Одлуката на претседателот Доналд Трамп да удри врз иранските нуклеарни објекти беше тактички успех. Но, да се претвори тој успех во стратешка победа значи да се продолжи притисокот, сè додека Иран не прифати верификуван договор кој засекогаш ќе ја оневозможи изградбата на атомска бомба.
Победата е единствената рационална цел на секоја разумно започната војна. Земја која сака победа, користи воена сила за да постигне јасно дефинирана цел, и потоа ги собира и употребува сите потребни средства за тоа.
Долготрајните конфликти на Америка во последните три декади произлегоа од фактот што лидерите или не си поставија прашање „Каква би била нашата победа?“, или не ги обезбедија средствата за вистинска победа.
Трамп, за разлика од Џорџ В. Буш и Барак Обама во Ирак и Авганистан, јасно знае што сака – да ја елиминира иранската способност за развој на нуклеарно оружје и со преговори да осигура дека актуелниот режим никогаш повеќе нема да се обиде да дојде до такво оружје.
Во саботата Трамп порача дека ќе продолжи ако Иран не попушти. Тој најави и „други цели“ ако режимот реши да го продолжи конфликтот.
Веројатни следни цели се иранските поморски бази на Персискиот Залив и напади врз воени и владини објекти на југот од Иран – делови до кои Израел нема редовен пристап. Овие чекори бараат време и континуиран притисок.
Иран веќе се закани дека ќе го блокира Ормузскиот теснец, низ кој минува значителен дел од светската нафта. Можно е и да нападне инфраструктура за нафта и гас во соседните арапски држави, со цел да ги исплаши за да извршат притисок врз Америка.
Трамп сега мора да покаже цврстина – откако еднаш влегол во конфликтот не може да отстапи, особено по повлекувањето на Америка од Авганистан. Мора да покаже дека Америка има трпеливост и сила да ги принуди своите противници да попуштат.
Картата што Трамп може да ја одигра е закана да ја уништи иранската нафтена индустрија и транспортот. Иран не може да преживее без извоз на нафта и гас; уништувањето на овие капацитети би го приморало режимот да одлучи – нуклеарно оружје или опстанок.
Таквата закана, се разбира, ќе ги потресе светските нафтени пазари. Цените за нафта би се зголемиле доколку Иран сериозно се закани да го затвори теснецот или нападне објекти во соседството. Ако Америка започне да ја уништува индустријата на Иран, цените можат драстично да пораснат.
Иако Трамп не сака овој развој, иранските лидери ќе се обидат да ги искористат сите инструменти за да го принудат да се повлече, ако не попуштат на првите притисоци.
Нападите на иранскиот режим врз американските бази во регионот покажуваат дека не се спремни да се предадат – напротив, ќе го тестираат трпението на претседателот со цел да нанесат штета на Америка. Тоа значи дека Трамп ќе мора да одговори со уште посилни удари, што ќе го прошири конфликтот надвор од само нуклеарните цели.
Критичарите предупредуваат дека ова неизбежно води кон промена на режимот и можен влез на американски копнени трупи. Навистина, се чини неверојатно дека нов режим може без отпор да владее по децении диктатура.
Ако дојде до промена на власт во Иран, нема да биде брза и бескрвна како што беше во Источна Европа на крајот на Студената војна. Таму комунистичките режими паднаа бидејќи Советскиот Сојуз не сакаше да ги брани. Тешко е за замислување дека Исламската револуционарна гарда ќе се откаже од оружјето без борба.
Офицерите на Гарда сигурно ќе се сетат како миналата власт на шахот му дозволи на Хомеини да дојде на власт без граѓанска војна, но потоа беа стотици егзекутирани од новиот режим за да се уништи секој отпор. Ако мислат дека ги чека иста судбина, ќе се борат до крај.
Трамп ќе мора да биде внимателен ако се појави граѓанска војна во Иран. Не треба да ја повтори грешката на Џорџ Буш Постариот, кој ги охрабри Ирачаните на бунт против Садам Хусеин по Појасната војна, а потоа не употреби воздушна поддршка за да ги заштити. Ако дојде до бунт, Трамп треба да користи американска воздушна моќ, но без да испраќа трупи на терен.
Ќе мора да внимава и на Русија, Кина и Северна Кореја ако настаните доведат до поголем ангажман на САД. Американската војска е огромна, но не е доволна за повеќекратни конфликти со силни противници. Затоа, дипломатијата мора да оди паралелно со воениот притисок врз Иран.
Кога Трамп ја донесе одлуката да ги нападне Фордоу и другите ирански нуклеарни објекти, испраќајќи јасен сигнал дека нема враќање назад. Отстапување сега би било тежок удар врз угледот и влијанието на САД во светот. Мора да истрае, како што рече Реаган за Студената војна: „Ние победуваме, тие губат.“
Прогласување победа и потпишување договор кој убаво звучи, но не е докажливо спроведлив, само ќе го одложи конечното соочување. Ако САД сериозно веруваат дека нуклеарно оружје во рацете на Иран е неприфатливо, тогаш мора да бидат подготвени и за најризичните чекори.
Ако Трамп го разбира ова, може вистински да донесе мир на Блискиот исток. Ако не, ризикува уште подлабоко да ја вовлече Америка во конфликтите таму. Одлуката што ја носи е исклучително тешка, но на некој начин и едноставна: оди до крај или повлечи се. Да се надеваме дека ќе го избере патот на победата.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
