Војната, пченката и пченицата: Кризата за храна следува поради посевите кои сега не се засадени
Оваа недела ММФ објави извештај во кој се наведува дека конфликтот во Украина може „фундаментално да го промени глобалниот економски поредок“.
Веќе на сите им е јасно дека оваа ситуација ќе има далекусежни последици, но да ги погледнеме деталите.
Во извештајот се вели дека ќе има глобално забавување на економскиот раст и дополнително зголемување на инфлацијата.
Исто така, веќе се очекуваат предупредувања дека расте неизвесноста кај инвеститорите и дека тоа може да предизвика одлив на капитал од т.н. пазари во развој.
Во превод - најпогодени ќе бидат посиромашните земји.
„Овој конфликт е голем удар за глобалната економија што ќе му наштети на растот и ќе ги зголеми цените“, се вели во извештајот.
Исто така, се забележува дека најтешко ќе бидат погодени земјите кои се најмногу изложени на овој конфликт во однос на трговијата и финансиите (во превод: земјите кои се доста зависни од увоз/извоз во Русија и Украина, на пример во набавката на храна...).
Исто така, се наведува дека постои зголемен ризик од конфликти во овие региони: Субсахарска Африка, Латинска Америка, Кавказ и Централна Азија.
Разбирливо е дека земјите кои набавуваат најголемо количество храна од двете конфликтни земји се изложени на најголем ризик.
На пример, еден Египет може да очекува значителна криза, бидејќи дури 80% од пченицата се увезува од Русија и Украина.
На долг рок, се вели, „војната би можела фундаментално да го промени глобалниот економски и геополитички поредок ако се промени трговијата со енергија, се реконфигурираат синџирите на снабдување, се фрагментираат мрежите за плаќање и ако земјите ги ревидираат девизните резерви“.
За Украина и Русија се предвидува длабока рецесија бидејќи цела Европа е во опасност да биде прекината од снабдувањето со гас.
Но, што е со најважниот ресурс од сите - храната?
Речиси една третина од светската пченица ја снабдуваат Русија и Украина.
Пристаништата се затворени, а инфраструктурата е во хаос, што значи дека треба да се најдат различни извори на оваа суштинска прехранбена култура.
Со оглед на тоа што земјоделците во Украина не можат да ги обработуваат своите култури, недостигот на пченица може да биде на хоризонтот - допрва треба да се почувствува со полна сила.
Во моментов, наоѓањето различни добавувачи значи дека цените растат, а цената на пченицата веќе достигна рекордно високо ниво.
Повеќе од 50 земји зависат од две нации за нивната пченица, а оваа основна храна сочинува околу една петтина од калориите и протеините во светот.
Некои од најголемите увозници на пченица од овој регион се лоцирани во Северна и Западна Африка, вклучувајќи ја и Нигерија, една од најсиромашните земји во светот (која е и најнаселената земја во Африка!).
Секако, вреди да се спомене дека и овие земји се веќе финансиски ослабени од пандемијата.
Недостатокот или зголемувањето на цената на пченицата значи влијание врз основните прехранбени производи како леб, тестенини и житарки.
Понатаму, Русија и Украина сочинуваат околу 70 до 80 проценти од светскиот извоз на сончогледово масло (самиот сончоглед е национален цвет на Украина).
ЕУ увезува околу 200.000 тони украинско сончогледово масло секој месец.
Сезоната на садење трае од април до мај и најверојатно ќе биде погодена од конфликтот.
Со помалку луѓе кои работат на копно, поради регрутирање или бегство од земјата, и неможност за увоз на витални материјали, тешко дека ситуацијата ќе се подобри - можеби ако оваа војна итно заврши (дури и тогаш би се почувствувале големи последици).
Ако, пак, војната продолжи преку пролет и влезе во лето... Може да се очекуваат големи кусоци.
Супермаркетите во Шпанија и Италија веќе почнаа да ја ограничуваат продажбата на сончогледово масло откако инвазијата на Украина доведе до панично купување.
Но, не се само потрошувачите кои го купуваат и самите го користат.
Сончогледовото масло често се користи за правење пржени грицки како чипс, поради што компаниите би можеле да ги зголемат цените и на овие производи.
Пченката е уште една основна храна која обично се одгледува во Украина и Русија.
Како четврти и петти најголем извозници на пченка, заедно сочинуваат околу една петтина од вкупниот извоз на оваа култура.
Оваа година се очекуваше Украина да ја зголеми својата најголема култура на пченка досега, извезувајќи речиси 80 отсто од она што го произведува, пишува Фајненшл пост.
Бидејќи пристаништата се затворени за време на шпицот на извозната сезона за оваа храна, малку е веројатно дека пченката воопшто ќе може да излезе од земјата.
Пченката има и многу намени, а освен самиот недостаток на храна, може да влијае и на производството на месо.
Имено, во многу делови од светот се користи како добиточна храна, а зголемувањето на цените може да значи и зголемување на трошоците за месо.
Како што можеме да видиме, исхраната е многу поврзана и кога има проблеми со достапноста на една основна култура, тие обично се појавуваат кај други.
Колку Украина и Русија се важни заедно за „хранење на светот“ допрва ќе се види од многумина.
Да напоменеме дека голем проблем е и пристапот до ѓубрива.
Неопходно за земјоделците да ги постигнат своите производни цели за земјоделските култури, ѓубривото никогаш не било поскапо, бидејќи извозот од Русија престанува.
Производството во Европа опадна и поради зголемената цена на природниот гас, клучна состојка во ѓубривата на база на азот, како што е уреата.
Уште пред да избие војната во Украина глобалниот систем на храна беше напнат.
Сложените синџири на снабдување и непредвидливото време - што често се случува како резултат на климатските промени - веќе ги доведоа цените на храната на највисоко ниво во последната деценија.
Достапната храна е исто така проблем откако пандемијата остави милиони без работа.
Бројот на луѓе на работ на глад скокна на 44 милиони од 27 милиони во 2019 година, објави Светската програма за храна на ОН овој месец.
Ситуацијата секако ќе ја влоши можното избивање на панично купување (што можеби веќе се случува на некои места - сликите од празните полици често кажуваат многу повеќе од која било анализа на пазарот!).
Паничниот шопинг може да ја направи ситуацијата, барем на почетокот, многу полоша отколку што навистина може да биде.
Само да се потсетиме дека купивме тоалетна хартија на почетокот на пандемијата - на крајот немаше големи недостатоци, но синџирот на снабдување претрпе голем притисок.
Секако, на крајот, некој ќе има голема корист од сето ова (не би било чудно што одредени лобија се заинтересирани да создадат што поголема паника).
Во време на криза, може да се очекува земјите да се свртат „навнатре“ за да го прехранат своето население.
Тоа значи дека пазарот може да се затвори преку извозна блокада.
Ова е нешто на што во крајна линија ќе инсистираат самите жители, што е разбирливо, но таквите потези неминовно би довеле до глад во земјите (некои претходно споменавме) кои за жал се премногу зависни од увоз.
За жал, самодоволноста со храна едноставно не е опција за многу земји, особено не ако е потребен екстремно брз пресврт.
Бидејќи се наѕира потенцијален недостиг и растот на трошоците за живот, намалувањето на отпадот од храна никогаш не било поважно.
Фасцинантен и непријатен факт е што, според некои проценки, се фрла дури една петтина од целата храна произведена во Европа - тоа се 88 милиони тони храна што се губат секоја година!
Се знае кој ќе биде најмногу погоден од оваа ситуација - секако не оние кои ја фрлаат храната, туку оние кои и онака веќе ја штедат.
Имајќи предвид дека проблемот веќе се појави, но и дека може да стане многу, многу потежок, апсолутен императив е да се запре војната во Украина што е можно поскоро.
(Vecer.mk VIA)
Global Food Security Index (GFSI)
Chart: Which countries have the greatest food security? | World Economic Forum
War has brought the world to the brink of a food crisis - CNN
These foods could soon be in short supply due to the war in Ukraine |
