Франција им препорача на своите граѓани што е можно поскоро да го напуштат Мали, африканската земја која до неодамна беше воено потпомогната во борбата против џихадистите.
Повеќе од два месеци, борците од Групата за поддршка на исламот и муслиманите (Џамат Нусрат ал-Ислам вал-Муслимин - ЈНИМ) поврзана со Ал Каеда го блокираат снабдувањето со гориво, што доведе до затворање на училиштата и универзитетите кон крајот на октомври, објавува Радио Франс Интернешнл.
Добро вооружена џихадистичка група поврзана со Ал Каеда се приближува кон Бамако, главниот град на Мали, објави Си-Ен-Ен.
Воената хунта, потпомогната од руски платеници, се бори против џихадистите кои сега доминираат во многу делови од огромната земја Сахел.
Цените на храната се зголемија за трипати, а без нафта и електрична енергија, целиот општествен и државен апарат е под силен напад.
Мали е на работ на граѓанска војна, проценува американскиот тинк-тенк ЦФР, додека исламистичките групи и бунтовничките Туарези ја консолидираат власта на северот од земјата. Насилството се прошири во соседните Буркина Фасо и Нигер.
Претседателот на Африканската унија, Махмуд Али Јусуф, повика на силна меѓународна акција во борбата против тероризмот во Мали и во областа Сахел, подсахарскиот појас што ги вклучува дел или сите територии на Сенегал, Мавританија, Мали, Буркина Фасо, Нигер, Нигерија, Чад, Судан, Етиопија, Еритреја, Џибути и Сомалија.
Француското Министерство за надворешни работи ги повика своите граѓани да го напуштат Мали по воздушен пат, бидејќи главните патишта во земјата се под закана од терористички групи.
Тројца Египќани беа киднапирани, со барање за откуп.
Пред тоа, поради брзото влошување на безбедносната состојба, Велика Британија, Германија, САД и Канада ги повикаа своите граѓани да го напуштат Мали, што дополнително ја зголеми зависноста на земјата од Русија.
Градовите се во темнина, цените на храната се зголемија, а болниците се борат со прекини на електричната енергија, објавува Би-Би-Си.
Многу возачи спијат на бензински пумпи со надеж дека ќе бидат први кога ќе пристигне горивото. Цените на транспортот се зголемија за трипати, па многу луѓе пешачат километри до работа.
Џихадистите на ЈНИМ напаѓаат цистерни за гориво од Сенегал и Брегот на Слоновата Коска, проширувајќи го својот долгогодишен бунт во економска војна од летото. Тие запалија повеќе од 100 цистерни и напаѓаат фабрики, индустриски објекти, инфраструктурни проекти и рудници за злато, објавува CNN.
Зад хаосот се чини дека стои внимателно подготвен план.
Војската ја презеде власта во Мали по два државни удари, во 2020 и 2021 година. Воената хунта имаше поддршка од народот, ветувајќи дека ќе го смири бунтот на Туарезите на север, но во меѓувреме, џихадистичкиот тероризам ескалираше. Голем дел од северот и истокот на земјата е надвор од контрола на властите.
Воената хунта, предводена од генералот Асими Гоитам, користи помош од руски платеници откако се повлекоа француските трупи и силите на ОН. Мировната мисија на ОН и француските сили се во Мали од 2013 година.
Зајакнувањето на врските со Русија се заканува: односите со САД и Европската Унија се веќе затегнати, наведува RFI, додека врските со Франција се практично прекинати.
По Сирија, Ирак и Либија, екстремните исламисти во последните десет години ги проширија своите терористички активности во Сахел и крајбрежниот дел на Западна Африка.
Боко Харам, Ал-Каеда во исламскиот Магреб (AQIM) и други терористички групи ги интензивираа нападите и покрај воената интервенција на француските и регионалните сили.
Според експертите, Африка е новиот центар на глобалниот исламски тероризам. Околу 51 процент од жртвите на терористичките напади во светот во 2024 година ќе бидат во таа област.
Пред 2011 година, во Нигерија немаше бомбаши самоубијци.
Од почетокот на 2000-тите, подружницата на Ал-Каеда, AQIM, и Боко Харам убија десетици илјади луѓе, протераа и раселија милиони. Екстремистичките групи ја презедоа контролата врз стратешките градови во Нигерија и Мали и значајни делови од териториите.
Африка брзо станува новото срце на глобалниот џихад, предупредува британскиот таблоид „Дејли меил“, додека франшизите на ИСИС, Боко Харам и Ал Каеда оставаат зад себе илјадници мртви низ целиот континент.
Некогаш изолираните бунтови во далечните пустини и џунгли се претворија во отворени војни. Групи како што се Боко Харам, ЈНИМ и сомалиската Ал Шабаб го продолжуваат своето владеење на теророт без крај на повидок, а подсахарска Африка останува епицентар на џихадистичкиот тероризам.
Се проценува дека во 2024 година речиси 19.000 луѓе биле убиени во џихадистички напади. Во изминатите три години, бројот на мртви е за една третина поголем од претходно.
Четврта година по ред, Сахел го забележа најголемиот годишен број на смртни случаи од тероризам во светот, предупреди тинк-тенкот „Соуфан центар“.
Голем број помали џихадистички групи сеат терор, а прашањето е каков хаос би можел да се ослободи ако се обединат.
Доколку Исламска држава - Западноафриканска провинција (ISWAP) се придружи на Исламска држава Сахел (ISSP), џихадистичкиот дострел ќе се прошири од Сахел до регионот на езерото Чад.
На Рогот на Африка, Исламска држава - провинција Сомалија (IS-Сомалија) и сомалискиот огранок на Ал-Каеда, Ал-Шабаб, функционираат како важни врски во глобалната џихадистичка мрежа.
Од почетокот на годината, американските сили ги таргетираат терористичките цели во Сомалија со беспилотни летала, бидејќи сметаат дека Ал-Шабаб е најголемата и најопасна гранка на Ал-Каеда во моментов.
Американскиот претседател Доналд Трамп неодамна се закани дека ќе ја нападне Нигерија, бидејќи меѓу жртвите на исламскиот тероризам има многу христијани.
Најголемата закана досега е ЈНИМ поврзана со Ал-Каеда и Исламската држава Сахел (ISSP), која беше преименувана од Исламска држава Голема Сахара (ISGS) на почетокот на 2022 година.
ЈНИМ се прошири источно од Буркина Фасо кон Нигер и на југ кон Бенин, Гана и Того. Центарот „Соуфан“ претходно предупреди дека расте загриженоста дека џихадистичките групи ќе продолжат да се шират кон Гвинејскиот Залив и Западна Африка.
ЈНИМ, подружница на Ал-Каеда основана во 2017 година, прерасна во најопасната бунтовничка група во Западна Африка, доминантна во Сахел.
Џихадистичките групи кои некогаш дејствуваа независно во Мали и соседните земји сега се под нејзино крило.
Се проценува дека ЈНИМ има околу 6.000 борци расфрлани низ Мали, Буркина Фасо, Нигер и крајбрежните држави како Бенин и Того. Нивната цел е да ги истераат странските армии, да ги соборат корумпираните влади и да го организираат општеството според нивната визија за исламот. Тие веќе имаат контрола врз големи делови од руралниот Мали и Буркина Фасо.
Џихадистите напаѓаат воени конвои, дигаат во воздух патишта и заземаат мали градови, понекогаш склучувајќи договори со локалните лидери, а понекогаш истребувајќи цели села. Во јуни, ЈНИМ ја презеде одговорноста за нападот врз воена база во Булкеси, Мали, во кој беа убиени повеќе од сто војници.
Некогаш мирната Буркина Фасо стана најсмртоносната земја во Сахел: повеќе од 6.300 луѓе загинаа во исламистичко насилство во 2024 година. Минатиот август, вооружени лица поврзани со ЈНИМ убија околу 400 цивили во близина на Барсалого, што се смета за најлошиот масакр во историјата на земјата.
Од четирите милиони луѓе раселени од своите домови во Сахел, околу три милиони се од Буркина Фасо.
Зајакнувањето на екстремистичкиот терор во Сахел се заканува да прошири нестабилност низ цела Африка, што претставува значаен безбедносен ризик и за Европа и за САД, предупредува американскиот тинк-тенк Совет за надворешни односи (CFR) во неодамнешна анализа.
Протегајќи се од Сенегал до Еритреја, сместени помеѓу Сахара на север и африканските тропици на југ, земјите од Сахел се соочуваат со конфликти и економски кризи практично континуирано од стекнувањето независност во 1960-тите.
Земјите од Сахел се меѓу најсиромашните во светот и дополнително се сериозно погодени од климатските промени.
Вооружените конфликти се интензивираа во изминатата деценија: само во тој период, конфликтите раселиле 2,6 милиони луѓе во регионот Липтако-Гурми (граничната област помеѓу Буркина Фасо, Мали и Нигер) и 2,8 милиони луѓе во сливот на езерото Чад, при што стотици илјади бегалци се влеваат во соседните земји.
Оваа област е важна и затоа што Сахел е главна транзитна точка за мигрантите кои патуваат од Субсахарска Африка кон северниот дел на континентот и кон Европа. Продолжувањето на насилството би можело експоненцијално да го зголеми бројот на бегалци, предупредува CFR.
Вашингтоновата тинк-тенк група ги наоѓа корените на сегашниот хаос во колапсот на либиската држава во 2011 година, како дел од таканаречената Арапска пролет: она што на почетокот изгледаше како демократска револуција, се покажа како џихадистичко востание.
Пристигнувањето на екстремистите во северниот дел на Мали во 2012 година го запали бунтот на Туарезите во 2012 година: барајќи автономија, Туарезите се побунија во 1963, 1990 и 2006 година. Армијата на Туарезите MNLA ги освои главните градови во нивниот регион, Гао, Кидал и Тимбукту.
Во септември 2016 година се појави Исламска држава во Голема Сахара (ISGS), со првиот напад во Буркина Фасо.
Потоа, во 2017 година, неколку подружници на Ал Каеда се споија во ЈНИМ. И ЈНИМ и ISGS се проширија подалеку на југ во регионот Липтако-Гурми, загрозувајќи ја безбедноста на релативно стабилните крајбрежните држави на Западна Африка.
ЈНИМ неодамна презеде контрола врз територијата во северниот и централниот Мали, додека ISGS е ограничен на северниот дел на Буркина Фасо и западниот дел на Нигер поради конфликтот со ЈНИМ од 2020 година.
Во голем број земји од Сахел, државата дејствува во јужните, урбани региони, додека руралните северни области остануваат неразвиени и лесен плен за екстремизам.
Насилниот екстремизам во сливот на езерото Чад на границата меѓу Камерун, Чад, Нигер и Нигерија се интензивираше истовремено со зајакнувањето на Боко Харам во северна Нигерија.
Светот дозна за нив во 2014 година, кога киднапираа 276 девојки од нигерискиот град Чибок. Една година подоцна, тие се заколнаа на верност кон ИСИЛ и се преименуваа во Исламска држава во Западноафриканската покраина (ISWAP).
Отцепена фракција од оригиналниот Боко Харам беше активна до 2021 година, кога ISWAP го уби нивниот водач. ISWAP оттогаш воспостави контрола врз североисточна Нигерија и делови од Нигер.
Меѓународната интервенција започна сериозно во 2013 година, кога француските сили влегоа во Мали на барање на локалната самоуправа.
Со три илјади војници стационирани во Нџамена, Чад, Французите работеа на искоренување на терористите во Буркина Фасо, Мали и Нигер, со поддршка на Чад и Мавританија. Две години подоцна, тие започнаа и акции против Боко Харам.
До 2020 година, Франција имаше 5.100 војници таму, поддржани од 15.000 мировници на ОН. САД имаат околу 1.500 војници во областа и база за беспилотни летала во Нигер, од каде што напаѓаат терористички групи низ Западна и Северна Африка.
Резултатите од зголемениот меѓународен воен ангажман? Ширењето на тероризмот во земјите низ Сахел, толкувано од американски тинк-тенк.
Француските сили, поддржани од други членки на ЕУ, се повлекоа во 2022 година, а силите на ОН во 2023 година. Џихадистите потоа ги интензивираа своите напади.
Без помош на Французите, властите на Мали побараа помош од платениците на Вагнер, кои веќе беа ангажирани во Либија, Централноафриканската Република, Мозамбик, Судан и Сирија.
Откако влезе во Белата куќа, Трамп ја откажа агенцијата за помош на УСАИД и милиони програми за помош за слаби африкански влади во земји со голем број невработени млади без перспектива. Сите состојки за терористичка експлозија се таму.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
