logo
logo
logo

Израел, Палестина и судири

Што е ХАМАС и како ја презеде ВЛАСТА ВО ГАЗА

Vecer | 14.05.2021

Што е ХАМАС и како ја презеде ВЛАСТА ВО ГАЗА

Хамас како целина, или во некои случаи и неговото воено крило е прогласен за терористичка група во Израел, САД, Европската унија и Велика Британија, како и во другите големи сили.

Хамас е најголемата од неколкуте палестински екстремистички исламистички групи.

Неговото име е кратенка за „Исламското движење на отпорот“, а во таа форма е создадено во 1987 година, по почетокот на првата палестинска интифада, или бунт, против израелската окупација на Западниот брег и Појасот Газа.

Со сопствена повелба, Хамас се обврза на уништување на Израел.

Хамас првично имаше двојна цел да води вооружена борба против Израел - предводена од военото крило, бригадите Изедин Ал Касам - и да спроведува програми за социјална помош.

Но, од 2005 година, кога Израел повлече трупи и имигранти од Газа, Хамас се вклучи во палестинскиот политички процес.

Победи на парламентарните избори во 2006 година, пред да ја консолидира власта во Газа следната година со соборување на ривалското движење Фатах на претседателот Махмуд Абас.

Оттогаш, милитантите од Газа водеа три војни против Израел, кој заедно со Египет одржуваа блокада на појасот со цел да го изолираат Хамас и да извршат притисок врз него да ги запре нападите.

Самоубиствени бомбашки напади

Хамас дојде до израз по првата Интифада како главна палестинска група што се спротивставува на мировните договори потпишани на почетокот на 90-тите години на минатиот век меѓу Израел и Палестинската ослободителна организација (ПЛО), тело што го претставува мнозинството Палестинци.

Во февруари и март 1996 година, Хамас изврши неколку самоубиствени бомбашки напади врз автобуси, убивајќи скоро 60 Израелци, како одмазда за атентатот врз главниот бомбардер на Хамас, Јахја Ајаш.

Овие напади значеа и одвраќање на Израелците од мировниот процес и го направија Бенјамин Нетанјаху - ревносен противник на Договорите од Осло.

По неуспехот тогашниот американски претседател на самитот на Камп Дејвид во 2000 година и втората интифада што следеше кратко потоа, Хамас доби моќ и влијание кога Израел изврши притисок врз палестинските власти, кои ги обвини за финансирање смртоносни напади.

Хамас организираше клиники и училишта за Палестинците кои се чувствуваа изневерени од корумпираната и неефикасна палестинска власт, во која доминираше фракцијата Фатах.

Многу Палестинци го поздравија бранот самоубиствени напади на Хамас во првите години од втората интифада.

Тие на овие „маченички“ операции гледаа како на одмазда за нивните загуби и израелската изградба на населби на Западниот брег, територија што Палестинците ја сметаат за дел од нивната сопствена држава.

Во март и април 2004 година, духовниот водач на Хамас, шеикот Ахмед Јасин и неговиот наследник Абдул Азиз Ал Рантиси беа убиени во израелските ракетни напади врз Газа.

Смртта на лидерот на Фатах, Јасер Арафат во ноември истата година доведе до подем на Махмуд Абас на чело на палестинските власти, кој сметаше дека ракетните напади на Хамас се контрапродуктивни.

Кога Хамас извојува убедлива победа на палестинските парламентарни избори во 2006 година, се создадоа сите услови за горчлива борба за превласт со Фатах.

Хамас се спротивстави на сите напори да се повика на обврските од претходните палестински договори со Израел, како и да го признае легитимитетот на Израел и да се одрекне од насилство.

Повелба од 1988 година

Повелбата на Хамас ја дефинира историската Палестина - вклучително и денешен Израел - како исламска земја и исклучува каков било траен мир со еврејската држава.

Документот исто така упорно ги напаѓа Евреите како народ, што доведува до обвинувања дека движењето е антисемитско.

Во 2017 година, Хамас изработи нов документ за сопствената политика што омекна некои изразени ставови и користеше поумерен вокабулар.

Немаше признавање на Израел, но официјално беше прифатено создавањето на преодна палестинска држава во Газа, на Западниот брег и во источен Ерусалим – во границите од пред 1967 година.

Во документот, исто така, се посочува дека Хамас не се бори против Евреите, туку „ги окупира ционистичките агресори“.

Израел рече дека групата „се обидува да го измами светот“.

Како резултат, на тоа Израел и неговите сојузници на Запад воведоа сериозни економски и дипломатски санкции кон новата влада предводена од Хамас.

Кога Хамас ги собори од власт силите лојални на Фатах во Газа во 2007 година, Израел ја засили блокадата на територијата и продолжија палестинските напади и израелските воздушни напади.

Израел го смета Хамас одговорен за сите напади што произлегуваат од појасот и спроведе три големи воени кампањи во Газа, на кои им претходеа ескалации во прекуграничните борби.

Во декември 2008 година, израелската армија ја започна операцијата „Ковано железо“ за да се запре ракетирањето.

Повеќе од 1.300 Палестинци и 13 Израелци беа убиени за време на 22-дневниот конфликт.

Израел ја наведе истата причина и за лансирањето на операцијата „Столб на одбраната“ во ноември 2012 година, кога започна со воздушен напад во кој беше убиен Ахмед Џабари, командант на бригадата „Касам“.

Околу 170 Палестинци - претежно цивили - и шест Израелци беа убиени во осумдневните борби.

Хамас беше воено ослабен од двата конфликти, но со обновена поддршка меѓу Палестинците затоа што му се спротивстави на Израел и преживеа.

Нови напади од Газа се интензивираа уште еднаш во средината на јуни 2014 година, кога Израел уапси многу членови на Хамас на Западниот брег додека трагаше по тројца убиени израелски тинејџери.

На почетокот на јули, Хамас ја презеде одговорноста за истрелување ракети врз Израел, првпат по две години.

Следниот ден, израелската армија започна воена офанзива наречена операција „Заштитен раб“ со цел уништување ракети и прекугранични тунели коишто ги користеа екстремистите.

Најмалку 2.251 Палестинец, од кои 1.462 цивили, беа убиени за време на 50-дневниот конфликт.

Од израелска страна беа убиени 67 војници и шест цивили.

Од 2014 година, редовно избиваше насилство, а кулминираше со примирје со посредство на Египет, Катар и Обединетите нации и затоа не прерасна во отворена војна.

И покрај притисокот на блокадата, Хамас ја задржа моќта во Газа, а  пропаднаа и обидите за помирување со Фатах.

Во меѓувреме се влоши, хуманитарната состојба на два милиони Палестинци во Газа. Економијата во појасот пропадна, а има и недостиг на вода, електрична енергија и лекови.

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата

logo

Vecer.mk е прв македонски информативен портал, основан во 2004 година.

2004-2024 © Вечер, сите права задржани

Сите содржини и објави на vecer.mk се авторско право на редакцијата. Делумно или целосно преземање не е дозволено.

Develop & Design MAKSMEDIA LTD Skopje Copyright © 2004-2024. Vecer.mk