По големата криза од 2008 година, кинеската стимулативна програма му помогна на Западот да се опорави. Овој пат со новите состојби, сепак, закрепнувањето на Кина по КОВИД е несигурно.
Кина ги повлекува своите инвестиции во хартии од вредност и прави директни инвестиции во Африка и подготвува повеќегодишна нова фаза на раст. Го зголемува производството на оружје, а дел се пренасочува кон зголемување на независноста во прехранбената индустрија, во случај да дојде до уште поголема криза, особено кризата околу Тајван.
Не и се допаѓа конфликтот меѓу Русија и Украина, би сакала да се реши што е можно поскоро за да може да се фокусира на решавање на нејзините проблеми. Тие, Кинезите се мудри луѓе и согласно нивната култура не зборуваат многу и прават многу. Повеќе играчи учествуваат во иднината на кинеските планови, сега многу од нив ја играат светската игра која понекогаш и не е согласно онтересите на Кинезите. Русија, Кина, Индија иако навидум цврсти сојузници - ја играат играта за меѓусебна доминација, но Кинезите сметаат дека ќе се појави и некоја друга земја со која ќе склучиат партнерство
Со посредување во клучниот договор меѓу Саудиска Арабија и Иран, а потоа презентирајќи мировен план за Украина, кој, за волја на вистината, не и се допадна на ниту една страна, Кина покажа дека нејзините амбиции се да го потврди својот статус на суперсила и да стане главен мировен посредник во глобалната арена станува се поголема.
На многумина им се чини дека Пекинг неодамна се вклучи во глобалната политика, но тоа не е така. Најнаселената земја во светот одамна го шири своето влијание низ светот преку трговија, инвестиции и поволни заеми. Освојува без испукан куршум. Кон тоа придонесе иницијативата „Појас и пат“, усвоена во 2013 година, а навлегувањето на Кина во Африка и Латинска Америка е во тек, што е особен проблем за САД, чие влијание во соседството го поткопуваат.
ПАТОТ НА СВИЛАТА
Колку е голема и значајна иницијативата „Појас и пат“, најдобро зборуваат самите бројки - во неа се вклучени 149 земји, во овие земји се инвестираат 59,5 милијарди долари годишно, додека глобалните инвестиции на Кина од 2005 година достигнаа дури 2.300 милијарди долари. . Благодарение на сето ова, кинеските компании градат патишта и железници низ планетата, учествуваат во ископувањето на некои од најважните руди, барем делумно контролираат многу клучни пристаништа на речиси сите континенти.
- Визиите и активностите за развојот на економскиот појас на патот на свилата и поморскиот пат на свилата за 21 век е иницијатива претставена од претседателот Кси Џинпинг за време на неговата посета на Централна и Југоисточна Азија во 2013 година.
Целта на иницијативата е да промовира уреден и слободен проток на економски фактори, многу ефикасна прераспределба на ресурсите и длабока пазарна интеграција преку зголемување на поврзаноста на азискиот, европскиот и африканскиот континент и морињата што ги поврзуваат.
Таа е отворена за сите земји и меѓународни и регионални организации кои меѓусебно се почитуваат и сакаат да имаат оперативни пазари заради заеднички просперитет - се наведува во планот.
- Развојните програми ќе бидат отворени и инклузивни, а не ексклузивни. Тоа ќе биде вистински рефрен во кој сите земји се на рутата, а не само Кина, изјави претседателот Ксии Џинпинг – објави Државниот совет на Кина во 2015 година на својата веб-страница.
Додека многу земји гледаат позитивно на оваа кинеска иницијатива и имаат корист од неа, најголемиот ривал на Кина - САД - ја смета за опасна и се повеќе зборуваат за тоа.
- Предолго, глобалната кампања на Кинеската комунистичка партија (ККП) за влијание и желба за глобална доминација остана незабележана на глобалната сцена. Со цел подобро да се разбере зголеменото влијание на ККП низ светот, Комитетот за надворешни работи на Конгресот на САД, предводен од републиканецот Мајкл Мекол, детално ги анализираше нивните активности и инвестиции, особено преку иницијативата „Појас и пат“.
Истражувањето покажа загрижувачки трендови кои негативно влијаат на светот во секторите како што се трговијата, инвестициите, безбедноста и продажбата на оружје, технологијата... а стекнатата мека моќ и служи на КПК за развој на нејзините надворешно-политички интереси. Во 2013 година, генералниот секретар на ККП Си Џинпинг ја покрена иницијативата „Појас и пат“, која лажно беше претставена како иницијатива за глобален развој и инвестиции.
Во реалноста, тоа е обид да се зголеми влијанието на Кина во светот, притоа поставувајќи ја основата за проекција на глобалната воена моќ. На овој начин, Кина ја проширува својата контрола, негува зависност преку должнички стапици, обезбедува пристап до природните ресурси и стекнува комерцијални објекти кои можат да се користат и за воени цели. И Кина ја проширува својата зависност од нивната технологија, особено онаа со тоталитарни власти - се наведува во извештајот на Комитетот за надворешни работи на американскиот Конгрес.
СТУДЕНА ВОЈНА
Африка доби прилично важна улога во иницијативата „Појас и пат“, а многу експерти сметаат дека тоа би можело да биде своевидна сцена на студена војна меѓу двете најмоќни светски економии - САД и Кина.
– Кинеското Министерство за надворешни работи на 20 февруари објави анализа од 4.000 зборови со наслов „Американската хегемонија и нејзините опасности“. Станува збор за обвинение против наводното американско мешање во внатрешните работи на други земји, нивното заплашување и интервенции кои започнале пред 200 години.
Потоа, на Конгресот на ККП во март, Кси ги обвини САД дека водат невидена глобална политика чија цел е да го запре и потисне развојот на Кина.
Одговорот на САД беше тивок, но соборувањето на кинескиот шпионски балон доведе до ескалација на тензиите. Постојат стравувања дека овие тензии може да ги загрозат африканските и другите земји кои не се на ниту едната страна. На највисоко ниво, и Кина и САД ги искористија самитите со африканските лидери за да ги постават правилата за трговија и инвестиции. Ниту Кина, ниту САД не ја користат Африка за да ја тестираат политичката решителност како што направија САД и СССР кога водеа прокси војна во Ангора во текот на 1970-тите, на пример.
На глобално ниво, меѓусебната економска зависност меѓу САД и Кина ќе биде од суштинско значење за одржливиот развој и просперитетот на двете земји. Претседателите Џо Бајден и Си Џинпинг се посветени на растот на домашните економии. И двајцата сакаат повеќе еднаквост, помалку корупција и поодржлив развој. Се чини дека ниту еден од нив не сака конфликт во Африка - напиша Џон Џ. Стремлоу, професор по меѓународни односи на Универзитетот во Витвотерсранд, за разговор, објави Ројтерс.
Но, без разлика дали се можни прокси војни, борбата за рудното богатство на овој континент е во полн ек. На почетокот на месецот угледниот Financial Times објави текст со наслов „Како Кина победува во трката за африкански литиум“.
- Се работи за повеќе од литиум. Народната Република изгради доминантна позиција кога станува збор за ретките руди клучни за енергетската транзиција, вклучувајќи ги кобалтот, литиумот и другите ретки метали. Западот подготвува стотици милијарди долари за да го достигне. Низ континентот, јасно е дека маршот е веќе изгубен. „Не е страв дека Кина ќе пристигне прва, таа пристигна прва, тоа веќе се случи“, вели Расел Фрајер, извршен директор на компанијата „Критикал металс“ од Лондон – се наведува во текстот.
НЕ КАКО СССР
Не помалку важна е трката за влијание во Латинска Америка, во соседството на најголемиот кинески ривал. На почетокот на годината кинеските власти потпишаа договор со лидерите на Заедницата на државите од Латинска Америка и Карибите (CELAC) за продлабочување на односите во речиси сите сфери на животот. Како дел од овој план, Пекинг ќе го снабдува тој дел од светот со цивилна нуклеарна технологија, ќе развие вселенски програми, ќе изгради 5G мрежа, ќе обезбеди евтини заеми и ќе финансира планови за развој. Беше ветена дури и изградба на училишта, како и финансирање на часови по кинески јазик.
- На регионот му требаат инвестиции, вклучување на други земји, особено партнер со големина на Кина. И Кина гледа да го искористи на начин што ние не го препознаваме, но и со брзина на која не реагираме. Апсолутно постои амбиција на Кина да стане доминантна во Латинска Америка. Предизвици има многу, а секако има и безбедносни и воени интереси. Заканата се зголемува, но таа е од поинаков тип во споредба со онаа што ја претставува Советскиот Сојуз - изјави за Вашингтон испитувачот Матео Хајдар, истражувач во фондацијата Херитиџ.
Според Хозе Кабалјеро, економист во Меѓународниот институт за развојен менаџмент (IMD), се чини дека милијардите долари кинески инвестиции се исплатуваат и политички и економски.
– Неодамна Хондурас објави дека ги прекина дипломатските односи со Тајван, и е една од ретките преостанати земји кои го признаа тој остров како држава. Тоа е победа за Кина. Се чини дека кинеското влијание е насекаде. Пред да отпатува за Москва за да разговара со рускиот лидер Владимир Путин, Кина посредуваше во договорот меѓу Иран и Саудиска Арабија кој ги обнови врските меѓу двете земји. Договорот има потенцијал да ги реши енергетските проблеми на Кина и да ја претвори во глобална поморска и монетарна сила. Сите овие фактори би можеле да доведат до економски раст и да ѝ дадат на Кина статус на велесила - изјави тој за Конверсејшен.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
