Кога рускиот претседател Владимир Путин го потпиша указот за „забрзана приватизација на државен имот“ кон крајот на септември, на многумина им се чинеше дека станува збор за обична економска мерка - уште една продажба на државни претпријатија на приватни инвеститори.
Но, зад официјалната формулација стои многу порадикален потег; правна рамка за конфискација на средства на странски компании што работат во Русија.
На хартија, станува збор за приватизација - продажба на државен имот на приватни купувачи. Меѓутоа, во пракса, државата прво го национализира имотот на странските компании, претворајќи го во свој имот, а потоа го препродава на домашни актери, претежно блиски до владата.
Указот прецизира дека Промсвјазбанк, финансиска институција тесно поврзана со воено-индустрискиот комплекс, ќе биде единствениот организатор на продажбата.
Со ова, Кремљ ја задржува целосната контрола врз тоа кој ќе ги добие средствата на западните компании и по која цена.
Според извештаите од РСЕ/РЛ, на листата се наоѓаат и големи западноевропски компании како што се австрискиот Рајфајзен (европските регулатори со години бараат од Рајфајзен да го напушти рускиот пазар, но банката се двоумеше поради високите профити и сложените законски услови), италијанскиот УниКредит и германскиот Ритер Спорт.
Па зошто да се користи зборот „приватизација“?
Одговорот е политички.
Зборот „национализација“ или „конфискација“ би носел силен негативен полнеж и би можел да предизвика дополнителни меѓународни тужби и да ги наруши односите со неутрални земји како што се Кина или Индија.
Терминот „приватизација“ создава впечаток за легитимна економска политика, иако во суштина станува збор за државно преземање на средствата на странски компании.
Одмазда
Потегот беше официјално објаснет, т.е. оправдан со „непријателски дејствија на САД и нивните сојузници“, но аналитичарите го гледаат како одмазда против Европската Унија за нејзиниот план да користи замрзнати руски средства за финансирање на обновата на Украина.
Кремљ тврди дека целта на декретот е зајакнување на „одбранбената способност“ на земјата, а во документот конкретно се споменуваат земјите кои „спроведоа рестриктивни мерки против руски граѓани и правни лица“.
Овој декрет доаѓа само една недела откако претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, го презентираше предлогот за таканаречениот „кредит за репарација“.
Според тој план, замрзнатите руски средства во ЕУ, проценети на повеќе од 260 милијарди евра, би послужиле како колатерал за издавање обврзници, чии приходи би биле насочени кон реконструкцијата на Украина. Украина би го вратила кредитот само откако Русија ќе ги плати воените репарации, во согласност со резолуцијата на Генералното собрание на ОН.
Претходниот декрет на Путин од 2023 година веќе воспостави строги услови за каква било продажба на западни средства во Русија.
Според тие правила, секоја странска компанија што сака да го продаде својот бизнис мора да прифати попуст од најмалку 50 проценти во споредба со пазарната цена и да плати дополнителни 10 проценти од продажната вредност во државниот буџет.
На овој начин, руските компании, честопати поврзани со државни структури или кругови блиски до Кремљ, добиваат западен имот по значително намалени цени, додека на странските сопственици им останува само симболичен надомест.
Ограничени перформанси
Економските аналитичари предупредуваат дека дури и новата, „забрзана приватизација“ би можела да има ограничен реален ефект.
Конфискуваниот имот, тврдат тие, ќе биде правно токсичен, оптоварен со можни меѓународни тужби од страна на поранешните сопственици и долги арбитражи. Таквата правна несигурност ги обесхрабрува потенцијалните купувачи, бидејќи постои постојан ризик дека сопственоста еден ден ќе биде оспорена.
Во исто време, домашниот капитал во Русија не е доволен за да го компензира повлекувањето на странските инвеститори, што значи дека продажбата на овие средства, дури и со големи попусти, би можела да привлече многу мал реален интерес.
Така, економистите веруваат дека „приватизацијата“ би можела да има политичка, а не економска цел, односно да ја покаже решеноста на Москва да одговори на западните мерки, наместо да има реален финансиски ефект врз руската економија.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
