Александар Втори Николаевич бил цар на Русија од 1855 до 1881 година. Историјата го памети како реформатор кој спровел значајни општествени и политички промени, вклучително и укинувањето на крепосништвото. Неговото владеење е обележано со модернизација на Русија, но и со геополитички одлуки што имаа далекусежни последици, вклучувајќи ја и продажбата на Алјаска на Соединетите Американски Држави во 1867 година.
Доаѓањето на престолот и првите реформи
Александар II. Роден е на 29 април 1818 година во Москва како најстар син на царот Николај I и царицата Александра Фјодоровна. Неговото образование било темелно, а како наследник на престолот, бил подготвен да владее уште од млада возраст. Тој седнал на престолот на 2 март 1855 година, во средината на Кримската војна (1853-1856), која ги разоткрила внатрешните слабости на Русија и укажала на потребата од реформи.
Сфаќајќи дека Русија мора да ги модернизира своите социјални и економски структури, Александар II. започнал серија реформи. Најважното од нив е укинувањето на крепосништвото во 1861 година, со кое се ослободиле повеќе од 23 милиони кметови. Покрај тоа, тој го реформирал судството во 1864 година, воведувајќи независни судови и пороти, а во исто време воспоставил систем на локална самоуправа (земства), кој им обезбедил ограничена административна автономија на покраините и градовите.
Тој, исто така, ја спровел воената реформа од 1874 година, со која се вовела општа воена служба за сите општествени класи, се скрати времетраењето на воената служба и се модернизираше армијата. Инфраструктурните реформи вклучувале изградба на железничка мрежа, што ја подобри поврзаноста на огромната руска територија.
Продажба на Алјаска – геополитичка и економска одлука
Една од најзначајните одлуки на Александар II. На меѓународно ниво е продажбата на Алјаска на Соединетите Американски Држави во 1867 година. Русија ја поседувала Алјаска уште од 18 век, но таа територија била ретко населена и тешка за одбрана.
По Кримската војна, Русија се нашла во финансиски тешкотии, а одбраната на оддалечената Алјаска од евентуален британски напад од Канада изгледала речиси невозможна. Покрај тоа, трговијата со крзно - која била главен извор на приход во регионот - била во опаѓање поради прекумерен риболов.
Во овој контекст, руската влада одлучила да ја понуди Алјаска на продажба на Соединетите Американски Држави. Министерот за надворешни работи на Русија, Александар Горчаков, и рускиот претставник во Вашингтон, Едуард де Штокл, започнале преговори со американскиот државен секретар, Вилијам Сјуард. Договорот беше постигнат на 30 март 1867 година, а САД ја купија Алјаска за 7,2 милиони долари, што е приближно 0,88 долари по хектар.
Во тоа време, купувањето на Алјаска им изгледало бесмислено на многу Американци, па затоа го нарекувале „Сјуардовата глупост“ и „Сјуардовиот глечер“. Но, подоцнежните откритија на злато, нафта и други природни ресурси покажале дека оваа набавка била исклучително профитабилна за Соединетите Американски Држави.
Подоцнежното владеење и атентатот
Иако Александар II. спровел значајни реформи, со текот на времето револуционерните движења се засилиле во Русија, незадоволни од неговото владеење и ограничениот дострел на реформите. Популистичките револуционери, познати како „народници“, кои се залагале за радикални општествени промени, биле особено активни.
По неколку неуспешни обиди за атентат, на 13 март 1881 година, Александар II. бил убиен во Санкт Петербург во бомбашки напад извршен од организацијата „Народна волја“. Неговата смрт го означила крајот на реформистичкиот период во Русија, а неговиот наследник, Александар III, следел пат на реакционерна политика, отфрлајќи многу од реформите на својот татко.
Александар II. останува запаметен како еден од најважните руски императори, реформатор кој ја модернизирал Русија и се обиде да ја доближи до западните стандарди. Неговата одлука да ја продаде Алјаска била стратешки оправдана во тоа време, иако подоцна се покажа дека територијата има огромна вредност. И покрај големите реформи, неговото владеење е обележано со растечка политичка нестабилност, што на крајот доведе до неговиот трагичен крај.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
