logo
logo
logo

Вечер тема

Како италијанската телевизија ги направи Италијанците: Мама RAI и нејзините деца

Vecer | 10.01.2023

Како италијанската телевизија ги направи Италијанците: Мама RAI и нејзините деца

Како италијанската телевизија ги направи Италијанците: Мама RAI и нејзините деца

Од своето основање во 1954 година, италијанската телевизија буквално ги едуцира Италијанците, ги забавува и ги подготвува за модерното време, пазарната економија, потрошувачкото општество.

Таа, се разбира, имаше и политичка улога.

Изразот на Масимо Д'Азел „Ние ја создадовме Италија, сега ајде да создадеме Италијанци“ беше само ефективен слоган до појавата на „магичната кутија“.

“Мама РАИ" - тој прекар на италијанската радио и телевизија го сумира одговорот за тоа што телевизијата и РАИ значеле за Италија.

До појавата на „волшебната кутија“, слоганот на Масимо Дазел „Создадовме Италија, сега ајде да создадеме Италијанци“ беше само ефективен слоган, и покрај обединетото кралство, училиштата, весниците, радиото, книгите, двете светски војни и фашистичката диктатура на Бенито Мусолини.

Кога телевизијата „се појавила“ јужно од Алпите во 1954 година, две третини од граѓаните не зборувале италијански, додека само десет проценти од населението зборувале литературен италијански. Не е претерано да се каже дека до појавата на телевизијата, Италијанците не се разбирале.

Дијалектите и наречјата на Апенинскиот полуостров имаат длабоки корени и толку се разликуваат едни од други што ја исклучуваат можноста за разбирање.

Телевизијата имаше многу едукативен карактер. Во времето кога е основана РАИ, во Италија, од 47 милиони жители, само 34 илјади имале високо образование, а нешто помалку од четири милиони биле со средно образование. Половина од населението завршило само основно училиште, 13 милиони немале диплома, а седум милиони биле неписмени.

РАИ буквално ги едуцираше Италијанците, но и ги забавуваше и ги подготвуваше за модерното време, пазарната економија, потрошувачкото општество. Таа, се разбира, имаше и политичка улога.

Италија беше гранична земја меѓу демократскиот западен и источен комунистички блок, првиот од другата страна на „перницата“ претставени од Југославија и Австрија.

Американскиот сон во Италија

За разлика од другите западноевропски телевизиски станици, кои беа по моделот на Би-Би-Си, РАИ од самиот почеток беше под американско влијание, природно приспособена на европските и локалните околности. Голема улога одиграла американската амбасадорка во повоениот период во Рим, Клер Бут Лус.

Првиот програмски директор на РАИ, Серџо Пуглизе, помина три години во САД на целна обука пред РАИ да започне со емитување редовни програми на почетокот на 1954 година. Освен Пулизе, имаше десет пионери на италијанската телевизија кои се обучуваа во Холивуд и во други големи американски центри за продукција на телевизиски програми.

Амбасадорката Лус ја забрза целата процедура и логистичка поддршка за почетокот на РАИ по парламентарните избори во 1953 година на кои владејачката Христијанска демократија освои помалку гласови од претходните во 1948 година, додека Италијанската Комунистичка партија забележа благ пораст. Тоа беше сигнал за тревога во Вашингтон.

Во педесеттите години на минатиот век, голем дел од Италијанците беа маѓепсани со американскиот сон, толку што со задоволство прифаќаа пародии на тоа искрено чувство.

Песната „Tu vuo fa’ l’americano“ (Вие би сакале да бидете Американец) на Тонино Карозоне е хит со години, а филмот „Un americano a Roma“ со ненадминатиот Алберто Сорди е убедливо најгледан и најпопуларен. Сепак, една третина од населението погледна кон исток и веруваше во комунистичката бајка на Палмиро Тољати.

Затоа амбасадорката Лус го извади добитниот тикет од ракавот, како подарок за РАИ: италијанскиот-американец Мајк Бонџорно, херој на два света, верзија од дваесеттиот век на Џузепе Гарибалди кој се борел како партизан во земјата на неговата предци.

Популарноста на Бонџорно, кралот на квизовите, Санремо и забавните лајт програми, чии дедо и баба заминале од Сицилија во САД по леб, достигнала такви размери што се шегувале дека, не е Гарибалди тој кој ја обединил Италија, туку Бонџорно.

Италијански бум

Италијанскиот економски бум во доцните 1950-ти и раните 1960-ти се совпадна со вртоглавиот раст на телевизиските приемници во италијанските домови. Италијанското економско чудо и телевизијата одат рака под рака и суштински го менуваат италијанското општество.

Темите како секс, прељуба, машко-женски односи престануваат да бидат табу и ја отвораат вратата за две епохални реформи: право на развод и абортус. Комичарите и имитаторите ги демаскираа политичарите со скици и духовити имитации, давајќи ѝ на политиката човечки, забавен лик.

Италијанките почнаа да се гордеат со своите тела благодарение на RAI: ​​првото мини здолниште го виде светлото на денот на италијанската национална телевизија во 1964 година, што беше незамисливо само неколку години порано.

Телевизијата исто така беше првото место каде жените им пристапуваа на мажите во однос на еднаквоста и застапеноста на престижни улоги и важни позиции.

Три епохи

Познатиот италијански писател Умберто Еко ја подели историјата на телевизијата во Италија на три периоди:

1) палеотелевизија (периодот од 1954 до 1976 година) кога РАИ имаше монопол;

2) нео-телевизија (периодот од 1976 година до почетокот на новиот милениум) кога се родени комерцијалната телевизија и дуополот RAI - Mediaset;

3) нео-неотелевизија, која беше обележана со влегувањето на „Скај“, медиумската империја на Руперт Мардок и ширењето на Интернетот.

Програмскиот распоред на РАИ беше закован како „Божји заповеди“: понеделник се емитуваа филмови, вторник беше ден на комедија, четврток вечер беше резервиран за квизови, петок беше одвоен за култура и сабота за разнобојни забавни програми.

Среда и недела останаа за големи спортови и социјални настани, односно преноси.

Квизот „Lascia o raddoppia?“ (Остави го или удвои?) воден од Мајк Бонџорно беше толку популарен што во четврток улиците беа буквално празни, од Рим и Милано до оддалечените села на Апенинските планини. Кината, за да не остамат без публика, ги приспособуваа прокециите на филмови во четврток спотед телевизискиот распоред и им овозможуваше на посетителите да го видат квизот на Бонџорно на големото платно пред или по филмот.

Само весело

Бидејќи телевизиите во првите години беа привилегија за малкумина - цената на ресиверот беше меѓу осум и десет просечни плати на работниците во ФИАТ, доколку тие би го проектирале тој сооднос до денес, би стигнале по цена меѓу 12 и 15 илјади евра - тогаш е јасно зошто станаа средство за собирање на луѓето.

Во првите 10 години, додека телевизорите не станаа дел од мебелот на повеќето домови, вообичаено беше целото соседство да се собира во домот на среќниот сопственик на телевизорот. Статистичките податоци покажуваат дека процентуално никогаш немало помалку судски спорови меѓу станарите во зградите отколку во тој период.

Со РАИ, Италија стана посекуларна, помалку фанатичка, повесела, помалку намуртена, попомирлива и помалку кавгаџиска.

Извикот на Бонџорно на почетокот и на крајот на квизовите и забавните емисии „Алегрија!“ (Само весело!) стана лајтмотив.

Емисијата „Carosello“ (Рингишпил) ја одбележа и зората на телевизијата. Тоа беше првата емисија што го лансираше она што денес го нарекуваме пропагандни видеа и каде можеше да се рекламираат производи. Да потсетиме дека во тоа време рекламите беа пред, за време и веднаш по забавните програми, филмовите или сериите - беа строго забранети. Тие мораа да бидат одделени со најмалку 90 секунди неутрална програма.

Рекламирањето во „Carosello“ беше исто толку престижно колку и економски профитабилен потег. При правењето на видеата се следеше ригидна шема: кажување на името на производот, скеч што не е поврзан со производот, музика и на крајот кажување на името на рекламиран производ.

Огромниот успех на „Carosello“, и покрај споменатите ограничувања, лежи во тоа што режисери на спотови беа имиња како Серхио Леоне, Федерико Фелини, Пупи Авати, Пјер Паоло Пазолини, Ричард Лестер и други.

Забавна програма

Меѓу бројните забавни програми кои ги исполнуваа саботните вечери и ги забавуваа Италијанците, на прво место се најде „Studio Uno“ чиј водител беше легендарната Мина.

Програмата беше колаж од скечеви од популарни актери и комичари, изведби на популарни песни со голем оркестар и студиска публика со неизбежните танцови ансамбли. Најавната шпица на оваа саботна шоу програма ги изведуваа близнаците Кеслер.

Песната „Da-da-un-pa"“, испеана со благ германски акцент, ја одбележа целата деценија и стана симбол на среќни и просперитетни времиња.

Ако „Studio Uno“ го одбележа Мина, Рафаела Кара беше лансирана од уште една исклучително популарна забавна програма, наречена „Canzonissima“ и беше поврзана со националната лотарија.

Формулата беше победничка: комичари, актери, познати личности, собрети и пејачи во добро составени шеги, танци и конкуренција во изведбата на музички нумери.

Кара едноставно се истакна во улогата на водителка. Беше толку популарна и моќна што можеше да си дозволи да се појави во ударниот термин на првиот канал на националната телевизија со гол папок, што се уште се смета за еден од најконтроверзните моменти во историјата на телевизијата.

Првите години на италијанската телевизија беа обележани со емисија која комбинираше сатира, истражувачко новинарство и промоција на италијанската кујна и туризам. Се викаше „Еден два три“, а меѓу приказните за положбата на жената, откривањето на вкусните јадења и прекрасните места за одмор, публиката ја забавуваа тогашните млади комичари Уго Тоњачи и Раимондо Вианело.

Една од најгледаните програми ќе влезе во историјата како прва откажана од политички причини. На генералниот директор на РАИ не му се допадна скечот во кој Тоњаци и Вијанело се шегуваат на сметка на тогашниот претседател на Италија Џовани Гронки кој падна од столот за време на концертот во миланската Скала во присуство на францускиот претседател Шарл де Гол.

Публиката врескаше од смеа во студиото и покрај малите екрани, но не и режисерот Бернабеи, кој истата вечер засекогаш го откажа шоуто и го отпушти програмскиот директор.

Програма за боја

Италијанската телевизија исто така беше жртва на големата политичка битка меѓу Германија и Франција, односно два различни системи: германскиот PAL и францускиот SECAM. Затоа Италијанците беа последни во Западна Европа кои почнаа да емитуваат во боја, дури во 1977 година.

Рим го избра германскиот ПАЛ, кој Французите го доживеаја како втор голем убод во грб, по објавувањето на војната во 1940 година. Исто така, постои теорија дека FIAT го одложил почетокот на емитувањето на програмите во боја бидејќи во тоа време подготвувале издавање на нов модел на автомобил и не им се допаѓало луѓето да брзаат да купат нови телевизори во боја додека го одложувале купувањето на нов автомобил.

Во средината на седумдесеттите, имаше големи промени во италијанскиот етер со укинувањето на монополот на РАИ и влегувањето на локалните комерцијални телевизиски станици.

Интересно е што три од најгледаните и најпознатите комерцијални телевизиски станици од таа ера беа со седиште во соседните земји: Телемонтекарло се наоѓаше во Кнежеството Монако, ТСИ во кантонот Тичино во Швајцарија и Теле Каподистрија во поранешна Југославија.

Друга голема новина во средината на седумдесеттите беше започнувањето на програмата „Domenica In". Беше забавно неделно попладне кое траеше шест часа. Дотогаш беше незамисливо една колажско-забавна програма да трае толку долго.

Во следните три децении „Domenica In“ ќе биде еден од предводниците на програмската шема на РАИ и прашање на престиж за секој водител.

Империјата на Берлускони

Вистинската револуција доаѓа на почетокот на осумдесетите кога Силвио Берлускони, кој се збогатил градејќи населби во Милано, парите што ги заработил ги вложил во купување телевизии, а со помош на својот пријател, лидерот на италијанската социјалистичка партија и премиер на Италија Бетино Кракси, тој добива национални фреквенции за неговите три мрежи: Канал 5, Италија 1 и Рете 4.

Еден од првите потези на Берлускони беше да го донесе Мајк Бонџорно во новата медиумска империја, како и Маурицио Костанцо и пред се Антонио Ричи, кој ќе создаде серија исклучително популарни програми. Еден од нив е „Drive In“, култно шоу кое стана класичен цајтгајст на италијанската телевизија во осумдесеттите.

Покрај смешните скечеви, сè во шоуто беше претерано нагласено, од сценографијата, боите, облеката, момчињата и девојките кои беа дел од танцовиот ансамбл, до бизарни стенд-ап комичари.

Друг голем успех на Ричи е сатиричниот дневник „Striscia la notizia“, кој и денес е една од најгледаните програми.

„Striscia“ се покажа како успешен инструмент за разоткривање на разни измамници, а на своите гледачи им гарантира и други истражувачки стории измешани со прикажување на гафовите на водителките и политичарите на телевизија.

Заштитен знак на шоуто се т.н veline (девојки кои танцуваат на почетокот и на крајот на шоуто), куклата Габибо и доделувањето на хумористичната награда „Златен Тапир“.

Не е RAI

Меѓу големите трансфери од РАИ во Медиасет е и трансферот на Џани Бонкомпанџи, кој го лансираше шоуто „Non è la RAI“ (Не РАИ).

Тоа шоу стана симбол на деведесеттите, новиот бран, новиот речник и новите врски. Тоа целосно го сврте претходното разбирање за телевизијата.

Идејата беше револуционерна во тоа време, па оттука и насловот „Не е РАИ“ - шоуто повлече јасна линија помеѓу сталожената, цврста, застарена РАИ и новата, енергична и разиграна телевизија.

Концептот беше едноставен: сто млади девојки, главно тинејџерки, танцуваат, пеат, прават телефонски шеги со гледачите и шират добро расположение.

Не е изненадување што од таа програма, која траеше четири години, произлегоа неколку десетици водителки, актерки, комичари, пејачки, танчерки, кои доминираа во италијанската телевизија на крајот од двата милениума.

Нивна перјаница е Амбра Анџолини, успешна актерка и придружничка на трофејниот италијански тренер Макс Алегри.

Еден од ретките иновативни одговори на RAI на многу пофлексибилниот и иновативен Mediaset во последните децении на минатиот век беа програмите на Renzo Arbore, особено „Quelli della notte“, а подоцна и „Meno stiamo, meglio siamo“.

Арборе имаше богато искуство стекнато во радиото и работејќи со својот музички бенд, тој ја усоврши уметноста на импровизација во телевизиските студија со мешавина од хумор, сатира и интересни приказни и дебати што може да се слушаат.

Тоа беше алтернатива на новата телевизија, пример дека е можно да се направи забавна програма без прекумерна еротизација.

А потоа дојде интернетот и сè што оди со него.

Традиционалните телевизии, како и печатените весници, умираат со генерациите што пораснале со нив и не можат да се навикнат на новата брзина.

(Vecer.mk VIA)

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата

logo

Vecer.mk е прв македонски информативен портал, основан во 2004 година.

2004-2024 © Вечер, сите права задржани

Сите содржини и објави на vecer.mk се авторско право на редакцијата. Делумно или целосно преземање не е дозволено.

Develop & Design MAKSMEDIA LTD Skopje Copyright © 2004-2024. Vecer.mk