Нарекувајќи го 2 април „Ден на ослободувањето“, американскиот претседател Доналд Трамп објави нови царини за американските трговски партнери, кои ги потресоа светските пазари. Ова е најголемиот пресврт во меѓународниот трговски поредок од крајот на Втората светска војна.
Еве пет клучни точки од долгоочекуваната објава:
1. Царина до Европската унија
Трамп најави дека Европската унија ќе биде погодена со царини од 20 отсто за сите увезени стоки, нарекувајќи го Брисел „многу тежок трговец“.
Американскиот претседател тврдеше дека ЕУ наплаќа ефективна стапка од 39 отсто на американскиот увоз, па САД ќе возвратат со 20 отсто.
„Кога мислите на Европската унија, мислите дека тие се многу пријателски расположени. И нè тепаат нас. Тоа е толку патетично“, рече Трамп. „Ќе им наплатиме околу половина.
Трамп го наведе „прекумерниот“ данок од 20 отсто како причина за таргетираната царинска политика кон ЕУ, што, како што тврди, „ги става американските производи во неповолна положба“.
Претседателот, исто така, ги истакна забраните на ЕУ за увоз на пилешко и ограничувањата за автоделови.
„Европската унија го забранува увозот на повеќето американска живина“, рече тој. „Тие ни велат дека сакаат да ги испратат своите автомобили, сакаат да ни испратат сè, но не се подготвени да преземат ништо што ќе им понудиме.
Трамп воведе царини од 10 отсто на увозот од целиот свет и остри дополнителни давачки за клучните трговски партнери.
2. Основна царина од 10 проценти
Трамп најави дека за сите земји ќе се применува основна царина од 10 проценти, а износите ќе бидат зголемени за земјите што тој ги опиша како „лоши актери“.
„Ова е нашата декларација за независност“, рече Трамп за време на неговиот говор во градината на розите во Белата куќа, прогласувајќи го „Денот на ослободувањето“.
„Ќе воспоставиме минимална основна давачка од 10 проценти.
Некои земји се исто така погодени од повисоки царини: Јапонија со 24 отсто, Јужна Кореја со 25 отсто и Индија со 26 отсто.
За да ги воведе царините, Трамп прогласи национална економска вонредна состојба. Тој тврди дека царините ќе донесат стотици милијарди долари годишен приход.
Иако Трамп вети дека ќе ги врати фабриките и работните места во САД како резултат на овие мерки, неговите потези носат ризик од нагло економско забавување и гнев кај потрошувачите и бизнисите.
3. Автомобили и автоделови
Непосредно пред говорот пред Белата куќа, администрацијата на Трамп потврди дека глобалната царина од 25 отсто за автомобилите ќе стапи на сила на полноќ по Вашингтон.
Царините за автомобилите ќе стапат на сила во 12:01 часот по средноевропско време, додека тарифите за автоделови ќе бидат имплементирани на 3 мај, според официјалниот американски регистар.
Белата куќа му нареди на Одделот за трговија да воспостави процес во рок од 90 дена за додавање нови автоделови на списокот на производи кои подлежат на царини. Некои од овие додатоци беа побарани од самите американски производители.
Сегашната листа вклучува десетици царини за делови како што се мотори, трансмисии, погонски агрегати и електрични компоненти, како и други делови како што се цревата за сопирачките.
Домашните производители ќе можат да поднесат барања за додавање нови делови на листата, се вели во соопштението за печатот.
4. Кина, Виетнам и Тајван
Трамп рече дека како одговор на кинеската царина од 67 отсто за американските производи, САД ќе воведат царина од 34 отсто за кинескиот увоз.
Претседателот објасни дека новите царини за Кина се воведени за да се спротивстават на трговските бариери, како што се оние за месото, житарките и млечните производи, како и манипулациите со валутата.
За време на неговиот прв мандат, Трамп го обвини Пекинг за намерно девалвирање на неговата валута за да стекне конкурентна предност.
Објаснувајќи ја одлуката да се наплаќа на Кина половина од ефективната стапка што Пекинг ја применува за американските производи, Трамп рече: „Тие ни наплаќаат, ние им наплаќаме, но им наплаќаме помалку. Како може некој да биде лут?“
Работниците ги полираат машините во работилницата на фабриката што произведува челични машини за извоз, во Хангжу, провинцијата Жеџијанг во источна Кина, Џејд Гао/АФП Трамп потоа го пофали кинескиот претседател Кси Џинпинг, велејќи дека „ги користел своите претходници“.
„Тие не искористија неверојатна предност и јас ги ценам поради тоа“, рече тој. „Тие точно знаат што се случува и ... повеќето од нив велат дека е време САД да направат нешто“.
Виетнам, чиј народ, според Трамп, се „одлични преговарачи“, е погоден со една од најтешките царини - 46 отсто, околу половина од ефективната стапка од 96 отсто што Виетнам ги наплаќа американските производи.
Трамп, исто така, најави царина од 32 отсто за Тајван, што е половина од стапката што Тајван важи за САД. Тој ја посочи доминацијата на Тајван во индустријата за микрочипови како главна причина за загриженост.
„Порано држевме 100 отсто од пазарот; сега се е во Тајван“, рече тој, додавајќи дека неговиот министер за животна средина работи на договор според кој тајвански производител на чипови ќе отвори фабрика во САД.
5. 10 отсто за најблиските сојузници
Трамп воведе царина од 10 отсто за сите стоки увезени од Обединетото Кралство во Соединетите држави. Трамп постави минимална тарифна стапка од 10 отсто за увоз од странство, што значи дека британските стоки ќе бидат оданочени со 10 отсто - исто како и ефективната тарифна стапка што Велика Британија ја наплаќа за американските стоки „Обединетото Кралство, 10 отсто, ние ќе го правиме истото“, рече Трамп, покажувајќи ја британската влада.
„Останете смирени и посветени“ на постигнување договор што ќе ги ублажи ефектите од тарифите објавени од Трамп.
Што велат експертите, аналитичарите и политичките противници?
Во традицијата на реалити телевизијата, победниците и губитниците на „Денот на ослободувањето“ на Трамп беа чувани во тајност до последен момент, пишува аналитичарката Џенет Дејли за Телеграф. И покрај фактот што се однесува на новите технологии, ова е, всушност, ветување за заживување на 'Рѓосувачкиот појас (индустриски регион во североисточниот и средниот запад на Соединетите Американски Држави, кој некогаш беше срцето на американската тешка индустрија, а подоцна доживеа економски пад), а особено автомобилската индустрија, чијшто неуспех, според Трамп, е предизвикан од нелојална конкуренција и нема никаква врска со фактот дека американските многумина претпочитаат странски автомобили.
Одговорот мора да биде едноставен - принудете ги странските производители да го преселат производството во САД. Тоа е процес кој ќе трае со години, ќе вклучува изградба на нови погони и воспоставување нови синџири на снабдување, заклучува Дејли.
„Се чини дека Трамп намерно ја напушта американската хегемонија, оставајќи им ја на другите, првенствено Кина, да ја заземат позицијата на САД во светот. Веројатноста за целосна глобална рецесија штотуку се зголеми за неколку степени“, ќе напише аналитичарот Џереми Ворнер.
Но, има и многу во САД кои мислат дека царините се одлична работа. За апологетите, тарифната политика на Трамп е насочена кон обнова на економската отпорност и вдишување нов живот во американското производство. Станува збор за враќање на корозивниот ефект на децениската глобализација врз високо платените американски работни места и убедување на странските производители наместо тоа да отворат продавници во САД. Трамп веќе може да укаже на успеси во овој поглед. Apple, чии производи до сега главно се произведуваа во Кина, најави инвестиции од 500 милијарди долари во следните пет години, вклучително и нови фабрики во Тексас.
Голем број други технолошки гиганти, исто така, ветија 500 милијарди долари инвестиции во програмата, наречена „Ѕвездена порта“, за да ги задржат САД во првите редови на развојот на вештачката интелигенција. Taiwan Semiconductor Manufacturing Company, водечка мултинационална компанија за производство и дизајн со договор за полупроводници, во меѓувреме вети 130 милијарди долари инвестиции во најсовремени производствени капацитети во САД. И во потегот јасно поврзан со царината на Трамп од 25 отсто за сите увезени автомобили, јужнокорејскиот Hyundai ќе инвестира 21 милијарда долари во поставување производствени капацитети во САД, вклучително и речиси 6 милијарди долари за нова фабрика за челик во Луизијана.
Од друга страна, многумина во Демократската партија не го напуштаат наративот „Доналд Трамп е Адолф Хитлер“ и веруваат дека овој потег е намерно дизајниран да создаде хаос и рецесија и да ја постави сцената за транзиција на американското општество од демократија во автократија. „Трамп создава нестабилност за да може да го оправда донесувањето вонредни овластувања“, вели сенаторот Крис Марфи.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
