Канада штотуку доби нов премиер, Марк Карни, и со тоа тој можеби отвора сосема ново поглавје во сегашните превирања на Западот.
Неговото доаѓање на чело на земјата следеше по ненадејната оставка на Џастин Трудо, а сè беше во сенка на трговската војна и отворените закани на американскиот претседател, Доналд Трамп, кој неодамна ја заостри реториката кон својот северен сосед, сè до заканата дека Канада би можела да им се „придружи“ на САД како 51-ва федерална држава.
За некои, Карни е токму „канадскиот одговор“ на Трамп - политичар-спасител, доволно цврст и искусен за да не попушти пред американскиот притисок.
Карни, 60-годишник кој до неодамна немаше директна политичка функција, силно ја мобилизираше канадската јавност предупредувајќи дека Вашингтон повеќе не е пријателски расположен кон Канада.
Како што објави Си-Ен-Ен, Карни за време на изборната кампања ветил дека ќе „го брани канадскиот суверенитет по секоја цена“ и ќе започне преговори со други глобални играчи за да не ја осигура својата земја во случај САД да ги продлабочат трговските и царинските санкции.
Покрај тоа, тој вети забрзана „градба во рамките на границите“ во однос на нови фабрики, станови и диверзификација на енергетските ресурси, верувајќи дека „ако зависите од еден клиент, наскоро ќе станете заложник на неговата волја“.
Ова не е прв пат Карни да биде на првата линија на криза.
Неговото резиме е импресивно и има глобален опфат: како гувернер на Банката на Канада, тој ја водеше земјата низ глобалната финансиска криза во 2008 година, а потоа, како прв небританец по повеќе од 300 години, стана гувернер на Банката на Англија.
Таму, тој спроведе низа реформи, од монетарната политика за „напредно насочување“ до намалување на бројот на состаноци за каматните стапки, претставувајќи се како нетипично отворен гувернер - за некои, можеби премногу.
На пример, во Британија, тој често беше обвинуван за мешање во политички прашања, особено околу Брегзит и независноста на Шкотска.
Токму оваа отвореност му помогна да ги убеди Канаѓаните дека има способност и храброст да му се спротивстави на Трамп, чии закани и царини би можеле да ја турнат Канада во рецесија.
Според медиумите и истражувањата, дури 20% од БДП на Канада зависи од извозот во САД, што е споредливо со зависноста на Мексико, а многу пати е поголемо од зависноста на Кина од САД.
Доколку САД навистина одлучат драстично да го намалат увозот од Канада, тоа би можело сериозно да ја потресе канадската економија.
Карни, свесен за ова, сака да ја зајакне трговијата со остатокот од светот - особено со Европа и други „посигурни“ партнери - а во исто време да ја подобри меѓупровинциската трговија во самата Канада.
Интересно е што Карни гледа огромен економски потенцијал токму во оваа внатрешна поврзаност. Според Би-Би-Си, тој веќе најавува намалување на регулаторните бариери меѓу канадските провинции.
Не е невообичаено да се чуе дека трговијата во Канада е помала од онаа со САД - просторните и административните бариери сериозно ја ограничија внатрешната трговија на Канада.
Карни тврди дека постои скриена можност за раст што тој сака да ја искористи.
За самата западна политичка сцена, ова би можело да биде почеток на внатрешен раскол каков што не сме виделе долго време.
Класичната рамка „Вашингтон-Отава“ обично се сметаше за стабилен политички простор, и токму тоа сега се тресе: новата американска администрација спроведува политика на изолационизам и економски притисоци, Канада одговара на тоа со реторика на одбрана на сопствениот суверенитет и долгорочен пресврт.
Резултат? Ерата кога САД практично можеа да сметаат на „безусловната“ соработка на своите северни соседи можеби е завршена.
Дали ова ќе значи трајно влошување на односите меѓу двете земји или сè ќе остане засновано на вербални закани?
Марк Карни не остава впечаток дека лесно ќе попушти.
Од друга страна, САД се’ уште се огромен економски партнер, а американските санкции и царинска политика честопати се непредвидливи.
Сепак, ќе биде тешко за двете земји целосно да се откажат од меѓусебната трговија - но темпото и стилот на соработка веројатно повеќе нема да бидат исти.
Во поголем обем, оваа епизода од северот на континентот дополнително укажува на можен поширок расцеп на западниот блок одвнатре.
Доколку сегашната американска администрација, следејќи ја логиката „Америка на прво место“, продолжи да се заканува и да наметнува царини дури и на историските сојузници, сосема е реално дека сега ќе се појават нови (можеби непредвидливи) сојузи и координации надвор од американската орбита.
Карни веќе најавува воспоставување подлабока соработка со Европската Унија, Велика Британија и други, објаснувајќи дека Канада „има повеќе опции“ и дека не може да дозволи нејзината економска судбина да зависи исклучиво од променливото расположение во Овалната соба.
Покрај економските планови, Карни е и истакнат застапник на климатските политики - иако Канада очигледно има значаен сектор за фосилни горива, на пример во Алберта.
Тој се обидува да ги помири тие две лица: „чиста“ и „конвенционална“ енергија. Тој ветува укинување на некои непопуларни даноци на јаглерод, но и поинаков, „практичен“ пристап кон климатските прашања.
Некои коментатори ја гледаат таа политичка стратегија како неопходна „поширока национална коалиција“ во која економските интереси на производителите на фосилни горива некако ќе се вклопат со глобално прифатените климатски обврски (ќе видиме што ќе испадне, засега може да биде само реторика).
За светот, а особено за Западот, приказната за Марк Карни оди подалеку од личниот успех на банкар кој сега се искачи на највисоката политичка функција.
Тука сме сведоци на можниот почеток на разделбата на некогаш речиси „неразделните“ трансатлантски партнери, барем на северноамериканскиот континент.
Доколку конфликтот околу царините и заканите ескалира, Канада би можела да си тргне по свој пат, што би било без преседан од Втората светска војна.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
