Во текот на изминатата деценија, научниците забележаа чуден феномен: радиопулсирања кои доаѓаат од галаксијата Млечен Пат, кои редовно се повторуваат на секои два часа како космичко чукање на срцето.
Овие необични сигнали, кои траеја помеѓу половина минута и минута и пол, дојдоа од насоката на соѕвездието Голема Мечка.
Астрономите сега открија неочекуван извор на овие импулси: мртва ѕвезда, таканаречено бело џуџе, кое орбитира околу мала, студена црвена џуџеста ѕвезда. Црвените џуџиња се, инаку, најчестите ѕвезди во универзумот.
Двете ѕвезди, заеднички наречени ILTJ1101, се толку блиску една до друга што нивните магнетни полиња се испреплетуваат, создавајќи ги овие долготрајни радиосигнали (наречени транзиенти со долг период – LPTs). Досега, ваквите долги сигнали се поврзуваа само со неутронски ѕвезди, густите остатоци од експлозии на супернова.
Новото откритие, претставено во научното списание Nature Astronomy, покажува дека движењето на ѕвездите во бинарни системи, исто така, може да ги создаде овие ретки радио сигнали.
„За прв пат со сигурност утврдивме кои ѕвезди ги произведуваат овие мистериозни сигнали, членови на сосема нова класа на радио феномени“, рече водечкиот автор на студијата, д-р Ирис де Рујтер од Универзитетот во Сиднеј во Австралија.
Научниците нагласуваат дека овие невидени набљудувања се само почеток. Ова откритие би можело да ни помогне подобро да разбереме какви ѕвезди можат да емитуваат радио сигнали низ вселената и да го разјаснат нивното минато и односи.
Ѕвезден танц
За да ја реши оваа космичка загатка, д-р Де Рујтер развил метод за пронаоѓање долги радиопулсирања во архивските снимки од европскиот радиотелескоп LOFAR. LOFAR е најголемата мрежа на радиотелескопи во Европа, специјализирана за многу ниски радиофреквенции.
Користејќи го нејзиниот метод, додека сè уште беше докторанд во Амстердам, Де Рујтер за прв пат пронашла радиосигнал снимен во 2015 година. Потоа, додека ја истражуваше истата област на небото, таа откри уште шест сигнали. Сите тие потекнуваат од една бледа црвена ѕвезда. Меѓутоа, таа ѕвезда не можела сама да генерира толку моќни импулси. Мораше да има нешто друго што ги предизвика.
За разлика од овие долготрајни пулсирања, брзите радиорафали (познати како FRB) се многу светли, траат само дел од секундата и генерално доаѓаат од други галаксии. Брзите радио рафали се многу помоќни и често се случуваат само еднаш.
„Овие нови импулси се слични на FRB, но тие траат многу подолго и имаат помала енергија. Сè уште се обидуваме да откриеме дали овие феномени се поврзани или дали се работи за различни типови на настани“, вели коавторот на студијата Чарлс Килпатрик од Универзитетот Нортвестерн.
Преку понатамошни набљудувања со помош на големи телескопи во Аризона и Тексас, научниците открија дека црвената ѕвезда всушност „танцува“ напред-назад во редовен двочасовен ритам, кој совршено се совпаѓа со радио пулсот. Тие заклучија дека ѕвездата се движи од гравитацијата на блиското бело џуџе, мала, густа мртва ѕвезда.
Овие две ѕвезди, оддалечени 1600 светлосни години, орбитираат заедно околу заедничка точка на секои 125,5 минути.
Што ги предизвикува овие мистериозни сигнали?
Научниците веруваат дека постојат две можни објаснувања за овие необични импулси. Или белото џуџе има силно магнетно поле кое редовно емитува сигнали, или магнетните полиња на двете ѕвезди комуницираат и ги создаваат овие импулси. Научниците планираат дополнителни набљудувања на овој систем за да откријат дали ѕвездите испуштаат други видови зрачење како ултравиолетова светлина или Х-зраци, што би можело да помогне подобро да се разбере нивното минато и односи.
„Во моментов импулсите целосно исчезнаа, но можно е тие повторно да се појават во иднина“, рече Де Рујтер. Тимот во моментов детално ги испитува старите податоци од радиотелескопот LOFAR во потрага по слични извори.
„Сè почесто откриваме необични системи како овие. Секој нов случај ни ги отвора очите за екстремните феномени во вселената кои произведуваат такви радиосигнали“, рече д-р Каустуб Раџваде од Универзитетот во Оксфорд.
Во изминатите неколку години, други истражувачи открија дузина системи кои емитуваат слични долги импулси.
„Сите овие системи се наоѓаат во нашиот Млечен Пат и се сосема различни од сè што знаевме порано“, заклучи Де Рујтер.
За разлика од кратките импулси на пулсарите, кои траат делови од секундата, овие долготрајни сигнали може да траат од неколку секунди до еден час, вели Наташа Харли-Вокер од Универзитетот Куртин во Австралија, која не била вклучена во ова истражување.
„Досега, минливите радиоизвори доведоа до некои од најголемите откритија во астрономијата: од откривањето на пулсарите, до ФРБ кои ни овозможија да ја проучуваме невидливата материја меѓу галаксиите и сега до овие нови феномени со долг период чие значење само што почнуваме да го разбираме.
„Со скенирање на небото со моќни радиотелескопи, можеме да очекуваме уште поспектакуларни откритија, вклучувајќи можеби и сигнали кои би укажале на присуство на интелигентен живот – нешто што астрономите го барале со децении преку проектот SETI“, заклучи таа.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
