САД и Кина се во опасен трговски конфликт. Двете најголеми економии во светот се казнуваат меѓусебно со царини, а Доналд Трамп бара самиот Пекинг да бара договор со неговата администрација.
Иако Кина зависи од САД како речиси неопходен пазар за извоз на индустриски производи, експертите предупредуваат дека Вашингтон не треба да ја потценува способноста на Пекинг да се спротивстави на тактиките на принуда што ги користи Трамп, пишува „Фајненшл тајмс“ во анализа на ситуацијата.
Преговарачката моќ на Кина лежи во комбинација од централизирана политичка контрола, сè поразновидни извозни пазари и речиси монополска позиција во производството на стратешки важни суровини, вклучувајќи ги и ретките метали. Единственото прашање е колку Кина може да ја искористи оваа предност без да ја загрози сопствената економија.
Кина може полесно да го замени американскиот увоз отколку што Америка може да го замени кинескиот
Минатата година, Кина имаше трговски суфицит од речиси 300 милијарди долари со САД, а околу 15 проценти од целиот кинески извоз отиде на американскиот пазар. Тарифите од 145 проценти на Трамп би можеле да му нанесат сериозни загуби на Пекинг.
Но, меѓународните економисти истакнуваат еден клучен факт: Кина може полесно да го замени американскиот увоз отколку што САД можат да го заменат кинескиот.
Извозот на САД во Кина претежно се состои од земјоделски производи како што се соја, памук, говедско месо и живина, т.е. стоки со ниска додадена вредност. Од друга страна, кинескиот извоз во САД вклучува електроника, машини и преработени минерали, кои се значително посложени стоки.
Професорката по меѓународна економија Марта Бенгоа од Градскиот универзитет во Њујорк вели дека САД и Кина сè уште се силно меѓузависни, но дека ризикот го става поголемиот дел од товарот на американската страна.
„Зависноста на САД од Кина е поголема бидејќи Кина може полесно да најде други извори за земјоделски производи, додека на САД им е потешко да ја заменат електрониката и машините. Пекинг веќе купува соја од Бразил, на пример, што му дава одредена предност“, рече Бенгоа.
Јасно е дека војната влијае и на Кина
Покрај тоа, слабеењето на доларот го направи американскиот увоз поскап.
Сепак, трговската војна влијае и на Кина, особено на увозот на високотехнолошки производи од САД, како што се делови за авиони, лекови и полупроводници, иако Вашингтон веќе се обиде да го ограничи пристапот на Кина до чипови во последниве години. Голем број американски компании се длабоко вклучени во кинеските синџири на снабдување.
Аналитичарите на „Голдман Сакс“ проценуваат дека помеѓу 10 и 20 милиони кинески работници се изложени на работни места поврзани со извозот во САД. Како што истакнаа минатата недела, комбинацијата од екстремно високи царини, намалување на извозот и забавување на глобалната економија претставува сериозен притисок врз кинеската економија и пазарот на трудот.
Увозни заобиколувања
Откако Вашингтон воведе секторски тарифи за челик, алуминиум, соларни панели и машини за перење за време на првиот мандат на Трамп, Кина се обидува да ја намали својата зависност од американските потрошувачи. Уделот на кинескиот извоз во вкупниот увоз на САД се намали од 21 процент (2016) на 13,4 проценти минатата година, според официјалните податоци на САД.
Во исто време, кинеските производители го преместуваат производствениот капацитет во земјите од Југоисточна Азија како што се Виетнам и Камбоџа, каде што ја користат предноста на поевтината работна сила и намалената изложеност на американските царини. Кинескиот извоз во Виетнам скокна за 17 проценти во март, според новите податоци.
Сè уште не е познато колку Трамп ќе биде решен да го затвори тој „заден канал“ за кинескиот извоз. Виетнам, кој моментално има трговски суфицит од 124 милијарди долари со САД, се соочува со закана од „реципрочна“ царина од 46 проценти, иако нејзината имплементација моментално е одложена за 90 дена.
„Им се дава на двете страни 90 дена да се обидат да најдат решение“, рече Алисија Гарсија Хереро, главен економист за Азиско-пацифичкиот регион во француската банка Натиксис и виш соработник во Институтот Бругел.
„Кина е исклучително отпорна“
Дури и ако кинескиот извоз во САД биде целосно запрен, таа проценува дека тоа нема да има катастрофални последици за кинеската економија. Земјата минатата година порасна за 5 проценти, а дури 1,5 процентни поени од тој раст доаѓаат од трговски суфицит од речиси 1 трилион долари.
„Кина е огромна економија и е исклучително отпорна“, вели Гарсија Хереро.
Финансиска предност
Некои аналитичари предупредуваат дека обидите на Кина да го пренасочи вишокот капацитет кон пазари како ЕУ, Индија и земјите од глобалниот југ би можеле да предизвикаат негативна реакција.
„Поради вишокот стоки што Кина ќе се обиде да ги пласира на пазарот, можеме да очекуваме другите земји да реагираат за да спречат поплавување на пазарот“, рече Алекс Капри, предавач на Националниот универзитет во Сингапур.
Кина добива дополнителна моќ од големите количини на американски државен долг што ги поседува. Теоретски, Пекинг би можел да продава обврзници за да ја намали изложеноста. Ова би можело да ја доведе во прашање довербата во американските инвестиции и дополнително да ја намали вредноста на доларот и американските обврзници.
Зерлина Зенг, раководител на стратегијата за кредитни пазари во Азија во CreditSightsu, предупредува дека таков потег би ѝ наштетил и на Кина, токму поради големината на нејзините инвестиции во американскиот долг: „Сепак, очекуваме дека Кина ќе продолжи да ги диверзифицира своите девизни резерви деноминирани во долари кон други валути на долг рок“, вели Зенг.
Важни суровини
Покрај тоа, САД се во голема мера зависни од Кина за ретки земни метали, кои се од клучно значење за модерното производство, вклучително и батерии за електрични возила. Кина контролира повеќе од две третини од светското производство на ретки метали и повеќе од 90 проценти од капацитетот за преработка, што ѝ дава стратешка предност.
Кога Трамп го воведе првиот пакет царини, тој ги изземаше критичните суровини, признавајќи ја чувствителноста на американската индустрија. Но, дури и тоа можеби нема да биде доволно ако Кина одлучи да возврати. Минатата недела, Кина воведе контрола на извозот на уште седум ретки метали, вклучувајќи диспрозиум и тербиум, клучни компоненти за млазни мотори и електрични возила.
Кина е помалку подложна на политички притисок од Америка
Иако Кинеската комунистичка партија не е имуна на јавното незадоволство, таа е помалку ранлива на политички притисок од Белата куќа, која веќе мораше да се справи со нестабилноста на берзата и зголемувањето на цените.
Алфредо Монтуфар-Хелу, раководител на Кинескиот центар во американскиот тинк-тенк Конференциски одбор, истакнува дека и покрај сопствените предизвици, Пекинг влегува во овој трговски конфликт со поголема способност да ја стимулира економијата доколку има забавување.
Во исто време, таа има повеќе алатки за манипулирање со домашниот пазар, што кинеските власти внимателно го следат како индикатор за социјална стабилност и економски расположение. Во последните недели, државата силно интервенираше, а таканаречениот „национален тим“ од државни институции се координираше за да ги поддржи цените на акциите.
„САД чувствуваат поголем притисок во моментов“
Сепак, властите се исклучително чувствителни на незадоволството на јавноста. Крајот на тригодишните ограничувања поради Ковид во 2022 година следеше многу брзо по протестите во поголемите кинески градови.
„Само според реакцијата на пазарите, би рекол дека во моментов САД чувствуваат поголем притисок“, рече Џулијан Еванс-Причард, главен економист за Кина во „Капитал економикс“. „САД се под поголем притисок да седнат и да преговараат.“
Но, првите знаци на трговска војна, како што се доцнењата во испораката на пратки од кинеските пристаништа, сè уште не се прелеале во отворено незадоволство во јужните индустриски региони на Кина.
„Не сум сретнал ниту една личност, дури ни производители директно погодени од царините, која го обвинува Пекинг“, рече странски индустријалец од покраината Гуангдонг, додавајќи: „Расположението што го видов е попркосно. Мислам дека кинеските власти сега ја претвораат целата ситуација во прашање на национална гордост“.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
