“Викенд без војна во Европа - Македонија знае дека ништо не знае, нема амбасадори“
Расположението минатата недела во Украина беше морничаво мирно, и покрај разговорите за војна. Првиот зимски снег го прекри Киев. Многумина сè уште го славеа православниот Божиќ - кој се паѓа на 7 јануари - или го напуштија градот за празниците. Баровите и рестораните одекнуваа со песната на Дин Мартин Let It Snow!, додека елките на Плоштадот на независноста изгледаа како мини-Нарнија.
Секако, Русија може да изврши инвазија во секој момент. Но, како што уморно истакнуваат Украинците, земјата веќе е во војна веќе осум долги години, откако Владимир Путин го анектираше Крим и започна брутален конфликт на истокот на земјата, кој однесе речиси 14.000 животи. Сајбер-нападот во петокот на владините веб-страници беше само последниот во серијата непријателски дејствија.
Што да се прави во случај на воена операција од Москва и дали да се остане, бега или да се бори?
Консензусот - барем според истражувањата - е дека една третина од населението е подготвено да земе оружје. Во луксузниот кварт Подил, со своите арт-деко куќи, ново парче графит гласи: „Биj Москалив!“ („Претепајте Руси!“)
[caption id="attachment_1008124" align="alignnone" width="665"] US Secretary of State Antony Blinken, left, and Russian Foreign Minister Sergey Lavrov move to their seats before their meeting, Friday, Jan. 21, 2022, in Geneva, Switzerland. (AP Photo/Alex Brandon, Pool)[/caption]
Вчера во време на исклучително тензична криза се одржа уште една дипломатска средба меѓу Русија и САД. За разлика од последните неколку средби, оваа беше на повисоко ниво. Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров и американскиот државен секретар Антони Блинкен се сретнаа во Женева.
Во своето обраќање пред новинарите набргу по средбата, Лавров рече дека американската страна го кажала својот првичен став за двата нацрт-договори што ги подготви Кремљ.
„Блинкен ми рече дека е задоволен од размената што ја имавме и дека тоа ќе му помогне. Тој не увери дека можеме да очекуваме писмен одговор следната недела“, рече Лавров.
На прашањето дали Русија има намера да објави одговор, Лавров рече дека тоа е прашање на Блинкен и американската страна. Москва првично ги изнесе своите предлози и намери разговорите да се одржат јавно.
Лавров додаде и дека барањата Украина да не биде примена во НАТО не се знак дека Русија настојува да воспостави контрола над „сферата на влијание“, туку обид да се спречи НАТО да „сее семе“ на конфликтот во Источна Европа.
Пред дискусијата, Блинкен предупреди дека шансите за значителен напредок се мали.
„Не очекувам никаков напредок“, рече тој, додавајќи дека средбата ќе биде можност да се „види какви заклучоци донесе Русија од овие дипломатски контакти“.
Русија инсистира на тоа дека се потребни мерки за да се избегне конфликт, а претседателот Владимир Путин рече дека Западот ја „измамил“ Русија давајќи гаранции во 1990-тите дека НАТО нема да се прошири во просторот што остана од исчезнувањето на Советскиот Сојуз.
Дали состанокот во Женева доведе до некаков напредок? Всушност, излегува дека Блинкен бил во право кога рекол дека не очекува никаков напредок.
По разговорите во Женева, Блинкен предупреди на „брз и остар“ одговор доколку Русија ја нападне Украина. Лавров, пак, рече дека Москва сè уште чека писмен одговор на нејзините барања за безбедносни гаранции.
Но, и двајцата рекоа дека се отворени за понатамошен дијалог, а Блинкен рече дека „гледа причини да се надева дека безбедносните прашања може да се решат заедно“.
„Врз основа на разговорите што ги имавме - опсежни разговори - во текот на изминатата недела и денес овде во Женева, мислам дека има причини и средства за решавање на некои од заедничките безбедносни грижи што ги имаме“, рече Блинкен.
Тој ги опиша разговорите како „чесни и значајни“ и рече дека Русија сега е соочена со избор.
„Тој може да избере пат на дипломатијата што може да доведе до мир и безбедност, или пат што ќе доведе само до конфликт, тешки последици и меѓународна осуда“, изјави Блинкен за новинарите, додавајќи дека дипломатијата би била „попосакувана“.
Сепак, тој не појасни дали патот на дипломатијата може да доведе до задоволување на руските безбедносни барања, особено онаа главното за запирање на натамошното проширување на НАТО?
„Бевме јасни - ако некои руски воени сили се преселат преку украинската граница, тоа е обновена инвазија. Ќе има брз, сериозен и обединет одговор од САД и нашите партнери и сојузници“, рече Блинкен.
Тој не остави простор за непријатни толкувања како што тоа го направи неговиот шеф, претседателот Џо Бајден, за време на прес-конференцијата оваа недела, кога рече дека САД можеби нема да реагираат во случај на „мал руски упад“.
[caption id="attachment_1008126" align="alignnone" width="707"] Фото: YouTube[/caption]
Во меѓувреме, претставници на Белата куќа веќе почнаа да работат на поправка на штетата и сега ги препишуваат зборовите на Бајден, велејќи дека тој „не мислел така“.
А што мислеше Бајден? Всушност, тој веројатно сакаше да каже, сосема рационално, дека САД нема да влезат во отворен конфликт со Русија во случај на помал конфликт со Украина (како пример тој дури споменува „упад“ на ниво на сајбер-напади ).
По вечерашната средба Лавров изјави дека сега на потег е Вашингтон. Опишувајќи го состанокот како отворен и корисен, тој рече дека Москва ќе разбере дали разговорите се на вистинскиот пат откако ќе добие писмен одговор на нејзините обемни безбедносни барања од Соединетите држави.
Барањата на Русија вклучуваат запирање на проширувањето на НАТО на исток и ветување дека на Украина никогаш нема да и биде дозволено да се приклучи на западната воена алијанса.
„Не можам да ви кажам дали сме на вистинскиот или погрешниот пат. Тоа ќе го разбереме кога ќе го добиеме американскиот одговор на хартија на сите точки од нашиот предлог“, рече Лавров.
Блинкен, пак, ја повика Москва да ги отстрани војниците, односно да ги оддалечи од украинската граница за да го „убеди светот“ дека „немаат агресивни намери“ кон својот сосед.
Според Лавров, американските повици за деескалација на украинската граница досега се претворија во мантра, слично на аргументите дека земјите имаат право на слобода на избор во смисла на приклучување кон кој било сојуз. Имено, Лавров објаснува дека Москва доставила до САД и НАТО неколку документи кои јасно предвидуваат дека таквите опции не можат да се користат на сметка на безбедноста на другите земји.
Двајцата дипломати се договорија за понатамошни разговори за овие прашања, а може да се планира и средба меѓу рускиот претседател Владимир Путин и неговиот американски колега Џо Бајден.
Заклучок? Вчерашниот состанок во Женева и обезбеди на Европа барем уште еден викенд без војна и не може да се гарантира за следната недела.
Секако, може да се претпостави дека американскиот „писмен одговор“ сигурно нема да каже „добро, НАТО повеќе нема да се шири“.
Но, следната недела е крајниот рок. Картите ќе треба да се покажат следната недела - САД ќе го испратат својот писмен одговор за сите точки од руските безбедносни барања, а истата руска реакција најверојатно ќе ја видиме следната недела...
Вчерашната средба е потврда дека многу тешко ќе се постигне деескалација.
Тој пат воопшто не е ни видлив, иако ситуацијата може да изгледа малку поинаква зад затворени врати во Женева.
Germany is blocking NATO ally Estonia from giving military support to Ukraine by refusing to issue permits for German-origin weapons to be exported to Kyiv as it braces for a potential Russian invasion https://t.co/OCBmGycYLH via @NatashaBertrand
— Liveuamap (@Liveuamap) January 21, 2022
Нешто чудно се случува на европско тло
Според германскиот весник „Шпигел“, германскиот канцелар Олаф Шолц „избегнал“ директен разговор со американскиот претседател Џо Бајден за Украина, велејќи му дека нема време бидејќи распоредот му е полн.
Се разбира, ова извинување треба да се гледа во политички контекст бидејќи „немањето време“ да се разговара со американскиот претседател може да значи само политичка порака.
Имено, Шолц бил контактиран од Вашингтон дека Бајден сака да разговара со него 1 на 1 за Украина, но и за усогласување на неговиот однос кон Русија во актуелната кризна ситуација.
Очигледно, не е тешко да се види зошто Шолц сакал да избегне ваков разговор. Бајден му се јавува затоа што сака директно да потврди дека и Германија ќе учествува во строго санкционирање на Русија во случај на напад на Украина.
За таа цел, шефот на ЦИА, Вилијам Барнс, наводно бил во тајна посета минатата недела.
Но, Шолц, кој веќе изјави дека сака да сврти нова страница во односите со Русија, претпочита да избегне конфронтација ако е можно. Тој се согласи да разговара за актуелната ситуација со францускиот претседател Макрон.
Соединетите Американски Држави сакаат да ја принудат Германија да го додаде Северен тек 2 на списокот со санкции - иако овој потег исто така ќе и нанесе многу конкретни финансиски загуби на Германија.
🇩🇰🇸🇪🇳🇴 | 🇷🇺 | in light of what might have been a Russian incursion deep into Scandinavian territory, Defence Ministers of #Denmark, #Sweden, #Norway & #Iceland issue a joint statement demanding #Russia stops military build-up in the area and enter into a dialogue. pic.twitter.com/Tio3BhUnMR
— Terror Alarm (@terror_alarm) January 21, 2022
Сојузниците и партнерите на НАТО наскоро ќе одржат големи воени вежби на европскиот Арктик
Сојузниците и партнерите на НАТО наскоро ќе одржат големи воени вежби на европскиот Арктик во кои ќе учествуваат бродови на американската морнарица од групата 8 (на чело со носачот на авиони USS Хари С. Труман). Најавата доаѓа во време на тензии со Русија поради проширувањето на НАТО во Европа, што Москва го гледа како закана за нејзината национална безбедност.
Воените вежби „Студена реакција“ треба да започнат во март и според САД, ќе соберат дури 35.000 војници од 28 држави.
„Студена реакција“ е серија вежби на НАТО предводени од Норвешка, кои се одржуваат на секои две години од 2006 година. Претходната беше закажана за март 2020 година. Требаше да биде релативно мала и беше откажана во последен момент поради ризикот од Ковид- 19.
Портпаролот на норвешкиот заеднички оперативен штаб, Пребен Аурсанд, рече дека повеќето сојузнички сили што ќе учествуваат во вежбата ќе доаѓаат од САД и Велика Британија. Британската кралска морнарица ќе го испрати ХМС Принцот од Велс, својот најнов носач на авиони.
Носачот на авиони УСС Хари С. Труман учествува на вежби на НАТО во Средоземното Море
Американскиот носач на авиони на нуклеарен погон УС Хари С. Труман следната недела ќе учествува на вежба на НАТО во Средоземното Море наречена „Удар на Нептун ’22“, соопшти Пентагон. Тие, исто така, тврдат дека оваа вежба нема никаква врска со актуелните тензии меѓу Русија и САД.
12-дневната вежба започнува во понеделник и треба да ја покаже способноста на НАТО да ги интегрира супериорните поморски ударни способности на носачот на авиони за поддршка на одвраќањето и одбраната на Алијансата, изјави за новинарите во петокот портпаролот на Пентагон, Џон Кирби.
Иако Труман и неговата ударна група ќе бидат ставени „под оперативна контрола на НАТО“, целата команда на вежбата ќе биде во рацете на вицеадмиралот Јуџин Х. Блек III, кој командува со 6-тата американска морнарица флота.
Кирби ги нарече овие вежби „долго планирана активност“ која се разгледува од 2020 година и не е поврзана со сегашните тензии со Русија.
„Самата вежба не е дизајнирана против одредени сценарија што би можеле да се случат во однос на Украина“, рече Кирби, туку има за цел да тестира „широк опсег на поморски способности што сакаме да се увериме дека ќе продолжиме да ги подобруваме“.
„Ние сме фатени во позиција да го чекаме „најлошото сценарио“ без шанса да влијаеме на исходот“
Ендрју Вилсон, професор по украински студии на Универзитетскиот колеџ во Лондон за Гардијан, вели дека тајмингот од перспектива на Кремљ е погоден. Путин го затвори својот главен домашен критичар Алексеј Навални и го задуши опозициското движење на Навални. Русија беше преплавена со готовина, благодарение на зголемените цени на енергијата. На меѓународната сцена, Кремљ се соочува со американската администрација што ја смета за слаба и неодлучна.
Што може да се случи следно?
„Создавањето криза за создавање можности е она што тие го прават [Русите]“, рече Вилсон.
Тој додава: „Не мислам дека целосната инвазија е можност број еден. Украинците прилично успешно ги рекламираа огромните трошоци за инвазија и окупација. Но, Путин мора да има некаква победа, или за европската безбедност или за самата Украина“.
„Со оглед на тоа што сè уште ништо не се случува на теренот, нема ништо што можам да пријавам за да ви кажам нешто ново и влијателно“, признава Наталија Гуменјук, украинска новинарка и авторка, велејќи дека е тешко да се има смисла конфликтот во кој Украина често се појавува како случаен минувач.
Таа за Гардијан додава: „Ние сме фатени во позиција да го чекаме „најлошото сценарио“ без шанса да влијаеме на исходот“.
Македонија, знае дека ништо не знае - “највисокиот степен на мудрост“
Во контекст на се посилното ѕвецкање со оружје околу Украина, Европа е пред прва најсериозна клучна криза по втора светска војна, а С.Македонија, за жал е на дипломатско дно.
Земјава, веќе со години нема амбасадори во клучните центри во светот, па и во контекст на европската криза, извештаите за случувањата кои одлучуваат за војна или мир, државниот врв ги добива од...кого?
Амбасадорот е дипломат од највисок ранг кој ја претставува неговата земја. Тие обично се акредитирани во странски независни држави или влади или во меѓународна организација, да служат како официјални претставници за нивната земја.
Амбасадори се министри од највисок ранг со ополномоштена власт да ги претставуваат нивните шефови на државите.
Деновиве, во министерството за надворешни работи е пуштен интерен оглас за пријавување заинтересирани лица за 17 дипломатски мисии на Македонија во светот, кои се празни веќе 4 години или кои ќе се испразнат во 2022 година.
Но, тоа не е оглас да се пополнат испразнетите места во дипломатските мисии.
Одиме по ред.
Од сите 17 мисии, засега имаме дипломати само во: ЕУ, Франција, Британија, Романија, Швајцарија.
Во огласот не се наведени и некои мисии каде немаме диломати, како што се: во Отава, Канада (не е објавена), а немаме амбасадор во Братислава, Словачка.
Конкурсот е објавен на 18 јануари 2022 година, рокот е 10 дена, но намерата на министерот Бујар Османи не е да ги пополни испразнетите места, туку само да добие престава кој е заинтересиран да оди во дипломатија. Имено, во конкурсот е наведено дека нема обврзувачки карактер.
Поранешниот шеф на дипломатијата и претседател на комисијата за надворешни работи Антонио Милошоски, вели дека сегашната ситуација е голема штета по дипломатијата.
- Различните интереси на различни коалициони партии во власта се главната причина за актуелниот хендикеп на македонската дипломатија, а за тоа најдобро сведочи празната амбасада во Вашингтон, каде Македонија за прв пат од независноста цели 4 години нема свој амбасадор. Штетата по дипломатијата е уште поголема со чинот што во 2021 беше предложен амбасадор за кого САД вербално ни укажаа дека истиот го сметаат за неподобен, што е сериозна деградација за дипломатијата на земја која е членка на НАТО, вели Милошоски.
Според информациите на Вечер.мк, името на Виктор Димовски, актуелен директор на Агенцијата за национална безбедност се споменува како можен кандидат за амбасадор во Анкара, Турција или во Белград, Србија.
Тој веќе во два-три наврати беше амбасадор, еднаш во Израел, Србија и Црна Гора, а во неговата биографија е наведено дека бил амбасадор, МНР од 2009-2017 година.
За позицијата во Вашингтон, се зборуваше за имињата на екс министрите Никола Димитров и Радмила Шеќеринска, но Димитров, во последните неколку јавни настапи рече дека му било понудено, но ја одбил дипломатската позиција.
Екс министерката за одбрана Радмила Шеќеринска, по завршување на мандатот, побара апанажа. Дали ова значи дека знаела дека министерот Османи нема во скоро време да испрати амбасадори на испразнетите места, или пак, има други планови, засега останува непознаница.
Името на Зоран Верушевски повторно се споменува во некои кругови на МНР како кандидат за амбасадор, овој пат, за Тел Авив.
Тој во 2006 година, беше именуван за советник во амбасадата во Рим.
Но, со оглед на новиот состав на владата, треба да се очекува дека и малите коалициони партнери ќе бараат свои дипломатски мисии, како што бараа и добија други ресори.