Мајмуните се едни од најинтелигентните суштества на планетата, способни да учат знаковен јазик, да решаваат проблеми и да покажуваат емпатија. И покрај нивната импресивна когнитивна способност, мајмуните не покажаа способност да поставуваат прашања. Овој недостаток на прашања е една од клучните карактеристики што ги разликува луѓето од другите примати.
Во текот на 1970-тите и 1980-тите, некои истражувачи сугерираа дека мајмуните не се способни да поставуваат прашања или да даваат негативни одговори. Иако повеќе објавени студии покажуваат дека мајмуните се способни да одговорат на прашања поставени од луѓето и дека вокабуларот на акултурираните мајмуни вклучува прашални зборови, мајмуните не се во можност сами да поставуваат прашања.
Во разговорите со луѓето – на пример, преку знаковен јазик – само луѓето поставуваат прашања
Во 1970-тите, Ан и Дејвид Премак предложија потенцијално ефикасен пристап за учење на мајмуните како да поставуваат прашања: „Во принцип, поставувањето прашања може да се научи или со отстранување на елемент од позната ситуација во животинскиот свет или со отстранување на елемент од јазикот што го мапира животинскиот свет. Веројатно е дека прашање може да се предизвика со намерно отстранување на клучни елементи од позната ситуација. Да претпоставиме дека шимпанзото го добило својот дневен оброк храна во одредено време и место, а потоа еден ден храната ја нема. Шимпанзо обучено за поставување прашања може да праша „Каде е мојата храна?“ или, во случајот на Сара, „Мојата храна е?“ „Сара никогаш не беше ставена во ситуација што би можела да предизвика такво прашање, бидејќи за наши цели беше полесно да ја научиме Сара да одговара на прашања.“
Една деценија подоцна, Премак напиша: „Иако таа (Сара) го разбра прашањето, таа самата не постави никакви прашања – за разлика од дете кое поставува бескрајни прашања, како на пример Што е тоа? Кој прави бучава? Кога ќе се врати тато дома? и така натаму. Сара никогаш не го одложуваше заминувањето на нејзиниот тренер по часовите прашувајќи каде оди тренерот, кога ќе се врати или нешто друго.
Панбанскиот мајмун, чие однесување го проучувале истражувачите, исто така не покажал способност да поставува прашања. Џозеф Џорданија од Универзитетот во Мелбурн поставил хипотеза дека способноста за поставување прашања може да претставува клучен когнитивен праг што ги разликува човечките интелектуални способности од оние на другите мајмуни. Џорданија тврди дека поставувањето прашања не е прашање на користење синтаксички структури, туку функција на когнитивните способности.
Џорданија ја предложил латинската максима „Interrogo ergo Cogito“ (Прашам, затоа мислам) и го сметал појавувањето на прашалното однесување во човековата еволутивна историја како почеток на човековото сознание и јазик.
Теоријата на Џордан е поткрепена со студии кои ја покажуваат важноста на префронталниот кортекс при поставувањето прашања. Префронталниот кортекс е одговорен за многу од повисоките когнитивни функции што ги поседуваат луѓето, вклучувајќи планирање, донесување одлуки и решавање проблеми. Овој дел од мозокот е поврзан и со љубопитноста и желбата за истражување и учење. Кај мајмуните, префронталниот кортекс е значително помал отколку кај луѓето, што би можело да ја објасни нивната неспособност да поставуваат прашања.
Друго можно објаснување за неможноста на мајмуните да поставуваат прашања е нивниот недостаток на „теорија на умот“.
Теоријата на умот е способност да се разбере дека другите имаат верувања, желби и намери кои се различни од сопствените. Оваа способност им овозможува на луѓето да го предвидат и протолкуваат однесувањето на другите и соодветно да го прилагодат сопственото однесување. Спротивно на тоа, мајмуните можеби не разбираат целосно дека другите суштества може да поседуваат знаење што тие го немаат.
Резултатите од истражувањата навистина покажуваат дека способноста за поставување прашања е клучен когнитивен праг што ги разликува човечките интелектуални способности од оние на другите мајмуни. Иако мајмуните поседуваат импресивни когнитивни способности, им недостасува когнитивната способност да иницираат поставување прашања. Понатамошните истражувања на невронските механизми зад поставувањето прашања би можеле да помогнат во расветлувањето на овој фундаментален аспект на човековото сознание.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
