На улиците на Стокхолм нема фрлени цигари, а исто така е речиси невозможно да се видат пушачи кои разговараат на јавни места додека виткаат цигара меѓу прстите. Рестораните го забранија пушењето дури и на свеж воздух пред ресторанот, а секако не ви е дозволено да палите дури ни на масите на терасата на отворено кафуле. Бидејќи правилата тука се многу јасни и малкумина ги кршат, а Шведска, почитувајќи ја новата игра, стана првата земја „без чад“ во светот.
Но тоа не значи дека поранешните пушачи се свртеле кон трчањето и засекогаш се откажале од производите што им давале задоволство со години. Напротив. На големата конференција на British American Tobacco (BAT) „Што ако клучот за откажување од пушење веќе е пронајден?“ Во Националниот музеј на наука и технологија во Шведска, беше откриено како нордиската земја официјално ја исполни дефиницијата за општество без чад, 16 години пред целта на ЕУ за 2040 година.
– Во последните 13 години, стапката на пушење тука е повеќе од преполовена, главно благодарение на поттикнувањето на употребата на нови категории производи без чад, поточно снус, никотински кесички и електронски цигари. Денес, вкупната стапка на пушење кај возрасните во Шведска е 5,3%, во споредба со просекот на ЕУ од 24% – рече Даниеле Тауер, главен директор за научни и регулаторни работи во BAT, нагласувајќи дека владите, заедниците за јавно здравје, како и производителите како нив и нивните деловни партнери имаат клучна улога во максимизирањето на потенцијалот на производите без чад во придонесот за намалување на штетата од тутунот.
Најмал број на предвремени смртни случаи
А придобивките, тврди тој, се повеќекратни. Заедно со намалувањето на бројот на пушачи, нагласи Тауер, Шведска има и најмал број на предвремени смртни случаи од болести поврзани со пушењето во целата ЕУ. Стапката на смртност кај мажите од рак на белите дробови овде е за 61% пониска од просекот во ЕУ, додека стапката на смртност од сите болести поврзани со тутунот е за 39,6% пониска од просекот во Унијата.
– Целта на нашата компанија е смела, но јасно дефинирана. До 2100 година, имаме намера да се трансформираме во „бизнис без чад во целосно безчаден свет“ – рече извршниот директор, откривајќи ја целта за не толку далечната иднина, 2030 година, до кога BAT се надева дека ќе има 50 милиони потрошувачи на производи без чад.
Но, признава Тауер, постојат пречки и предизвици по патот. Од пазари што ги спречуваат да продаваат, тешки регулаторни рамки до заблуди за никотинот и ризиците од производите без чад во споредба со цигарите, скептицизам кон индустриските истражувања, акцизни оптоварувања...
– И затоа беше лансиран Omni™, научната основа на глобалната трансформација на BAT. Тоа е динамична платформа што содржи научно засновани докази што ја поддржуваат трансформацијата кон нови категории на производи што водат кон свет без чад. Свет каде што цигарите на крајот се минато – таа е убедена во свет каде што пушачите, кои инаку би продолжиле да пушат, се префрлаат од цигари на овие алтернативи, а концептот за намалување на штетата од тутунот е разбран и прифатен, со постојан дијалог со научници, здравствени институции, регулатори, креатори на политики и инвеститори.
2,6 милиони животи би можеле да бидат спасени
Нејзиниот колега, д-р, исто така верува во таква иднина. Џејмс Марфи, директор за истражување и наука во BAT, чија работа е клучна за остварување на глобалната визија за „Подобро утре™“. Трансформација е единствениот збор што може да се користи за да се опише една од најголемите светски компании за производство на тутунски производи денес. Повеќе од 12 милијарди фунти беа инвестирани во истражување во последните 10 години, а повеќе од 1700 научници работеа на иновации.
– Дури 2,6 милиони животи би можеле да бидат спасени во следните 10 години ако се прифатат алтернативи на цигарите. Но, тие мора да станат достапни за сите во светот - предупреди хемичарот и додаде дека BAT минатата година заработил 3,4 милијарди фунти, од кои приходите од намалена штета сочинуваат 18%.
Терапиите за замена на никотин и производите без чад содржат ист молекул на никотин, истакнува Марфи, а во последните десет години BAT разви три групи на такви производи, имено производи што го загреваат тутунот наместо да го горат, производи за вејпирање што ја претвораат е-течноста што содржи никотин и ароми во аеросол, како и никотински кесички за орална употреба што доаѓаат во неколку вкусови.
– Производите без чад не се произведуваат со согорување поврзано со цигарите и значително (повеќе од 90-99%) ги намалија нивоата на бројни токсични хемикалии за кои се верува дека се главна причина за болести поврзани со пушењето. Нашата трансформација е паралелна со трансформацијата на многу други традиционални индустрии базирани на согорување, кои денес го менуваат својот бизнис кон производи без согорување – рече хемичарот, кој се надева дека до 2035 година, 50% од приходите на компанијата ќе доаѓаат од производи без чад. Но, тој е исто така свесен дека компанијата сè уште има многу работа да направи.
Тајната на шведскиот успех
– За жал, некои земји како Холандија и Белгија се обидуваат се обидуваат да ги забранат овие алтернативи, а она што навистина го сакаме е да покажеме колку придобивки можеме да имаме од нив, особено ако го анализирате шведскиот случај – предложи Марфи, додавајќи дека тие сè уште работат напорно на иновации во овие производи, така што што е можно повеќе пушачи можат да ја пронајдат својата помалку штетна алтернатива.
А тајната на успехот на Шведска, објасни Асли Ертонгуќ, менаџер на БАТ за Полска и балтичките земји, се базира на свест, достапност и прогресивна регулатива.
– Откако шведската влада ја промени својата официјална политика од „намалување на употребата“ во „намалување на штетата“, прифаќајќи ја стратегијата за намалување на штетата од тутунот, дојдовме до точката дека во оваа земја имаме една од најниските стапки на смртност во светот поврзана со последиците од пушењето - рече Ертонгуќ и потсети дека владата во оваа земја применува модел на акцизен данок пропорционален на нивото на здравствен ризик, што ги прави производите без чад попристапни од цигарите, со што се поттикнува преминот кон помалку штетни алтернативи. Ваквите производи се видливи на продажните места и не бараат посебни дозволи како за тутунот.
– Меѓу младите возрасни на возраст од 16 до 29 години, само 2% тука пушат секојдневно, додека просекот во ЕУ е 15% – забележа таа.
– Сè повеќе земји ја поддржуваат транзицијата од согорување на тутунски производи кон помалку штетни алтернативи без чад, а науката заснована на факти е точна, верувале или не – заклучи директорот за истражување и наука на БАТ.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
