На 13 декември 1939 година, во Јужниот Атлантски Океан, недалеку од брегот на Јужна Америка, се случи Битката кај Ла Плата, првиот голем поморски конфликт во Втората светска војна и една од најпознатите рани престрелки меѓу нацистичка Германија и Обединетото Кралство.
Германскиот „џебен воен брод“ Адмирал Граф Шпе, формално класифициран како тежок крстосувач, со месеци претходно дејствувал во Атлантскиот Океан како трговски разорувач. Неговата задача била да ги пресече сојузничките снабдувачки линии, да потоне или зароби британски трговски бродови, додека се обидувал да избегне директен конфликт со посилни воени единици. Затоа, Британската кралска морнарица распоредила неколку борбени групи за да го лоцира и уништи.
Текот на битката
Во раните утрински часови на 13 декември, Граф Шпе се сретнал со британската ескадрила составена од тешкиот крстосувач ХМС Ексетер и лесните крстосувачи ХМС Ајакс и ХМС Ахилс.
Иако бројчано послаби, Германците имале помоќна артилерија, додека Британците сметале на брзина и координирани напади од неколку насоки.
Следела жестока битка во која Ексетер бил тешко оштетен и принуден да се повлече, додека двата лесни крстосувачи претрпеле значителни штети.
Ниту „Граф Шпе“ не беше без сериозни последици - бродот претрпел неколку удари што ги оштетиле системите за прочистување на горивото и го намалиле неговиот оперативен дострел.
Поради овие штети, германскиот командант Ханс Лангсдорф одлучил да се повлече во неутралното пристаниште Монтевидео во Уругвај.
Според меѓународното право, на воените бродови на завојуваните страни им било дозволено да останат во неутрално пристаниште максимум 72 часа.
Британците го искористиле тоа време за дипломатски и разузнавачки притисок, ширејќи дезинформации дека огромната британска флота, вклучувајќи тешки борбени бродови, се собира пред пристаништето.
Драматичен крај на германски брод
Соочен со убедувањето дека пловењето ќе значи сигурно уништување на бродот и екипажот, Лангсдорф донесе одлука „Граф Шпе“ да не се обидува да ја пробие блокадата.
На 17 декември 1939 година, бродот бил испразнет од својот екипаж и потопен сам во естуарот на реката Ла Плата, недалеку од Монтевидео.
Неколку дена подоцна, Лангсдорф извршил самоубиство во Буенос Аирес, оставајќи писмо во кое наведува дека не сака да ги жртвува животите на своите морнари во безнадежна битка.
Битката кај Ла Плата има големо симболично и пропагандно значење. За Британците, таа претставува прва голема поморска победа во војната и силен морален поттик, додека за Германија значеше губење на еден од најпознатите и најефикасните трговски разорувачи.
Овој конфликт покажа и колку поморското војување во Втората светска војна ќе зависи не само од огнената моќ, туку и од тактиките, разузнавачките игри и психолошкиот притисок.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
