Доналд Трамп, претседателот на Соединетите Американски Држави, ја одложи одлуката за бомбардирање на Иран и им даде на врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, и на режимот во Техеран, дополнителни две недели за преговори за прекин на конфликтот со Израел.
Не станува збор за ненадејно мировништво, туку Трамп бара излез откако неговите советници му ја претставија опасноста дека, доколку САД се вмешаат, Иранците и нивните лојални шиитски милиции ќе ги нападнат американските бази низ целиот Блиски Исток и ќе предизвикаат жртви меѓу војниците стационирани таму.
Бидејќи јавноста во САД е сè уште трауматизирана од големиот број американски жртви во Ирак и Авганистан, Трамп би сакал да избегне војна, која никој не знае колку долго може да трае и со какви последици, иако израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го поттикнува да се впушти во воена авантура.
Сепак, како што дозна лондонски „Тајмс“, доверливиот преговарач на Трамп, Стив Виткоф, е во речиси секојдневен телефонски контакт со шефот на дипломатијата на Иран, Абас Арагчи, кој, засега, одбива да ги продолжи нуклеарните преговори со Америка додека неговата земја е нападната од Израел, на кој му помагаат САД.
Иран тврди дека може да уништи сè
Арагчи го предупреди Виткоф дека Иран има способност да уништи секоја американска база во регионот, велејќи дека „ако можеме да го нападнеме Израел, тогаш можеме да ги нападнеме и Кувајт, Ирак и Катар“, а американските трупи се стационирани во тие земји.
Дополнително, САД се плашат дека ако го нападнат Иран, не само што ќе бидат нападнати американските бази, туку Иран би можел да прибегне и кон минирање на Персискиот Залив, загрозувајќи го USS Carl Vinson, американски носач на авиони стациониран таму. Друг американски носач на авиони, USS Nimitz, е на пат кон Заливот, пишува The Times.
Исто така, Весли Кларк, поранешниот врховен командант на сојузничките сили на НАТО во Европа, предупреди дека нема гаранција дека американската мегабомба GBU-57 MOP, која може да погоди цели на длабочина до 61 метар, ќе го уништи главниот подземен објект на Иран во Фордоу.
- Единствениот начин да се дознае со сигурност е да се испратат специјални сили, а потоа и специјализиран персонал за чистење на нуклеарните објекти. Спроведовме тестови на оваа бомба, но ако немаме точни планови и не го знаеме составот на земјата над тој бункер, не можеме да бидеме сигурни за ништо, изјави Кларк за CNN.
- Слушате приказни дека е 60 метри под земја, други приказни дека е 90 метри под земја, дека има армиран бетон. Не знаете што всушност има во него, [не сте] сигурни за ништо. И покрај тоа, ако навистина сакате да се ослободите од оваа иранска нуклеарна програма, мора да ги исчистите многуте места каде што се произведуваат материјали, центрифуги и делови од бомби.
Во моментов, дипломатијата се чини дека има предност, па затоа министрите од Велика Британија, Франција и Германија, познати како Е3, како и Каја Калас, шефицата на надворешната политика на Европската Унија, закажаа состанок со Абас Арагчи во Женева.
- Иранците не можат да седнат на преговарачка маса со Американците, но ние можеме. Ќе им кажеме да се вратат на преговорите, да разговараат за нуклеарното прашање пред најлошото можно сценарио, а во исто време ќе ја изразиме нашата загриженост за нивните балистички ракети, поддршката за Русија и притворањето на нашите граѓани, објасни неименуваниот европски дипломат.
Влијанието на Европа е минимално
Проблемот е што геополитичкото влијание на Европа е речиси минимално, првенствено благодарение на непријателството на Трамп кон ЕУ.
Уште во 2015 година, истите тие европски сили - таканаречената Е3 - одиграа голема улога во постигнувањето на најновиот нуклеарен договор со Иран, Заедничкиот сеопфатен план за акција (JCPOA).
Но, тоа беше под администрација на Барак Обама, но Трамп се спротивстави на договорот и ја повлече Америка во 2018 година. Оттогаш, Европа се бори да го слушне својот глас за прашања поврзани со Иран, но речиси без резултати.
Целта на продолжувањето на разговорите со Иран во Женева е да се добие гаранција дека Техеран ќе ја користи својата нуклеарна програма само за цивилни цели, според официјален претставник од земјите на Е3, објави Политико.
- Само преговаравме за ова, но сè запре поради израелските активности, рече претставникот на ЕУ, скептично предвидувајќи дека разговорите во Женева веројатно нема да доведат до конечно решение, и покрај фактот дека францускиот претседател Емануел Макрон се обидува да се докаже како „миротворец“.
Европската унија не е единствената што е маргинална во сегашната ситуација, бидејќи во ништо подобра позиција не е ниту Русија. Имено, војната на Израел против Иран, во која администрацијата на Трамп размислува да се приклучи, го стави Владимир Путин во тешка позиција.
Иранскиот режим стана близок сојузник на Русија по нејзината инвазија на Украина во 2022 година, а врвот на соработката Москва-Техеран беше формализиран со Договорот за стратешко партнерство потпишан во јануари оваа година.
Точно, Русија не е во можност и нема намера да помогне воено, но се обидува со сите сили да ги продаде своите посреднички услуги.
Во последните четири месеци, Москва во неколку наврати му понуди помош на Вашингтон во решавањето на иранското нуклеарно прашање. Веќе во првиот телефонски разговор меѓу Трамп и Путин на 12 февруари, Кремљ се обиде да го прошири опсегот на прашања колку што е можно повеќе и да ја оддалечи дискусијата што е можно подалеку од украинската тема.
Меѓу дискутираните теми, Блискиот Исток беше споменат и во извештаите на соговорниците.
Откако Израел започна воздушни напади врз ирански цели, Путин се обиде брзо да го наметне својот посреднички потенцијал и понуди да преговара за ажуриран нуклеарен договор, под нови услови.
Тој ги повика израелскиот премиер Нетанјаху и иранскиот претседател Пежешкијан, а потоа и Доналд Трамп, и понуди посреднички услуги.
Трамп првично рече дека е отворен за рускиот предлог, но неговиот одговор по уште еден разговор со Путин на 14 јуни звучеше речиси потсмевачки.
- Му реков: направи ми услуга - биди посредник за себе. Ајде прво да се справиме со Русија, во ред?
Тоа беше недвосмислена порака дека Америка го гледа Путин како второстепена, а не како рамноправна суперсила, како што сакаат во Москва.
- Путин не може да си дозволи борба ниту со Израел ниту со Трамп. Војната против Украина не му остави ништо во резерва освен неубедлива понуда за медијација, но на рускиот лидер тоа му е потребно главно за да ја замени туѓата војна со својата, напиша Александар Баунов, виш соработник во Карнеги Берлинскиот центар за руски и евроазиски студии.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
