Министерот за правда Кренар Лога <b>се надева</b> дека Љупчо Палевски, првоосомничен за убиствата на Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски, релативно брзо ќе биде екстрадиран од Турција во земјава, но, рече дека рано е да се зборува бидејќи уште не се искористени сите правни лекови. Очекува претстојнава седмица Турција да ги земе нашите барања во постапката.
-Многу е рано да се зборува за што било како што кажавме и пред два дена. Ние релативно брзо очекуваме да биде испратен во Македонија, но треба да видиме дали ќе ги искористи сите правни лекови и дали системот во Турција ќе дозволи тоа да биде на начин како што ние побаравме.
Барањето за екстрадација што министерот Лога го потпиша завчера доаѓа по апсењето на Палевски на 5 декември во Турција, откако ден претходно беше распишана меѓународна потерница по него како осомничен за две кривични дела – „грабнување“ и две убиства на свиреп начин.
Испратени се документи неколку пати – преку ДХЛ, по електронски пат, преку нашето МНР и Амбасадата. Така што, верувам од понеделник натаму сите овие наши барања ќе бидат преземени во натамошната постапка во Турција – рече Лога.
Министерството за правда во четвртокот (7 декември) го испрати барањето за екстрадиција на Љупчо Палевски. Од Министерството пред два дена соопштија дека оригинал документ е испратен по ДХЛ до Министерството за правда на Република Турција и во скенирана верзија е пратен и до Интерпол.
Тоа го вели, и “се надева“ македонскиот министер Лега но, Македонија може да се соочи со сериозен политички проблем по овој случај, заклучок изведен од доесегашната пракса на Турција и нејзините политички и стратешки приоритети.
Имено, сосема е можно да се очекува дека Турција ќе ја искористи можноста за “трампа“ - испорака на Палевски во Македонија во замена на протерување на политиките противници на Ердоган, “ѓуленистите“ од Македонија.
<b>Ѓуленистите, влог за секоја турска политичка трговија</b>
Имено, на 15 јули 2016 година во Турција беше извршен обид за атентат врз Ердоган и државен удар предводен од дел на војската која се обиеде да го убие Ердоган во летувалиштето Мармарис додека тој бил на одмор.
Обидот за државен удар ноќта на 15 јули започнал со затворање на мостот на Босфор и мостот Фатих Султан Мехмет, на Босфорот.
Пучистите, кои со тенкови дојдоа до влезот на мостот на Босфор, го блокираа преминот од Анадолија кон европската страна. Потоа, премиерот Бинали Јилдирим излезе во емисија на НТВ и објави дека ова е чин на бунт и дека сите пучисти кои ќе го вперат оружјето ќе бидат третирани на ист начин. На граѓаните кои поставуваа прашања им беше кажано дека е прогласена „вонредна состојба“.
- Во петокот, 15 јули 2016 година, во 14 часот и 45 минути, мајорот А.Х., кој служел како пилот во Командата за воздухопловство, дошол во зградата на Националната разузнавачка агенција (МИТ) во Анкара и пријавил дека зградата на МИТ ќе биде нападнат со хеликоптер. На турските разузнавачи им кажал и дека „има задача да го киднапира Хакан Фидан“, тогашниот директор на МИТ, а сега министер во владата на Ердоган. Информациите кои ги дал мајорот веднаш биле споделени со Хакан Фидан.
– Пучистите ја презедоа првата де факто акција преку системот за пораки на турските вооружени сили (ТСК), кој го зазедоа.
Во петокот, на 15 јули, во 15 часот и 22 минути, припадниците на ФЕТО влегоа во системот за пораки од Генералштабот и испратија наредба за воен удар наречен „Оперативен план Гром“ до единиците под нивна контрола, со 20 ставки.
По овие вонредни настани, командантот на копнените сили генерал Салих Зеки Чолак го повикал началникот на Генералштабот Хулуси Акар. Лицето кое се јавило на телефонот бил помошникот на Акар, потполковник Левент Туркан. Велејќи: „Команданте, те чека нашиот началник на Генералштабот, особено нашиот началник на Генералштабот Ихсан Ујар во штабот“, Туркан го покани Чолак во штабот.
Чолак и началникот на Генералштабот Ихсан Ујар, кои дојдоа во штабот, хунтата ги приведе на влезот во штабот на Генералштабот. Постариот наредник Булент Ајдин, кој се обиде да ја спречи оваа ситуација, беше убиен од пучистите. Повреден е капетанот Бурак Акин, директор на обезбедувањето. Булент Ајдин влезе во историјата како прва жртва на обид за државен удар.
Генералот Хулуси Акар е пренесен со хеликоптер во 4-та генерална команда на воздухопловната база Акинџи во близина на Анкара.
Заедно со наредбата за воен удар, потпишана од бригадниот генерал Мехмет Партигоч и полковникот Џемил Турхан, беа наредби за воена состојба, списоци на персонал што требаше да се додели на воените судови и Планот за јавна безбедност и зајакнување на Анкара и Истанбул. Во упатството стои дека администрацијата ќе биде зафатена од 03:00 часот, а полицискиот час започнува во 06:00 часот.
Утврдено е дека припадниците на ФЕТО употребувале наредби кои се со крајна бруталност, како во нивната кореспонденција, ноќта на државниот удар, јасно дале наредба да се растера толпата луѓе кои се обидувале да го спречат пучот. Некои од транскриптите од кореспонденцијата се како што следува:
– Потполковник Музафер: Ред. Препраќање. Насобраната толпа ќе се растера со оган.
– Полковник Муслум Каја: Градежните машини ги поставуваат во АКОМ. Пукајте.
– Полковник Узај Шахин: Одговорете со оган, не дозволувајте да ве опколат.
– Мајор Мехмет Карабекир: Како некој на теренот пукам во толпата, чекам. Пукајте повторно и повторно, расфрлајте 10-15 луѓе. Без губење на иницијативата.
– Инструкции преку WhatsApp: Затворете ги мостовите
Војниците кои го координираа обидот за државен удар на ФЕТО на 15 јули, комуницираа меѓу себе преку група на WhatsApp формирана под името „Мир дома“ со упатство за пукање во цивили, бомбардирање со воени авиони и хеликоптери, како и координатите на целите што треба да се погодат.
Првата инструкција во групата формирана од мајорот на ФЕТО М. Мурат Челебиоглу во 21 часот и 14 минути беше да престане да поминува по мостовите во Истанбул во 21 часот и 22 минути. Преписката добиена од мобилниот телефон на полицаецот приведен утрото на 16 јули е еден од најважните докази за обидот за пуч.
Претседателот Реџеп Таип Ердоган, кој бил на одмор во Мармарис, во телефонски разговор со неговиот зет Зија Илген дознал дека вонредните настани низ земјата се обид за државен удар. Откако Ердоган дознал за обидот за предавство, тој се помил Бисмала и се молел намаз од 2 рекати. По намазот (молитвата), Ердоган почнал да управува со ситуацијата.
За обидот за атентат и државен удар Ердоган, потоа, ги обвини “поддржувачите и инспираторите од странство“ во соработка со делови на турската армија, а негови министри посочија со име и некои западни држави.
<b>Како се дознало и како пропаднал обидот на ѓуленистите за државен удар </b>
Одлучувачкиот настан, кој во голема мера ја одредил судбината на ударот, се случил неколку дена претходно, на 27 јуни, кога рускиот претседател Владимир Путин добил писмо од Ердоган во кое турскиот претседател се извинува за соборувањето на рускиот „Сухој“. -24" над Сирија во ноември. Ердоган изрази жалење за инцидентот и подготвеност да направи се што е можно за да се обноват пријателските односи.
Во атмосфера на обновени контакти, шефот на руската разузнавачка служба ФСБ, Александар Бортников на 15 јули напладне го поканил својот турски колега, шефот на Организацијата за национална безбедност (МИТ), Хакан Фидан, кој како доверлив човек на Ердоган , ја презел функцијата.
Бортников му соопштува на Фидан дека има информации од аеродромите низ Турција дека интензивно се полнат со гориво хеликоптери и авиони и го прашува дали тоа има врска со операциите во Сирија или се работи за воена вежба.
Фидан е изненаден. Тој не знае ништо за воена вежба од национални размери и знае дека нема планови за воздушна интервенција во Сирија. Фидан потоа телефонски веднаш разговара со началникот на Генералштабот, генерал Хулуси Акар.
И командантот на турската армија не знае за што се работи. Тој ветува дека ќе провери, и му вели на Фидан да му се јави за еден час. Генералот Акар не одговара на повторените повици во договореното време. Во тој момент Фидан не знае дека бунтовниците, сфаќајќи дека ќе бидат разоткриени, го киднапирале генералот. Фидан решава да го извести Ердоган, кој е на одмор во Мармарис, за необичните околности.
Претседателот Ердоган веднаш го повикува генерал-мајорот Зекаи Аксакали, командант на специјалните сили. Наместо во Дијарбекир, каде што командува со операциите против сепаратистите од Курдистанската работничка партија, тој го наоѓа на свадба во Истанбул. Генералот вели дека не е кај роднини, туку некои негови познаници инсистирале тој да присуствува како почесен гостин иако нема поблиска врска со младенците.
Ердоган станува сомничав, му наредува веднаш да ја напушти свадбата. Тие се обидуваат да го спречат и доаѓа до размена на оган меѓу бунтовниците и обезбедувањето на Аксакали. Генералот итно му се јавува на Ердоган. Станува јасно дека се работи за државен удар.
Ердоган го вклучил алармот. Во 21 часот, генерал Мехмет Дишли, еден од водачите на пучот и брат на поранешниот потпретседател на Партијата на правдата и развојот на Ердоган, наредува да започне пучот. Три часа порано од планираното, бунтовниците тргнуваат во акција.
Хеликоптери во Анкара ги напаѓаат парламентот, претседателската палата и седиштето на МИТ. Тенковите во Истанбул блокираат два моста на Босфорот. Нападнати се полициски станици и штабови на безбедносните служби.
Ердоган ја напушта резиденцијата во Мармарис 20 минути пред бунтовниците да пристигнат со хеликоптер. Авионот кој итно лета за Истанбул е цел на два ловци „Ф-16“, кои се откажуваат од ракетирање откако пилотот на претседателскиот авион преку радио ги уверил дека се работи за редовен лет на „Туркиш ерлајнс“.
Ердоган има доволно време во Истанбул да мобилизира милиони турски граѓани. Малку по полноќ преку Ајфон го повикува народот да излезе на улица и да се спротивстави на пучот - што сигурно не би можел да го направи во раните утрински часови, како што првично планирале пучистите.
Во обидот за државен удар загинаа 300-350 луѓе, од кои 180 цивили, а веднаш следеше масовното апсење околу 6.000 луѓе, од кои најмалку 2.839 војници.
Финално, Ердоган по организација на протоивнападот го повикува народот, полицијата и главнината од војската за отпор против пучистите
Темелно, за настаните беше обвинета терористичката организација ФЕТО, уапсени беа над 5.000 луѓе, а над 40 беа осудени на на тешки казни, меѓу нив и поранешниот бригаден Генерал Ѓокан Шахин Сонмезатеш, кој командувал со обидот за атентат и државен удар, осуден е на четирикратна доживотна казна затвор ( на сликата).
Четирикратна казна доживотен затвор добија и Зекерија Кузу и поранешниот мајор Шукру Сејмен, но и значаен дел од другите обвинети во процесот. Во процесот, за виновен е прогласен и Али Јазиџи, поранешен главен офицер за врска на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, кој е осуден на казна од 18 години затвор.
Движењето Ѓулен (турски: Gülen hareketi), или движењето Хизмет (турски: Hizmet hareketi), или движењето на Фетула Ѓулен (турски: Fethullah Gülen hareketi), кое неговите учесници го нарекуваат Хизмет („услуга“) или Џемаат („заедница“ ) и од 2016 од Владата на Турција како FETÖ („Фетхулахистичка терористичка организација“. турски: Fethullahçı Terör Örgütü), е исламистичко братско движење предводено од Фетула Ѓулен, муслимански научник и проповедник кој живее во САД. Од ООН од 1999 година движењето е означено како терористичка организација од Турција,
Поради незаконскиот статус на движењето Ѓулен во Турција, државата ги прогонува приврзаниците и членови низ цел свет, и користи секоја можна прилика да им бидат испорачани или протерани од државите во кои престојуваат.
<b>Ѓуленистите на Балканот и во Македонија</b>
Ретроспективата на настаните и обидот на ѓуленистите да го убијат Ердоган и да извршт држвен удар, со детали кои за прв пат се објавуваат во Македонија, е во функција да се разбере колку тој настан и ѓуленистите се важни во неговата подоцнежна и сегашна политика, и да дадат детали за сознанија на неговата политика потоа.
Голем број “ѓуленисти“ живеат, имаат бизниси и се кријат од Турција на Балканот. Тие, за турските власти, претставуваат политичка и безбедносна закана.
Агенциите за разузнавањево 2021 година добиле предупредување дека врз турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган би можел да биде извршен атентат, објави агенцијата „Анадолија“.
Во соопштението пишува дека атентатот би можел да биде извршен за време на посетата на Ердоган на балканските земји. Ердоган во таа прилика најави работна посета на БиХ на предизборен собир во сараевската хала „Зетра“, на кој се очекуваше да присуствуваат од 10.000 до 15.000 Турци.
На турските разузнавачки агенции им било дојавено дека лица од турско потекло се подготвуваат за обид за атентат врз Ердоган. Извештајот, според Анадолија, дошол од група турски граѓани кои живеат во Скопје.
Турција во неколку наврати од 2016 година бара испорачување или протерување на “ѓуленисти“ од Македонија, со наведување дека се работи за околу 80 такви лица, што Македонија не го прифати. Според турските власти тие лица во Македонија се вклучени пред се во образовниот бизнис како основните и средни училишта Јахја Кемал и други фирми.
Македонското издание на „Анадолија“ во 2016-та ја обележа туристичката агенција „Башак“ како упориште на терористичката организацијата водена од Ѓулен (ФЕТО). Покрај агенцијата, проблематични за „Анадолија“ се и училиштата „Јахја Кемал“, организациите „Седеф“, „Шафак“ и „Толеранс“, синџирот маркети ЕВАР и транспортната компанија „Реинбоу“.
Министерството за образование во 2016-та, одби да коментираат што и да е во врска со овој случај, додека министерот Пиштар Лутфиу, министер од ДУИ во тоа време, во изјава за Алсат-М беше дециден дека „Јахја Кемал“ работи според македонските прописи и нема причина да се затвори.
Портпаролот на училиштето, Сурија Таук, за БИРН кажа дека неформално има известување оти Министерството за образование останува на овој став.
Весниците „Заман Франција“ и „Заман Белгија“ одлучиле да престанат со работа, поради смртните закани од симпатизерите на турската власт во овие држави.
Колку Турција се труди, и која цена е спремна да плати, за испорака на ѓуленистите е доказ и нивниот тврд став и вето за влез во НАТО за Шведска и Финска. Шведска смени закони за испорачување, и доби согласност од Турција. Финска се уште се противи, и блокадата за влез во НАТО Турција не ја симнува.
Предизвик за Македонија е ако Турција постави услов за испорака на Љупчо Палевски во замена за протерување на “ѓуленистите“ од Македонија, политчки чекор и услов кој досега Турција го користела во секоја прилика, и против држави далеку посилни и помоќни од Македонија.