Кога американскиот претседател Доналд Трамп ја презеде функцијата на почетокот на јануари, европските лидери знаеја дека ги чекаат предизвици. Но, тие не можеа да ја предвидат ниту брзината ниту обемот на промената во американската надворешна политика.
Само неколку недели подоцна, односите со клучен сојузник беа потресени до срж. Прашањето што почна да се поставува сè погласно беше: Дали Америка сега е закана, а не партнер?
Во февруари, серија одлуки и изјави на Трамп ги потресоа безбедносните темели на Европа. Во Берлин и Варшава, политичарите ги менуваа одбранбените стратегии преку ноќ, а дипломатите очајно се обидуваа да го спасат поредокот што постои од крајот на Втората светска војна, пишува Политико.
Шок поради Украина
Првата бомба беше фрлена кога американскиот министер за одбрана Пит Хегсет на состанокот на министрите за одбрана на НАТО во Брисел изјави дека Украина мора да го заборави враќањето на границите од 2014 година. Тој го нарече тоа „илузија“ и јасно стави до знаење дека членството во НАТО не е опција во блиска иднина.
Само неколку часа подоцна, протекоа информации за повикот на Трамп со Владимир Путин. Во објава на Truth Social, Трамп откри: „Се согласивме тесно да соработуваме. Нашите тимови веднаш започнуваат преговори и наскоро ќе го информираме претседателот Зеленски за разговорот“.
Европските претставници, според „Политико“, биле особено загрижени бидејќи реториката на Трамп сè повеќе наликувала на онаа на Москва. Меѓу тие тврдења беше и она дека „Украина сама ја започна војната“.
По разговорот на Трамп со Путин, Русија започна жесток напад: 140 беспилотни летала, артилериски напади врз Херсон и воздушни напади врз Запорошката област.
Говорот на Ванс
На Минхенската безбедносна конференција, потпретседателот на САД, Џ. Д. Венс, предизвика дополнителен шок. Во својот прв јавен настап на меѓународната сцена, тој ги обвини европските влади за игнорирање на волјата на народот, верската слобода и нелегалната миграција. „Заканата од која најмногу се плашам во врска со Европа не е Русија, Кина или кој било надворешен актер. Вистинската закана доаѓа одвнатре“, рече тој.
Публиката беше без зборови, а еден поранешен американски функционер коментираше: „Сите останаа без зборови. Беше ужасно.“
Еден ден по говорот на Ванс, полскиот министер за надворешни работи Радослав Сикорски откри дека францускиот претседател Емануел Макрон свикува вонреден самит во Париз. Состанокот се одржа на 17 февруари, а потоа уште два дена подоцна. Макрон и британскиот премиер Кир Стармер ја презедоа иницијативата и почнаа да лобираат за мировен план.
На состанокот присуствуваа Франција, Полска, Германија, Италија, Шпанија, Обединетото Кралство, Холандија, Данска и високи претставници на ЕУ. Сепак, претставниците на балтичките држави не беа поканети.
Кавгата меѓу Трамп и Зеленски
Стармер го подигна влогот објавувајќи ја својата подготвеност да испрати британски војници во Украина како мировници. „Никогаш не помисливме дека ќе мора да кажеме дека мора да бидеме независни од Америка“, рече Фридрих Мерц, идниот германски канцелар.
Кон средината на февруари, Трамп брутално го навреди Володимир Зеленски: „Требаше да го решиш порано. Ти ја започна војната. Можеби си и диктатор без избор“, рече тој, повторувајќи ги ставовите на Кремљ.
И покрај сè, Зеленски ја прифати поканата за Вашингтон. Во 40-минутен учтив разговор со Трамп и Венс, тој инсистираше на безбедносни гаранции за Украина - предизвикувајќи експлозивна расправија. Еден француски амбасадор коментираше: „На човечко ниво... ништо повеќе не е свето“.
Зеленски пристигна во Лондон следниот ден, каде што на вратата на Даунинг стрит го пречека Кир Стармер. Британскиот премиер и Макрон го искористија самитот во Лондон за да го објават формирањето на „коалиција на оние што се волни“ - земји што ќе се обидат да преговараат за мировен план и да му го презентираат на Трамп.
Поправање на раскинати врски
По состанокот, Зеленски се сретна со кралот Чарлс III. Американските претставници наводно биле огорчени од „парадата на љубовта“, а британската влада почувствувала притисок да ја принуди Украина на преговарачка маса.
На крајот на денот, Зеленски даде 72-минутно интервју во кое рече дека „мирот е многу, многу далеку“. Следниот ден, Трамп ја суспендираше воената помош за Украина.
Во деновите што следеа, Макрон и Стармер се обидоа да ги поправат односите меѓу Трамп и Зеленски. Француски дипломати помогнаа во составувањето на писмото за помирување што Зеленски му го испрати на Трамп.
Иако беше договорено привремено 30-дневно примирје, кое се однесуваше само на цивилната и енергетската инфраструктура, војната не запре. Потоа Трамп го насочи вниманието од Украина кон царините, а односите меѓу Европа и САД останаа длабоко затегнати.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
