Иран и Израел разменија нови напади преку ноќ, еден ден откако Техеран изјави дека нема да преговара за својата нуклеарна програма додека е под закана, а Европа се обиде да води мировни преговори.
Според иранското министерство за здравство, најмалку 430 лица се убиени од почетокот на конфликтот на 13 јуни, а повеќе од 3.500 се повредени.
Израелските одбранбени сили (ИДФ) објавија дека осум ирански беспилотни летала влегле во израелскиот воздушен простор утрово на нешто повеќе од еден час. Израел наведува дека досега во конфликтот се убиени 25 лица, вклучувајќи едно лице кое починало од срцев удар, а 2.517 лица се ранети.
Израелската армија објави дека убила двајца ирански команданти во целни напади, координаторот на Хамас, Саид Изади, и командантот на силите Кудс, Бехнам Шахријари.
Иранскиот министер за надворешни работи, Абас Аракчи, предупреди дека вмешаноста на САД во конфликтот меѓу Израел и Иран би била „многу, многу опасна“.
Директорката на Националното разузнавање на САД, Тулси Габард, изјави дека верува оти Иран би можел да развие нуклеарно оружје „во рок од неколку недели“ и покрај тоа што претходно инсистираше дека Иран не развива нуклеарно оружје.
Трамп вечерва во Белата куќа свикува тим за национална безбедност
Американскиот претседател Доналд Трамп вечерва во Белата куќа, на деветтиот ден од војната меѓу Израел и Иран, ќе свика клучен состанок на својот тим за национална безбедност, објавува „Аксиос“.
Состанокот ќе се одржи во Собата за ситуации, а се очекува на дневен ред да биде прашањето за потенцијалниот американски одговор на продлабочувањето на регионалната ескалација.
Според информации од неколку извори, состанокот би можел да означи пресвртница во сегашната американска стратегија на воздржаност. Пред неколку дена, Трамп изјави дека ќе донесе одлука за евентуален воен одговор на САД во рок од две недели, но фактот дека вечерва го собира својот безбедносен врв сугерира дека одлуката би можела да дојде уште порано.
Според очекувањата, на состанокот треба да присуствуваат министерот за одбрана Пит Хегсет, потпретседателот Џ.Д. Венс, шефот на дипломатијата Марко Рубио, директорот на ЦИА Џон Ратклиф, директорката на Националното разузнавање (DNI) Тулси Габард, началникот на Здружениот штаб генерал Кејн и специјалниот пратеник за Иран Џејсон Виткоф. Ова се луѓе кои го сочинуваат внатрешниот круг на безбедноста на претседателот и кои се вклучени во дневни консултации од почетокот на конфликтот.
Кина внимателно ги следи движењата на САД
Минатата недела, претседателот Трамп нареди борбената група на носачот на авиони „УСС Нимиц“ да се премести од Пацификот кон Блискиот Исток, а во последните 72 часа беше забележано и пренасочување на бомбардерите Б-2 кон американската воена база во Гуам. Иако нивната мисија официјално се толкува како „рутинско прегрупирање“, во безбедносните кругови е јасно дека станува збор за покажување воена подготвеност, и кон Иран и кон Кина.
Имено, воената тензија на Блискиот Исток доаѓа во време кога САД се обидуваат да одржат рамнотежа и во Индо-пацифичкиот регион, особено со оглед на заканите на Пекинг кон Тајван. Движењето на американските стратешки бомбардери кон запад, наместо кон Блискиот Исток, сугерира дека Вашингтон сака да спречи каков било впечаток за слабост или фрагментација.
Кина, како што предупредуваат аналитичарите, внимателно го следи начинот на кој САД реагираат на иранската ескалација бидејќи може да послужи како индикатор за американската решителност во одбраната на Тајван.
Исходот од состанокот би можел да ги обликува глобалните безбедносни односи
Администрацијата на Трамп во моментов балансира два императиви, одржување на поддршката за Израел и избегнување на директно вмешување на американската војска во уште една голема војна на Блискиот Исток.
Обидите за дипломатска деескалација досега не дадоа никакви резултати. Турција неодамна, во координација со Вашингтон, се обиде да воспостави таен канал за комуникација меѓу САД и Иран, но врховниот лидер Али Хамнеи наводно не се согласил на директна линија на разговор.
Состанокот во Ситуациската соба затоа се смета за клучен, не само за евентуална одлука за вмешување на американската војска, туку и како сигнал до сојузниците и противниците дека САД го задржуваат стратешкиот надзор над кризата. Исходот од овие консултации би можел да го обликува не само понатамошниот тек на конфликтот меѓу Израел и Иран, туку и глобалните безбедносни односи во наредните месеци.
Американските невидливи бомбардери полетаа, носејќи ги најмоќните конвенционални бомби
Најмалку две одделни групи американски стратешки бомбардери Б-2 Спирит моментално се на западен курс над Тихиот Океан, но нивната крајна дестинација сè уште не е официјално позната. Ова се движењата што се случуваат додека американските претставници размислуваат дали САД ќе се приклучат на израелската офанзива против Иран. Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека конечната одлука би можела да се донесе во следните две недели.
Единствениот ненуклеарен начин за напад врз Фордо
Бомбардерите Б-2 кои можат да носат конвенционални бомби за разбивање бункери GBU-57/B „Massive Ordnance Penetrator“ (MOP), со тежина од 13.600 килограми, се сметаат за единствено достапно ненуклеарно средство за напад врз длабоко закопаниот ирански објект за збогатување на ураниум во Фордо - освен копнена инвазија, пишува специјализираниот воен портал The War Zone во анализата.
Според податоците од системот за следење на летот и аудио снимките од контролата на воздушниот сообраќај, два одделни лета на бомбардери Б-2, со ознаки Mytee 11 и Mytee 21, полетаа преку ноќ од воздухопловната база Вајтман во Мисури. Тоа е главната оперативна база на воздухопловните сили на САД за целата флота од 19 бомбардери Б-2. Овие скриени бомбардери продолжија кон запад, каде што се поврзаа со дополнителни танкери за полнење гориво покрај брегот на Калифорнија.
Распоредување на бомбардери и подготовки за мисијата
Точниот број на авиони во секој од тие два лета не е потврден, но постојат информации дека секоја група се состои од најмалку три бомбардери. Во секој случај, според податоците од системот за следење, секоја група била поддржана од четири авиони-танкери по полетувањето од Вајтман.
На почетокот на оваа година, две групи од три бомбардери Б-2 биле распоредени на стратешки важниот остров Диего Гарсија во Индискиот Океан, од каде што извршиле напади врз позициите на Хутите во Јемен, истовремено испраќајќи порака за одвраќање до Иран.
Со денови има индикации дека се подготвува големо преместување на бомбардерите Б-2. Исто така, беше следено и распоредувањето на танкери за полнење гориво на повеќе локации низ Тихиот Океан, а авионите Ц-17 летаа кон Вајтман, најверојатно за да донесат персонал или опрема за поддршка на претстојната мисија.
Воздухопловната база Вајтман е затворена за редовни летови од 13 јуни за закажано одржување на пистата, со закажано повторно отворање на 23 јуни. Но, базата беше отворена порано, на 19 јуни, по што следеа летови на авиони Ц-17.
Можни дестинации и стратешки импликации
Конечната дестинација на летовите Мити 11 и Мити 21 сè уште не е официјално позната. Известувањето до екипажите (NOTAM) издадено вчера посочи дека авионите Б-2 барем ќе се наполнат со гориво покрај брегот на Хаваи, што подоцна беше потврдено со снимки од следењето на летот и контролата на воздушниот сообраќај.
Неофицијално, се вели дека бомбардерите летаат кон воздухопловната база Андерсен во Гуам. Доколку ова се потврди, некои од нив би можеле да одат подалеку, на пример во Диего Гарсија или други бази поблиску до Иран. Диего Гарсија е една од ретките локации надвор од САД со инфраструктура способна за одржливи операции со бомбардери Б-2.
Важно е да се нагласи дека во моментов нема јасни индикации дека бомбардерите Б-2 се испратени директно на мисија да го нападнат Иран, иако имаат можност да работат без претходно распоредување во близина.
Во октомври минатата година, тие ја демонстрираа оваа способност кога започнаа напади во Јемен директно од Вајтман. Потоа, како што беше објавено во тоа време, тоа беше јасен сигнал до Иран.
Фактот дека бомбардерите се наполниле со гориво веднаш по полетувањето би можел да укажува дека носеле бомби GBU-57/B, чија маса барала компромис во количината на гориво при полетување.
Потенцијална операција против Иран
Дури и самото распоредување во Гуам би значително го намалило времето потребно за летање до и над Иран, овозможувајќи побрза ротација на мисиите. Секој бомбардер Б-2 може да носи само две бомби GBU-57/B по лет, а уништувањето на објектот Фордо би барало употреба на повеќе такви бомби во координирана кампања.
При евентуален напад врз Иран, бомбардерите Б-2 нема да дејствуваат сами, туку како дел од поширока воздушна формација што би вклучувала други авиони за електронска заштита, извидување и проценка на штетите по нападот, како и хеликоптери и авиони за пребарување и спасување.
Иако бомбардерите Б-2 се по природа многу тешки за откривање, а иранските системи за воздушна одбрана се дополнително ослабени од израелските напади, ризиците сè уште постојат.
Поширокиот контекст на воено преместување
Четири бомбардери Б-52 и шест борбени авиони Ф-15Е Страјк Игл, кои пристигнаа таму во мај, моментално се распоредени на островот Диего Гарсија од 19 јуни. TWZ првпат објави информации за распоредувањето на Ф-15Е, велејќи дека тие се таму за обезбедување сила. Сателитските снимки редовно покажуваат танкери, транспортни и помошни авиони на таа стратешки важна локација.
Американската војска неодамна ги премести и воздухопловните сили од воздухопловната база Ал Удеид во Катар, а дел од средствата беа префрлени во воздухопловната база Принц Султан во Саудиска Арабија. Исто така, беше забележано заминувањето на американските воени бродови од Бахреин, со што се намали изложеноста на потенцијални ирански напади.
Сето ова се случува во контекст на големо прераспоредување на американските сили на Блискиот Исток и Европа, што американската војска јавно го потврди како средство за одвраќање во светлината на сегашниот конфликт меѓу Израел и Иран.
Иако американските претставници тврдат дека станува збор за одбранбени мерки, овие сили сега се логистички поподготвени за можни офанзивни операции доколку се донесе политичка одлука.
Изјавата на Трамп за рокот за одлуката
„Ќе видиме колку време ќе биде потребно, но им дадов рок - би рекол најмногу две недели“, рече вчера претседателот Трамп како одговор на прашање за можен американски напад врз Иран.
„Мислам дека е тешко да се побара прекин на огнот во моментов“, рече Трамп кога беше прашан за можноста за дипломатски договор меѓу Израел и Иран.
„Ако некој победува, потешко е да се постигне договор отколку кога губи. Но, ние сме подготвени, желни и способни. Разговараме со Иран и ќе видиме што ќе се случи.“
На прашањето за можен напад врз Фордо, Трамп рече:
„Ние сме единствените што можат да го направат тоа - но тоа не значи дека ќе го направам. Имам свои идеи. Сакам да донесам конечна одлука секунда пред да морам, бидејќи работите се менуваат, особено во војна.“
Дипломатски напори и ултиматум
Високи ирански и европски претставници се состанаа вчера во Женева за да се обидат да најдат дипломатско решение. Единствениот конкретен исход беше договор за продолжување на преговорите. Според извештаите, САД му поставија нов ултиматум на Иран во тој разговор, барајќи да се откаже од домашното производство на збогатен ураниум, да ги демонтира клучните елементи од својата нуклеарна програма и да прифати нови ограничувања за балистичките ракети. Дури и распоредувањето бомбардери Б-2 би можело да биде дел од стратегијата за максимален притисок врз Техеран.
Иранската влада веќе ја отфрли можноста за какво било какви преговори додека израелските напади продолжуваат, додека израелските претставници изразија незаинтересираност за дипломатски иницијативи со Иран.
Во меѓувреме, бомбардерите Б-2 го продолжуваат својот лет кон запад, а крајната дестинација наскоро може да стане појасна.
Врховниот лидер на Иран подготвува избор на свој наследник
Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, наводно презел мерки на претпазливост во случај да биде убиен, објави денес „Њујорк тајмс“.
Повикувајќи се на неименувани ирански претставници, „Њујорк тајмс“ објави дека врховниот верски и секуларен лидер на Иран именувал три можни наследници во случај Израел да го убие.
Дури и пред да започнат непријателствата меѓу Иран и Израел, имаше шпекулации за тоа кој еден ден би можел да го наследи 86-годишниот лидер на земјата.
Процес на наследување во Иран
Во Иран, процесот на наследување е јасно регулиран: совет на експерти, составен од 88 исламски правници и свештеници, се состанува во случај на смрт на лидерот за да го назначи неговиот наследник.
Според уставот, Хамнеи е духовен и секуларен шеф на државата. Свештеникот е исто така командант на вооружените сили и го има последниот збор за сите прашања.
„Како и другите компоненти на иранската држава, советот е високо институционализиран и дизајниран да постигне консензус, делумно за да ја заштити Исламската Република од шокови“, според статија на порталот „Амваџ“.
Превентивни мерки на Хамнеи
По почетокот на конфликтот меѓу Израел и Иран, Хамнеи наредил Советот на експерти да се состане веднаш по неговата смрт или доколку не е во можност да го избере својот наследник, објавува порталот повикувајќи се на добро информирани политички извори.
„Њујорк тајмс“ објавува дека Хамнеи е во бункер, избегнувајќи електронски средства за комуникација и комуницирајќи со своите команданти преку доверлив помошник.
Неговата локација е непозната. Во последните денови, тој испраќал пораки до жителите на Иран во нередовни интервали и ги повторувал своите закани кон Израел.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
