Загрижувачки се драматичните случувања на пазарот на ХРАНА: „Никој не знае што следува!“
Како да готвите оброк ако ја немате главната состојка? Вакво прашање се поставува во домаќинствата ширум светот кои се соочуваат со недостиг на основна храна како ориз, масло за јадење и кромид.
Причината лежи во фактот што некои земји воведоа ограничувања на извозот на одредени прехранбени производи за да ги заштитат сопствените резерви на храна од комбинираниот ефект на војната во Украина, заканата од Ел Нино и зголемената штета од климатските промени, пишува агенцијата Асошиетед прес.
За 28-годишната Каролина Кјало, која работи во салон во главниот град на Кенија, Најроби, главното прашање е како да се зготват оброци за две деца без кромид. Имено, ограничувањата на извозот на зеленчук од соседна Танзанија доведоа до три пати повисоки цени во Кенија.
Се обидела да користи млад кромид, но цената и за нив се зголемила. Поскапуваат и маслото за јадење, пченкарното брашно и другите основни прехранбени производи.
- Решив да готвам еднаш дневно, раскажува таа за АП.
И покрај плодната земја во Кенија и доволната работна сила, високите трошоци за одгледување и дистрибуција на производите и најлошата суша во последните децении резултираа со пад на производството. Освен тоа, луѓето претпочитаа црвен кромид од Танзанија бидејќи бил поевтин и трае подолго.
Според податоците на Организацијата за земјоделство на ОН, до 2014 година, Кенија добивала половина од својот кромид од соседите.
На главниот пазар во Најроби, цените на кромидот во Танзанија се на највисоко ниво во последните седум години, вели трговецот Тимоти Кинјуа.
Некои трговци почнаа да набавуваат стоки од Етиопија, а други почнаа да произведуваат други видови зеленчук, но Кинјуа се држи до кромидот.
- Не можеме да готвиме без кромид, рече таа.
-Многу земји, исплашени од послабата понуда и зголемената побарувачка, воведоа ограничувања за храна, рече Џозеф Глаубер, виш научен соработник во Меѓународниот институт за истражување на политиката за храна во Вашингтон.
[caption id="attachment_1251856" align="alignnone" width="1024"]
Берба на ориз во Индија[/caption]
На глобално ниво има ограничување на 41 прехранбен производ во 19 земји, или преку забрана за извоз или повисоки царини, тврди институтот.
Индија забрани испораки на некои видови ориз претходно оваа година, што резултираше со недостиг од околу една петтина од глобалниот извоз. Соседниот Мјанмар, петтиот по големина снабдувач на ориз во светот, одговори со суспендирање на извозот на жито.
Индија, исто така, ја ограничи испораката на кромид откако ненадејните и силни дождови ги оштетија посевите. Како резултат на тоа, цените во Бангладеш се зголемија, а властите се обидуваат да најдат нови извори на зеленчук.
Како и во другите делови на светот, во Шпанија сушата го оштети производството на маслиново масло.
Како што европските купувачи се свртеа кон Турција, цените на „златото“ во таа земја скокнаа, што ги принуди тамошните власти да го ограничат извозот.
Мароко, кој исто така е погоден од сушата, во февруари престана да извезува кромид, компири и домати.
Ова не е првпат храната да поскапува. Цените на основните производи како што се оризот и пченицата се зголемија повеќе од двојно во 2007-2008 година, но светот имаше доволно залихи на храна на кои можеше да се потпре и да ги обнови во наредните години.
-Овие резерви се намалија во последните две години, а поради климатските промени, залихите на храна може да се намалат за кратко време поради големата побарувачка и скоковите на цените, предупредува Глаубер, поранешен главен економист во американското Министерство за земјоделство.
Експертите истакнуваат дека три фактори влијаат на цените на храната на глобално ниво: феноменот Ел Нино, дали лошите временски услови ќе ги уништат посевите и ќе предизвикаат дополнителни ограничувања на изворите и иднината на војната во Украина.
Завојуваните земји се главни светски снабдувачи со пченица, јачмен, сончогледово масло и друга храна, особено за земјите во развој каде што цените се зголемија и луѓето гладуваат.
Ел Нино е природен феномен што може да резултира со екстремни временски услови, од суша до поплави и може да ги промени глобалните временски обрасци. Додека научниците веруваат дека климатските промени го прават овој Ел Нино посилен, неговото точно влијание врз производството на храна е невозможно да се предвиди додека не се случи.
Раните знаци, сепак, се загрижувачки.
Индија го доживеа својот најсушен месец во последните сто години, а Тајланд се соочува со суша што ги поттикна стравувањата за глобалните резерви на шеќер. Двете земји се најголеми извозници на шеќер по Бразил.
Помалите врнежи во Индија, исто така, ги урнаа надежите на извозниците дека новата жетва на ориз во октомври ќе стави крај на трговските ограничувања и ќе ги стабилизира цените.
- Се чини дека цените на оризот не би можеле наскоро да паднат, изјави Аман Јулка, директор на Wesderby India Private Limited.
Најзагрозени се земјите кои во голема мера се потпираат на увоз на храна.
Филипините, на пример, увезуваат 14% од храната што ја консумираат, тврди Светска банка, а штетата предизвикана од невремето врз посевите може да значи дополнителни проблеми. Цените на оризот во август се зголемени за 8,7% во однос на претходната година, а за 4,2% во однос на јули.
Сопствениците на намирници во Манила губат пари, а цените растат од 1 септември. Клиентите го напуштаат супермаркетот со помалку стоки.
- Повеќе не можеме да заштедиме пари. Ни се чини дека работиме за да имаме храна и ништо друго, изјави Чарина Ем (32), сопственичка на продавница на маркетот Трабајо.
Синтија Есгуера (66) може да купи само половина килограм ориз и откако ќе ги набави потребните лекови, што не е доволно за неа и нејзиниот сопруг.
- Се трудам да не размислувам за здравјето, тоа го оставам на Бога. Веќе не купувам лекови, трошам пари за храна и заеми.
-Климатските ризици не се однесуваат само на оризот, туку и на сè што има потреба од доволно дожд за да напредува, вклучително и добитокот, рече Елиса Каур Лудер, научник за безбедност на храна во Институтот ISEAS-Yusof Ishak во Сингапур.
-Топлотните бранови негативно ќе влијаат на пилешкото, овошјето и зеленчукот, бидејќи се зголемува ризикот од расипување на храната, рече таа.
-Ова дополнително го ограничува снабдувањето со храна, а доколку не се реши извозот на жито од Украина, ќе има дополнителен недостиг на храна за добиток и ѓубрива, рече таа.
Кога Русија во јули се повлече од договорот со кој се обезбеди безбеден извоз на жито од украинските пристаништа преку Црното Море, тоа беше голем удар за глобалната безбедност на храната. Украина сега има на располагање скапи рути за извоз низ Европа.
Војната го погоди и украинското земјоделство, а аналитичарите велат дека земјоделците не садат ни приближно толку пченка и пченица како порано.
– Ова ќе влијае на оние кои веќе чувствуваат стрес поради достапноста на храната, рече Лудер.
Извор: Јутарњи
Фото: профи
