија. Тоа е народ кој дошол од Романија и ја задржал својата култура, обичаи, религија и ритуали. Влашката магија е поврзана со Хомољските планини, Мајданпек, Бор, Заечар, а особено со Неготин кој се смета за „центар“ на влашката магија.
- Има многу интересни обичаи, но тие не се бизарни или настрани како што понекогаш се обидуваат да ги претстават. Сличните обичаи можете да најдете речиси насекаде во светот. Многу се зборува за погреби, црна магија, а малку за обичаите како небесни свеќи, леб во облик на Сонце и Месечина, кои го претставуваат космосот на масата и слично - вели Александар Реџепиќ.
[embed]https://www.youtube.com/watch?v=W5YvskGVgSc[/embed]
Мума Падури ги опседнува лошите луѓе
Целиот концепт на женственост, кој сè уште е исклучително негуван кај Власите, се заснова на легендата за Мума Падура, која ги прогонува лошите мажи и ги штити жените кога ќе ја поканат.
- Мума Падури е олицетворение на женственоста, кралица на ноќта, бујни гради, долга коса и нокти, во долг фустан, гола и отплеткана коса. Иако е персонификација на женственоста, понекогаш се појавува како грда старица, со изразени заби. Мума Падури може да се претвори во стог сено, мисирка, крава, свиња, куче, коњ или коза - пишува во своите дела етнологот Александар Репеџиќ.
Се верува дека таа живее во шума и излегува на ливадите кога ќе слушне повици. Се грижи за плодноста, помага менструалниот циклус да дојде на време, што е можно пократок и безболен, а кога жените остануваат бремени се грижи и за нивните деца.
Тие ги маѓепсуваат мажите
Друго од верувањата на Власите е дека брачниот другар може да се „маѓепса“ за да не може да има сексуални односи со никој друг освен со сопругата.
- Оние кои ја нашле судбинската љубов, побарале рецепт за врзување или одврзување од влашките волшебници. Се верува дека жената може да му ја одземе сексуалната моќ на мажот и да го „врзе“ за да може да има сексуални односи само со неа, а не и со други жени. Но, тоа се главно луѓе кои поминале многу години и природно ја изгубиле целосната моќ - вели Репеџиќ.
Ископување на починатиот
Кај Власите постои обичај на „копање мртви“ кој се применувал кога умрел млад човек, девојка или момче. Четириесеттиот ден по погребот, роднините на покојникот доаѓале на гробиштата, го раскопувале гробот и го ваделе ковчегот.
-Тоа го правеле во времето кога се раѓа Сонцето, го исправаат ковчегот, го отстрануваат капакот и го бришат лицето на покојникот со бела марама. Потоа му го вртат лицето кон Сонцето за да биде осветлен од сончевите зраци. Бидејќи сонцето ќе го допре покојникот, тие повторно ќе го погребаат и тој ден семејството ги подготвува сите погребни обреди како да е погребан за прв пат. Ваков ритуал последен пат е изведен во деведесетите во селото Дебели Луг - вели Александар Реџеповиќ, етнолог.
Чинот на растурање на Црната свадба
Во влашките краишта не постои обичај за црна свадба, туку чин на растурање црна свадба. Ова е многу редок обичај што се случил во селото Рановац во 2004 година. Убиено било младо момче, а неговата баба подоцна сонувала да најде жена на другиот свет, но за да биде со неа тој прво мора да се ожени овде.
- Затоа некоја девојка морала да прифати да му биде невеста една година. Тоа не го прифатила неговата девојка, туку нејзината најдобра пријателка. Една година морала да се однесува како сопруга, не смеела да има сексуални односи и да има момче. По една година се случува чинот на раскинување на црна свадба. Има украсени автомобили, пешкир и сватови, дури и музика. Потоа се доаѓа на гробиштата, на местото каде што бил погребан, таму е крши свадбенопто знаме. Се игра последното коло, во насока на стрелките на часовникот - објаснува етнологот за Мондо.
Невестата е постојано дома и на тој ден и даваат работи кои и ги намениле, облека, кошули, но добила и обредни лебови и свеќа. После тоа, црната свадба е прекината и девојката нормално може да стапи во контакт со други млади момчиња и да се омажи.
- Обичајот е многу редок, но не е бизарен на настраности како што многумина го претставуваат. Целта е на младиот покојник да му се обезбеди нешто што го немал додека бил жив. Не се игра игра околу ковчегот, мајката не го води колото. Претходно на свеченоста биле и свештениците а свеќите кои тогаш биле запалени за да ја преноќат во црквата. Сега веќе не постои таков обичај, а од 1990-тите православната црква е против ваквите обичаи - вели соговорникот.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
