Додека украинскиот претседател Володимир Зеленски вели дека постои таков и најавува дека Украина и нејзините европски партнери наскоро ќе им ги презентираат на Соединетите Американски Држави „прочистени документи“ за мировен план за завршување на војната со Русија, анализата на колумнистот на „Вашингтон пост“, Дејвид Игнатиус, во среда, наведува дека контурите на одржлив мировен договор за Украина се веќе видливи и дека на почетокот на текстот тој дава, како што е наведено, едноставен опис за тоа како треба да изгледа мирот во Украина.
Според овој концизен опис, како што пишува Игнатиус, Украина би била суверена држава чии граници се заштитени со меѓународни безбедносни гаранции, која е дел од Европската Унија и ја обновува својата економија со големи инвестиции од Соединетите Американски Држави и Европа.
И покрај грубите преговарачки тактики на претседателот Доналд Трамп и, како што истакнува авторот, неговото необјасниво фаворизирање на рускиот агресор, се чини дека таков договор се приближува, според она што Игнатиус вели дека го слуша од своите извори - американски, украински и европски функционери.
Трамп сè уште може да уништи сè
Сепак, се додава дека Трамп сè уште може да уништи сè ако продолжи да врши притисок врз украинскиот претседател и неговите европски сојузници во иста мера како што врши сега, до тој степен што тие би сакале да одлучат да ја продолжат војната, и покрај ужасната цена.
Тоа, забележува авторот, би било лошо за сите, и затоа, верува Игнатиус, ова е моментот во кој Трамп треба да ги увери Украина и Европа, наместо да се обидува да ги принуди на договор.
Трамп треба да склучи разумен договор што ќе трае. Во спротивно, може да остане без ништо, а овој ужасен конфликт може да влезе во уште поразорна фаза.
Склоноста на Трамп кон Кремљ во Стратегијата за национална безбедност објавена од Белата куќа минатата недела дополнително ги искомплицира преговорите, и се чини дека тој сака да се позиционира на еднаква дистанца помеѓу демократска Европа и автократска Русија, „со цел да се намали ризикот од конфликт меѓу Русија и европските држави“, како што се наведува во документот.
Но, таквиот еднаков третман на пријателите и непријателите, предупредува Игнатиус, нема никаква смисла стратешки или морално и е од вистинска загриженост за Европа.
Сепак, и покрај оваа нестабилна основа, мировните напори на Трамп покажуваат одреден потенцијал. Американските преговарачи Џаред Кушнер и Стив Виткоф се бизнис магнати, а не дипломати, но се чини дека разбираат дека најдобрата заштита за Украина е комбинација од обврзувачки безбедносни гаранции и иден економски просперитет, и дека целиот мировен пакет ќе пропадне ако Зеленски не успее да им го „продаде“ на своите храбри, но исцрпени сограѓани.
Како Трамп врши притисок врз Зеленски?
Висок европски функционер за POLITICO изјави: „Русите имаат желба, а Американците разгледуваат како да го остварат тоа“.
Повикувајќи се на информации добиени од украински функционер, Игнатиус вели дека преговарачкиот пакет вклучува три документи - мировен план, безбедносни гаранции и план за економско закрепнување. Сепак, преговорите се далеку од завршени, а Украина и нејзините европски сојузници планираат да објават заеднички сет амандмани во среда.
Игнатиус, сепак, ги наведува некои од основните идеи што се разгледуваат, барем според неговите американски и украински извори. Овие функционери зборуваат за вкупно седум клучни точки.
Седумте клучни точки
1. Украина би се приклучила на Европската Унија уште во 2027 година. Овој забрзан пристап ги загрижува некои членки на ЕУ, но администрацијата на Трамп верува дека противењето од Унгарија, најголемиот противник на Киев меѓу членовите, може да се надмине. Членството би ја зголемило трговијата и инвестициите, но можеби поважно, би ја принудило Украина да се справи со широко распространетата култура на корупција во државните претпријатија.
Во суштина, оваа војна се води околу тоа дали Украина може да стане европска земја. Владимир Путин ја мрази самата идеја за тоа, опседнат со своето мистично верување дека Русија и Украина се едно. Брзото членство на Украина во ЕУ, верува Игнатиј, се чувствува како победа.
2. Соединетите Американски Држави би обезбедиле безбедносни гаранции за заштита на Украина по линиите на Член 5 на НАТО во случај Русија да го прекрши договорот. Украина сака САД да потпишат таков договор и да го ратификува Конгресот, додека европските земји би потпишале посебни гаранции. Работна група на САД и Украина моментално работи на деталите, вклучително и колку брзо би реагирале Украина и нејзините сојузници во случај на руско прекршување на договорот.
Американскиот кредибилитет на овие гаранции, истакнува авторот, е делумно поткопан од наративот во Националната безбедносна стратегија што звучи како да го поткопува сојузот на НАТО врз кој се темелат овие гаранции. Сепак, тимот на Трамп тврди дека е посветен на продолжување на американската разузнавачка поддршка за Украина, што Игнатиус го наведува како клучен фактор за безбедноста.
3. Суверенитетот на Украина, како што е замислен, би бил заштитен од какво било руско вето или забрана, но преговарачите сè уште се борат со чувствителни прашања како што се ограничувањата на големината на украинската армија. Се разгледува почетниот предлог на САД за зголемување на силата од 600.000 на 800.000 војници, приближно колку што би имала мирновременската војска Украина по војната. Сепак, Киев отфрла какво било формално уставно ограничување, додека Русија го бара тоа. Од друга страна, без оглед на номиналната големина на војската, официјалните лица велат дека може да има дополнителни сили, како што е Националната гарда.
4. Демилитизирана зона (ДЗЗ) би била воспоставена по целата линија на прекин на огнот, од Донецката област на североисток до градовите Запорожје и Херсон на југ. Зад оваа демилитаризирана зона, би имало подлабока зона каде што би било забрането тешкото оружје. Линијата би била строго контролирана, слично на демилитаризираната зона што ги дели Северна и Јужна Кореја.
Демилитизираната зона (ДЗЗ) би била воспоставена по целата линија на прекин на огнот, од Донецката област на североисток до градовите Запорожје и Херсон на југ. Зад оваа демилитаризирана зона, би имало подлабока зона каде што би било забрането тешкото оружје. Линијата би била строго контролирана, слично на демилитаризираната зона што ги дели Северна и Јужна Кореја. 5. „Размена на територија“ би била неизбежен дел од договорот, но Украина и САД сè уште преговараат за тоа како би се повлекле границите. Русија бара Украина да предаде околу 25 проценти од регионот Донецк што останува под контрола на Киев, додека тимот на Трамп верува дека Украина ќе го изгуби поголемиот дел од таа територија во следните шест месеци борби и дека треба да се направат отстапки сега за да се избегнат дополнителни жртви.
5. Американските преговарачи се обидоа да најдат различни формули за да ја направат оваа отстапка поприфатлива за Зеленски. Една идеја е зоната на повлекување да се демилитаризира. Украинскиот претседател во понеделник нагласи дека нема „законско право“ да предаде територија на Русија. Еден начин да се заобиколи ова, вели Игнатиус, е корејскиот модел - Јужна Кореја сè уште го бара целиот Корејски полуостров, вклучително и Северна Кореја.
6. Нуклеарната централа Запорожје, најголемата во Европа, повеќе нема да биде под руска окупација според договорот. Преговарачите ја разгледуваат можноста САД да го преземат управувањето со нуклеарниот објект. Колку и да звучи необично, идејата им се допаѓа на некои украински функционери бидејќи присуството на САД би обезбедило прва линија на одбрана од руската агресија.
7. Како последна точка, се вели дека администрацијата на Трамп ќе се обиде да ги поттикне инвестициите и економскиот развој во Украина. Еден извор на средства би бил повеќе од 200 милијарди долари руски средства замрзнати во Европа. Преговарачите на Трамп веќе предложија да ѝ се дозволи на Украина да користи 100 милијарди долари од тоа како заем за репарација, со можност за зголемување на таа сума.
Пристапот „сега или никогаш“ би бил најголемата грешка
Долгорочниот двигател на реконструкцијата би биле американските инвестиции. Американците разговараат со Лари Финк, извршен директор на финансискиот гигант БлекРок, за оживување на план за Фонд за развој на Украина што би привлекол 400 милијарди долари за реконструкција, со учество на Светската банка.
Но, Трамп сака слични инвестициски иницијативи за Русија. Премисата на Кушнер и Виткоф, искусни бизнисмени, е дека земјите што тргуваат и сакаат просперитет не водат војна. Иако Игнатиус предупредува дека подемот на нацистичка Германија во 1930-тите, како и растечката закана од Кина денес, го предизвикале тој оптимизам, авторот тврди дека таквата формула е сè уште разумна.
Наместо да се обидуваат да го принудат Зеленски на договор, преговарачите на Трамп треба да соработуваат со европските сојузници за да создадат пакет безбедносни гаранции и економски стимулации што ќе бидат доволно привлечни за Украинците да ја проголтаат горчливата пилула за откажување од делот од Донецк што Русија не успеа да го освои. Во спротивно, Украинците ќе продолжат да се борат.
Најголемата грешка што Трамп може да ја направи, заклучува тој, е да инсистира на пристап „сега или никогаш“, бидејќи тоа не е начинот на кој функционира дипломатијата или добриот бизнис.
„Како што забележа Трамп пред неколку децении: „Најлошото нешто што можете да го направите во бизнисот е да изгледате очајно. Потоа другата страна мириса на крв и готово.“ Трамп треба да направи разумен договор што ќе трае. Во спротивно, може да остане без ништо, а овој ужасен конфликт може да влезе во уште поразорна фаза“, заклучува Дејвид Игнатиус во Вашингтон пост.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
