Присуството на сидерит е доказ дека Марс некогаш имал густа атмосфера богата со јаглерод диоксид.
Минералот сидерит, пронајден изобилно во карпите издупчени од роверот на НАСА на површината на Марс, дава нов доказ за пожешко и повлажно дамнешно минато кога Црвената планета се фалела со големи количини вода и можеби била погодна за живеење.
Роверот Curiosity, кој слета на Марс во 2012 година за да истражи дали планетарниот сосед на Земјата некогаш можел да поддржи микробиолошки живот, го пронајде минералот во примероци од карпи издупчени на три локации во 2022 и 2023 година во кратерот Гејл, голем слив на удар со планина во средината.
Сидерит е железен карбонат минерал. Неговото присуство во седиментните карпи формирани пред милијарди години нуди доказ дека Марс некогаш имал густа атмосфера богата со јаглерод диоксид, гас што би ја загреал планетата преку ефектот на стаклена градина до точка каде што би можел да одржува течна вода на неговата површина.
Постојат карактеристики на пејзажот на Марс кои многу научници ги протолкуваа како знаци дека течна вода некогаш течела низ неговата површина, со можни океани, езера и реки за кои се сметало дека биле можни живеалишта за микробиолошки живот во минатото.
Примероците даваат дополнителна тежина
Јаглерод диоксидот е главниот стакленички гас кој ја регулира климата на Земјата, како што е тоа случај на Марс и Венера. Неговото присуство во атмосферата ја задржува сончевата топлина, загревајќи ја климата.
Досега ретки беа доказите кои сугерираат дека атмосферата на Марс некогаш била богата со јаглерод диоксид. Хипотезата е дека атмосферата - од причини кои не се целосно разбрани - еволуирала од густа и богата со јаглерод диоксид до ретка и без овој гас, а во исто време, јаглеродот преку геохемиските процеси станал закопан во карпите во кората на планетата како карбонат минерал.
Примероците добиени од Curiosity и даваат дополнителна тежина на оваа идеја. Примероците содржеле до 10,5 отсто сидерит, како што е утврдено со инструмент на роверот.
- Една од долгогодишните мистерии во проучувањето на планетарната еволуција и животната средина на Марс е: ако биле потребни големи количини на јаглерод диоксид за да се загрее планетата и да се стабилизира течната вода, зошто толку малку карбонатни минерали се откриени на површината на Марс? - изјави геохемичарот Бенџамин Тутоло од Универзитетот во Калгари, научник кој учествува во тимот на ровери на НАСА Curiosity Mars Science Laboratory и водечки автор на студијата објавена во четвртокот во списанието Science.
- Моделите предвидуваат дека карбонатните минерали треба да бидат широко распространети. Но, до денес, истражувањата базирани на ровери и сателитски истражувања на површината на Марс не нашле многу докази за нивното присуство - додаде Тутоло.
„Каде отиде јаглеродот?“
Бидејќи карпата слична на онаа на примерокот од роверот е идентификувана на глобално ниво на Марс, истражувачите се сомневаат дека и тој содржи изобилство карбонатни минерали и може да содржи значителен дел од јаглеродниот диоксид што некогаш го загревал Марс.
Се смета дека седиментните карпи на кратерот Гејл се наталожени пред околу 3,5 милијарди години, кога местото било езеро и пред климата на Марс да претрпи драматична промена.
- Преместувањето на површината на Марс од погодна за живеење во минатото, на очигледно стерилна денес, е најголемата позната еколошка катастрофа - рече планетарниот научник и коавтор на студијата Едвин Кајт од Универзитетот во Чикаго и Институтот Астера.
- Не ја знаеме причината за оваа промена, но Марс денес има многу тенка атмосфера од јаглерод диоксид, а постојат докази дека атмосферата била погуста во минатото. Се поставува прашањето каде отишол јаглеродот, така што откривањето на големо несомнено наоѓалиште на материјали богати со јаглерод е важна нова трага - додаде Кајт.
Наодите на роверот нудат увид во циклусот на јаглерод на древниот Марс.
На Земјата, вулканите исфрлаат јаглерод диоксид во атмосферата, а гасот се апсорбира од површинските води - главно океанот - и се комбинира со елементи како што е калциумот во варовнички карпи. Преку геолошки процес наречен тектоника на плочи, оваа карпа повторно се загрева и јаглеродот на крајот се ослободува назад во атмосферата преку вулканизам. На Марс, сепак, му недостасува тектоника на плочи.
- Важна карактеристика на древниот јаглероден циклус на Марс што го опишуваме во оваа студија е тоа што тој бил неурамнотежен. Со други зборови, се чини дека значително повеќе јаглерод диоксид бил апсорбиран во карпите отколку што подоцна бил ослободен назад во атмосферата - рече Тутоло.
- Моделите на климатската еволуција на Марс сега можат да ги вклучат нашите нови анализи и за возврат да помогнат да се усоврши улогата на овој неурамнотежен циклус на јаглерод во одржувањето и евентуалното губење на погодноста за живеење низ планетарната историја на Марс - додаде Тутоло.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
