Што е анхедонија и дали има некаква врска со депресијата?
Ако имате анхедонија, можете да се чувствувате како да „не чувствувате ништо“ и како да има голема празнина таму каде што треба да бидат вашите емоции.
Анхедонијата е емоционална состојба што ја опишува неможноста да се чувствува задоволство. Дијагностичкиот и статистички прирачник на Американската психијатриска асоцијација (DSM-5) наведува дека тоа е „значително намален интерес или задоволство во речиси сите активности“, особено во некои во кои порано уживавте.
Зошто се јавува анхедонија?
Експертите истакнуваат дека анхедонијата не треба да се смета за губење на интерес за активност затоа што ви е здодевно и имате намера да се откажете од неа, туку се однесува на недостаток на задоволство во повеќето или сите активности во кои некогаш сте чувствувале задоволство.
Анхедонијата е тесно поврзана со депресијата во многу случаи. Студиите покажуваат дека кај 95 проценти од луѓето кои се борат со депресија, тие опишуваат изразено губење на интерес и неможност да се чувствува задоволство.
Не се чувствувате добро, се менувате и ви недостасуваат интереси... Дали е тоа анхедонија?
Оваа состојба често се јавува како еден од симптомите на примарен здравствен проблем. Поточно, не се чувствувате добро, но можеби повеќе не сакате да поминувате време со други или да учествувате во активности што порано ги сакавте и уживавте.
Желбите, афинитетите и интересите се менуваат во текот на животот и тоа е нормално. Сепак, со анхедонијата, постои изразена загуба на задоволство дури и во работите што порано ви беа исклучително важни, а сега едноставно не можете да се фокусирате и не ви се допаѓаат, па дури ни чувството што некогаш сте го имале.
Видови анхедонија
Постојат два основни вида на анхедонија. Социјална анхедонија значи губење на уживањето во дружењето со други луѓе. Физичка анхедонија е кога физичкиот допир, мирисите или звуците повеќе не носат задоволство (слушање музика, јадење храна, либидо и сексуална активност...).
Како се манифестира анхедонијата?
Ако имате анхедонија, може да се чувствувате како „ништо да не чувствувате“ - како да има празнина таму каде што треба да бидат емоциите. Вообичаените описи вклучуваат чувство на вкочанетост, емоција на досада, рамнодушност, негативност.
Можни се и дополнителни поплаки: проблеми со спиењето, намалена сексуална желба (либидо), тешкотии во постигнувањето и одржувањето на социјални односи. Може да чувствувате дека „немате што да дадете“ - нема љубов, нема внимание, нема благодарност. Сето ова може да доведе до социјална изолација или социјална анксиозност.
Разликата помеѓу анхедонија и апатија
Овие две состојби не се исти. Иако можат да се појават истовремено, анхедонијата се однесува на недостаток на уживање, додека апатијата се однесува на недостаток на мотивација или енергија за дејствување.
Кои состојби предизвикуваат анхедонија како симптом?
Анхедонијата може да се појави во следниве состојби:
депресија
шизофренија
биполарно растројство
нарушувања поврзани со употреба на психоактивни супстанции
Паркинсонова болест
посттрауматско стресно растројство (ПТСН)
трауматски повреди на мозокот.
Што предизвикува анхедонија?
Истражувањата се уште се во тек, но некои сугерираат дека анхедонијата може да биде резултат на намалена активност во вентралниот стриатум на мозокот, регион сместен над и зад ушите. Тука се наоѓа таканаречениот „центар за задоволство“, кој произведува и прима допамин, хормонот „што ви овозможува добро чувство“. Промените во активноста на овој дел од мозокот можат да влијаат на тоа како ги доживувате наградите и задоволството.
Дијагноза и третман на анхедонија
Анхедониа не е нерешлив проблем. Таа има свои причини, и свои последици кои треба да се дефинираат било да е последица на силни стресни ситуации во низа или здравствени пореметувања, а потоа следи решавање на причините и отколнување на последиците.
Првиот чекор е да се верува дека таа не е засекогаш тука, и не е отсекогаш кај вас, дека имате многу ситуации претходно во кои сте биле расположени, ведри, активни, успешни и посакувани и дека секако можете повторно да им се вратите затоа што сте можеле претходно, да им дадете значење како некогаш и да бидете вистинските - вие. Кај вас е најмалку половина од решението.
Одлуката да побарате стручна помош е другата „половина од битката“. Професионалецот ќе ви постави прашања за вашата емоционална состојба и расположение, и ќе утврдат дали постои и некој здравствен а не само емоционален проблем. Исто така, се врши физички преглед за да се исклучат други можни причини за симптомите и да се разгледа комплетната медицинска историја и слика.
Бидејќи анхедонијата често се поврзува со депресија, може да ви биде наложено да направите лабораториски тестови за да се исклучат физиолошки причини, вклучувајќи недостаток на витамин Д или хормонален дисбаланс во функцијата на тироидната жлезда.
Не постои специфичен лек само за анхедонија, туку се третира основната причина. Третманот може да вклучува когнитивна бихевиорална терапија (КБТ), антипсихотици, антидепресиви, инхибитори на повторно земање на серотонин (ССРИ), инјекции со кетамин, електроконвулзивна терапија (ЕКТ), транскранијална магнетна стимулација (ТМС).
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
