Перверзните ефекти од санкциите значат зголемување на трошоците за гориво и храна за остатокот од светот - а стравувањата од хуманитарна катастрофа се зголемуваат. Порано или подоцна, мора да се направи договор. Сега поминаа три месеци откако Западот ја започна својата економска војна против Русија и таа не оди според планот. Напротив, работите одат навистина многу лошо.
Санкциите му беа наметнати на Владимир Путин не затоа што се сметаа за најдобра опција, туку затоа што беа подобри од другите два достапни начини на дејствување: да не правиш ништо или да се вклучиш воено.
Првиот сет економски мерки беа воведени веднаш по инвазијата, кога се претпоставуваше дека Украина ќе капитулира за неколку дена. Тоа не се случи, што резултираше со тоа што санкциите - иако сè уште нецелосни - постепено беа интензивирани.
Сепак, нема непосредни знаци за повлекување на Русија од Украина и тоа не е изненадувачки, бидејќи санкциите имаа ефект на зголемување на цената на извозот на нафта и гас od Русија, масовно зајакнување на нејзиниот трговски биланс и финансирање на нејзините воени напори.
Во првите четири месеци од 2022 година, Путин може да се пофали со суфицит на тековната сметка од 96 милијарди долари (76 милијарди фунти) - повеќе од тројно повеќе од цифрата за истиот период од 2021 година.
Кога ЕУ ја објави својата делумна забрана за извоз на руска нафта претходно оваа недела, цената на суровата нафта на глобалните пазари се зголеми, обезбедувајќи му на Кремљ уште еден финансиски неочекуван успех. Русија без тешкотии наоѓа алтернативни пазари за својата енергија, со извозот на нафта и гас во Кина во април зголемен за повеќе од 50% на годишно ниво.
Тоа не значи дека санкциите се безболни за Русија. Меѓународниот монетарен фонд проценува дека економијата на Русија ќе се намали за 8,5% оваа година бидејќи увозот од западот ќе пропадне. Русија има резерви на стоки неопходни за одржување на нејзината економија, но со текот на времето тие ќе бидат потрошени.
Но, Европа само постепено се одвикнува од зависноста од руската енергија и затоа е избегната непосредна финансиска криза за Путин. Рубљата - благодарение на контролата на капиталот и здрав трговски суфицит - е силна. Кремљ има време да најде алтернативни извори на резервни делови и компоненти од земји кои се подготвени да ги заобиколат западните санкции.
Кога глобалните економски двигатели се состанаа во Давос минатата недела, јавната порака беше осуда на руската агресија и обновена посветеност цврсто да се застане зад Украина. Но, приватно, постоеше загриженост за економските трошоци на продолжената војна.
Овие грижи се целосно оправдани. Руската инвазија на Украина даде дополнителен поттик на веќе силните ценовни притисоци. Годишната стапка на инфлација во Велика Британија изнесува 9% - највисока во последните 40 години - цените на бензинот достигнаа рекордно високо ниво, а ограничувањето на цената на енергијата се очекува да се зголеми за 700-800 фунти годишно во октомври. Последниот пакет за поддршка за справување со кризата со трошоците за живот беше трет од канцеларката за четири месеци - и ќе има уште повеќе подоцна во годината.
Како резултат на војната, западните економии се соочуваат со период на бавен или негативен раст и растечка инфлација - враќање на стагфлацијата од 1970-тите. Централните банки - вклучително и Банката на Англија - чувствуваат дека треба да одговорат на речиси двоцифрената инфлација со зголемување на каматните стапки. Се очекува невработеноста да расте. Другите европски земји се соочуваат со истите проблеми, ако не и повеќе, бидејќи повеќето од нив се повеќе зависни од рускиот гас отколку Велика Британија.
Проблемите со кои се соочуваат посиромашните земји во светот се од различен редослед на големина. За некои од нив прашањето не е стагфлација, туку глад, како резултат на блокирањето на испораките на пченица од пристаништата на Црното Море во Украина.
Како што рече Дејвид Бисли, извршен директор на Светската програма за храна: „Во моментов, силосите за жито во Украина се полни. Во исто време, 44 милиони луѓе ширум светот маршираат кон глад“. Во секоја мултилатерална организација – ММФ, Светска банка, Светската трговска организација и Обединетите нации – расте стравот од хуманитарна катастрофа.
Позицијата е едноставна: освен ако земјите во развој самите не се извозници на енергија, тие се соочуваат со троен удар во кој кризите со гориво и храна предизвикуваат финансиски кризи. Соочени со изборот да го нахранат своето население или да ги платат нивните меѓународни кредитори, владите ќе се одлучат за првото. Шри Ланка беше првата земја по руската инвазија која не може да ги плати своите долгови, но веројатно нема да биде последна. Светот изгледа поблиску до целосна должничка криза отколку кога било од 1990-тите.
ЕУ треба да заборави на санкциите - тие прават повеќе штета отколку корист
Путин со право беше осуден за „вооружување“ на храната, но неговата подготвеност да го стори тоа не треба да изненадува. Од самиот почеток, рускиот претседател игра долга игра, чекајќи меѓународната коалиција против него да се распарчи. Кремљ смета дека прагот на Русија за економска болка е повисок од оној на западот, и веројатно е во право во врска со тоа.
Ако беа потребни докази дека санкциите не функционираат, тогаш тоа го обезбедува одлуката на претседателот Џо Бајден да и обезбеди на Украина напредни ракетни системи. Се надеваме дека модерната воена технологија од САД ќе го постигне она што досега не го постигнаа енергетските забрани и запленувањето на руските средства: да го принудат Путин да ги повлече своите трупи.
Целосниот пораз на Путин на бојното поле е еден начин на кој војната би можела да заврши, иако како што стојат работите тоа не изгледа толку веројатно. Постојат и други можни исходи. Една од нив е дека економската блокада на крајот функционира, со сè построги санкции што ја принудуваат Русија да отстапи. Друга опција е спогодба со преговарање.
Путин нема да се предаде безусловно, а потенцијалот за тешка колатерална штета од економската војна е очигледен: пад на животниот стандард во развиените земји; глад, немири со храна и должничка криза во светот во развој.
Злосторствата извршени од руските војници значат дека компромисот со Кремљ во моментов е тешко да се проголта, но економската реалност сугерира само едно нешто: порано или подоцна ќе се постигне договор.
Лери Елиот е економски уредник на Гардијан
