Неговото лице сè уште ги краси маиците, постерите и муралите од Хавана до Белград. Неговото име, само „Че“, е доволно за сите да знаат кој е тој. Но, зад револуционерната слика со беретка и поглед што гледа „преку хоризонтот“ се криеше човек многу посложен од симболот кој стана.
Ернесто „Че“ Гевара беше многу повеќе од водач на кубанската револуција и борец против империјализмот. Тој беше доктор, поет, љубител на шахот и рагбито, татко на пет деца и човек кој, и покрај сопствените слабости, веруваше во идејата дека светот може да биде поправеден.
Како „Че“ стана – Че
Роден Ернесто Рафаел Гевара де ла Серна, овој Аргентинец го должи својот прекар на сопствениот говор. „Че“ е аргентински збор што се користи во секојдневниот говор, нешто помеѓу „брат“, „другар“ и „еј, ти“. Тој го користел толку често што Кубанците, кои го сметале за туѓо, едноставно почнале да го нарекуваат така, и името останало.
Иронично, во училиште го добил прекарот „Чанко“, што значи „свиња“, поради неговиот неуреден изглед и навиката да не сака премногу сапун и вода.
Тој имал ирска крв во вените
Че не бил само Латиноамериканец. Неговиот прадедо, Патрик Линч, емигрирал од Ирска во 18 век во тогашна Аргентина. Неговиот татко еднаш му рекол: „Крвта на ирските бунтовници тече во вените на мојот син“. Интересно е што во 2017 година, Ирска издаде поштенска марка со неговиот лик, како почит кон тој дух на бунт што се чинел дека е генетски предодреден.
Доктор кој го сакал рагбито, шахот и поезијата
Во младоста бил спортист и играл рагби за клубот Сан Исидро, иако целиот живот страдал од астма. „Го сакам рагбито. Дури и ако еден ден ме убие, ќе бидам среќен што го играв“, му рекол на татко му.
Покрај спортот, тој бил страствен шахист и читател на поезија. На денот кога беше убиен, во неговиот џеб беше пронајдена зелена тетратка во која тој препишувал стихови од Пабло Неруда, Сезар Ваљехо и Волт Витман во своја рака. Тој беше револуционер кој цитираше поезија.
Од медицина до револуција
Во 1948 година, Че се запишал на медицина во Буенос Аирес и дипломирал како доктор специјализиран за лепра. Работел во болница во Мексико, истражувајќи алергии, сè додека судбината не го споила со Фидел и Раул Кастро. Наместо во лабораторија, тој завршил во џунглата, како доктор на кубанската револуција.
Патувања што промениле сè
Неговите патописи не се класични здодевни туристички белешки, тие се сеопфатна духовна мапа на човек кој барал правда. Две патувања низ Јужна Америка, едното во 1950 година со мотор, а другото во 1952 година со мотор со неговиот пријател Алберто Гранада, го обликувале неговиот поглед на светот.
Тој бил сведок на сиромаштијата на рударите, експлоатацијата на селаните и неправдите на системот, и токму тогаш решил дека никогаш повеќе нема да биде тивок набљудувач. Од овие авантури произлегле „Дневникот на мотоциклистот“, книга што стана бестселер, а подоцна беше снимен и филм што трогна милиони.
Радикализација во Гватемала
Кога отишол во Гватемала во 1953 година, му се восхитувал на претседателот Јакобо Арбенц, кој ја земал земјата од големите капиталисти и им ја враќал на луѓето. Но, американската ЦИА наскоро ја соборила владата и ја вратила власта на корпорациите. Овој настан трајно го обликувал погледот на Че за Соединетите Американски Држави, кои тој ги сметал за симбол на империјализмот од тогаш па натаму.
Тоа бил и моментот кога првпат се приклучил на вооружената борба.
Од банкар до министер
По триумфот на револуцијата, Кастро му го доверил управувањето со Националната банка на Куба. Наместо да потпише „Ернесто Гевара“, тој едноставно напишал „Че“ на банкнотите, како знак на презир кон парите и капиталистичките вредности.
Подоцна стана министер за индустрија и се посвети на развојот на образованието и економијата, инсистирајќи Куба да ја намали зависноста од извозот на шеќер и да се отвори кон Советскиот Сојуз.
Че и борбата против неписменоста
Пред револуцијата, стапката на писменост во Куба беше околу 77%. Уште во 1961 година, беше прогласена за „Година на образованието“. Че организираше „бригади за писменост“, илјадници млади луѓе кои одеа во селата, градеа училишта и ги учеа селаните да читаат и пишуваат. Резултатот? Само неколку години подоцна, 96% од Кубанците беа писмени. Денес, таа стапка е речиси 100%.
Најпознатото лице во светот
Фотографијата „Guerillero Heroico“, направена во 1960 година во Хавана, е прогласена за најпозната фотографија на сите времиња. Таа е направена за време на комеморацијата на жртвите од експлозијата на бродот „La Coubre“. До крајот на шеесеттите години, Че веќе беше погубен во Боливија, но токму оваа фотографија, во комбинација со неговите идеали, го направи вечен симбол на отпорот.
Романтичар кој верувал во идеали
Неговата ќерка Алеида подоцна рекла: „Татко ми знаеше како да сака. Тој беше романтичар. За да бидеш вистински револуционер, мора да знаеш како да сакаш луѓе, идеи, правда.“
Че Гевара затоа беше и доктор и војник, поет и симбол. Човек кој веруваше дека револуцијата не е само борба со оружје, туку и борба на духот. И можеби затоа неговото лице е сè уште на секоја маица, секое знаме и во секое срце кое сè уште верува во промени.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
