Во последните сто години, земјата под Венеција се спуштила за околу 25 сантиметри, додека нивото на морето се искачило за речиси 30 сантиметри. Таа комбинација станува сè пофатална – редовните поплави повеќе не се реткост, туку реалност. Градот буквално тоне во сопствената лагуна, според CNN.
За посетителите, оваа ранливост на Венеција само ја зголемува нејзината привлечност. Туристите се собираат за да го видат градот додека сè уште можат. За самите жители, тоа е секојдневна борба со природата. Но, што ако Венеција може буквално да се подигне?
Планот на професорот
Таквата идеја ја изнесе Пјетро Театини, професор по хидраулика на Универзитетот во Падова. Тој предлага вбризгување вода длабоко под градот, со што ќе се подигне земјата на која се наоѓа Венеција. Тој вели дека градот би можел да се искачи за дури 30 сантиметри, што би значело дека ќе бидат потребни најмалку 50 години време за да се изнајде трајно решение.
Звучи како научна фантастика, но проектот има сериозна научна основа, пишува CNN. Иако Италија троши милијарди на системот од подвижни брани MOSE што го штитат градот од високи плими, Театини верува дека самото подигнување на почвата може да помогне на долг рок.
Венеција долго време живее со вода, понекогаш против неа. Низ вековите, властите ги пренасочувале реките, копале канали и управувале со лагуната за да го зачуваат градот. Сепак, во 20 век, работите тргнаа наопаку. Во текот на 60-тите и 70-тите години, подземните води беа испумпувани од индустриската зона во Маргера, што доведе до дополнително слегнување на земјиштето – речиси 13 сантиметри за само две децении.
Денес, градот е заштитен со системот MOSE, скапа бариера што се издига од морското дно и ја затвора лагуната од екстремно високи плими. Тестиран за прв пат во 2020 година, проектот беше планиран уште во 80-тите години. Во тоа време се верувало дека браните ќе се користат само неколку пати годишно.
Сепак, климатските промени променија сè. MOSE веќе е активиран околу 100 пати, иако сè уште не е официјално пуштен во целосна употреба.
Секое подигнување на брана ја затвора лагуната, што влијае на бродскиот сообраќај, природниот систем за испирање на лагуната и целиот нејзин екосистем. Во исто време, Венеција продолжува да тоне околу два милиметри годишно, додека морето се издига уште побрзо, пет милиметри годишно.
Како би функционирало подигнувањето на земјата?
Театини предлага вбризгување солена вода во длабоките слоеви на почвата, на длабочина од 600 до 1.000 метри. Водата би се пумпала низ бушотини распоредени во радиус од десет километри околу градот, во внатрешноста на лагуната, без да се допира Јадранското Море или копното.
Тој пронашол инспирација во складиштата за гас во близина на реката По, каде што инженерите забележале дека земјата се крева кога контејнерите се полнат и се спушта кога се празни. Зошто да не се примени тој принцип обратно, наместо со екстракција, водата би се вратила во длабочината? Планот предвидува униформно издигнување на целата област, за разлика од претходните обиди што вклучуваа вбризгување цемент, што во Венеција би барало стотици бунари и би било тешко да се спроведе.
Тестирањето би траело со години
Проектот би започнал со пробен бунар широк 20 см и длабок 1.000 метри. Во него ќе биде поставен филтер, низ кој водата нежно ќе тече во почвата. Постапката е слична на онаа за екстракција на подземни води, само во спротивна насока.
Театини истакнува дека не станува збор за фракинг, техника што користи висок притисок за кршење на карпите, туку за контролирано вбризгување при низок притисок, без пукање на карпите. Ако водата се пумпа пребрзо, може да се формираат пукнатини, што би било исклучително опасно. Тестирањето би траело две до три години и би чинело помеѓу 30 и 40 милиони евра. Целокупниот проект би бил три пати поевтин од MOSE, кој веќе чинеше повеќе од шест милијарди.
Да се затвори лагуната или да се спаси градот?
Некои предлагаат радикално решение – целосно затворање на лагуната и нејзино претворање во езеро. Тоа би го спасило градот, но би уништило природен екосистем кој постои повеќе од 2.000 години. Театини истакнува дека лагуната е „дел од самата Венеција“.
Некои експерти се сомневаат во неговиот план, но тој тврди дека тоа се должи на ограниченото познавање на длабоките геолошки структури. Оние што се занимаваат со геомеханика на длабока почва, вели тој, веруваат дека проектот е изводлив. Професорот Дејвид Добсон од Универзитетот во Лондон вели дека е „умерено оптимист“, но предупредува на сложеноста на процесот – откако карпите ќе изгубат вода, тие се компресираат и не можат лесно повторно да се шират.
Спас или откажување
Театини работи на оваа идеја со децении. Неговиот ментор Џузепе Гамболати предложил вбризгување течности длабоко во земјата уште во 70-тите години. Сепак, проектот никогаш не бил сериозно разгледуван.
„Мораме да почнеме да правиме нешто, и тоа веднаш“, вели Театини. „Ова е единствениот предлог што е веќе разработен и може да се тестира утре, само треба политичка одлука.“
Во март 2025 година, беше основана државна агенција за лагуни за надгледување на идните проекти. Без оглед на тоа кој пат ќе биде избран, трошоците ќе се мерат во милиони, ако не и во милијарди евра.
Некои се прашуваат дали вреди да се спаси град чие население паднало под 50.000, а 70 проценти од населението се преселило на копното поради туризмот и високите трошоци за живот.
Сепак, Театин одговара: „Најлошо би било да се остави градот на судбината.“ Венеција е единствена, нема друго место како неа. И затоа мора да го зачуваме, доколку е воопшто можно, во неговата природна средина: лагуната, со гондолите и сè што го сочинува неговиот дух.“
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
